ورود گونه های مهاجم، تهدیدی برای تنوع زیستی کشور/ عدم توجه محیط زیست به احیای رودخانه ها/ «کیلکا» و «خاویار» فراموش شده اند

ورود گونه های مهاجم، تهدیدی برای تنوع زیستی کشور/ عدم توجه محیط زیست به احیای رودخانه ها/ «کیلکا» و «خاویار» فراموش شده اند
خبرگزاری فارس
خبرگزاری فارس - ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۶

ورود گونه های مهاجم، تهدیدی برای تنوع زیستی کشور/ عدم توجه محیط زیست به احیای رودخانه ها/ «کیلکا» و «خاویار» فراموش شده اند

یک اکولوژیست با بیان اینکه گونه های غیر بومی با ورود به طبیعت کشور تبدیل به گونه مهاجم می شوند تصریح کرد: ایران مهد خاویار است، به جای اینکه انرژی خود را صرف ورود گونه‌های مهاجمی مثل تیلاپیا کنیم باید به فکر احیای خاویار باشیم.

برداشت بی رویه، صید و شکار، سدسازی، اثرات تغییراقلیم همه و همه دست به دست هم داده اند تا تنوع زیستی  ایران را که یکی از غنی ترین سرزمین های جهان از لحاظ تنوع زیستی است را تهدید کند، ایران هم سال ها است برنامه های حفاظتی را برای حفظ گونه های در معرض تهدید پیش گرفته است، پروژه حفاظت یوز آسیایی از شاخص ترین این طرح ها است اما بسیاری از گونه های در معرض خطر مورد غفلت قرار گرفته است یکی از آنها گونه های موجود در حوزه های آبی است، اصغر عبدلی عضو هیات علمی پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی در گفت‌و‌گو با خبرنگار گروه جامعه خبرگزاری فارس، با اشاره به تنوع زیستی منحصربه‌فرد ایران در حوزه ماهی‌ها و آبزیان، اظهار داشت: ایران تنوع زیستی بی نظیری در حوزه آبی نسبت به کشورهای منطقه دارد، از لحاظ اکوسیستمی هم کشور ما دارای یک وضعیت ممتازی است اما گونه های بومی ایرانی به دلیل عدم توجه در معرض انقراض قرار دارند.

این اکولوژیست با بیان اینکه همیشه به صورت سنتی نگاه سازمان محیط زیست و حتی دانشگاهها به سمت حفظ گونه‌های قابل صید و شکار بوده است، گفت: هرچند گونه‌های پستانداران و پرندگان عظیم‌الجثه براساس این نگاه سنتی همیشه مورد توجه بوده‌اند اما باید توجه داشته باشیم که ماهی‌ها و آبزیان دریایی ما از اهمیت علمی و اقتصادی بالایی برخوردارند.

این عضو هیات علمی پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی ورود گونه‌های مهاجم و غیربومی به اکوسیستم‌های آبی کشورمان را تهدید بزرگی برای تنوع زیستی کشور عنوان کرد، اظهار داشت: تالاب انزلی از جمله اکوسیستم‌های آبی است که با ورود گونه مهاجمی به نام آزولا مورد تهدید قرار گرفته است.

وی ادامه داد: حتی سازمان جهانی IUCN هم از جمله مخاطرات تنوع زیستی را پس از تخریب زیستگاه‌ها ورود گونه‌های غیربومی و مهاجم عنوان می‌کند.

عبدلی با اشاره به اینکه گونه آزولا با نیت خیر و برای افزایش محصولات کشاورزی وارد ایران شده است، گفت: اما متاسفانه در حال حاضر این گونه تمام سطح تالاب انزلی را فرا گرفته و هیچ کاری از دست ما برای کنترل آن برنمی‌آید.

این اکولوژیست ورود گونه ماهی شانه‌دار به دریای خزر را هم که در سال‌های گذشته ذخایر ماهی کیلکا را از بین برده است از دیگر گونه‌های مهاجم غیربومی برشمرد و تصریح کرد: با ورود  گونه مهاجم شانه دار و در کنار صید بی‌رویه و افزایش آلودگی‌ها صیادان بسیاری در حوزه دریای خزر که به صید کیلکا مشغول بودند ورشکست شده و خسارات زیادی به دولت و اکوسیستم منطقه وارد شد.

این کارشناس ادامه داد: گونه کیلکای بومی ایران یکی از فراوان‌ترین گونه‌های موجود کیلکا در جهان بود که امروز تبدیل به یک گونه به شدت در معرض انقراض قرار گرفته است.

وی با بیان اینکه در حال حاضر بهره‌برداری و صید کیلکا در کشور متوقف شده است، گفت: اما ما نباید بگذاریم که کیلکا به طور کامل منقرض شود.

عبدلی درخصوص ورود گونه غیربومی و مهاجم ماهی تیلاپیا در تالاب شادگان نیز اظهار داشت: تیلاپیا یک گونه مهاجم است و اثرات مخربی بر روی گونه‌های بومی این منطقه گذاشته است و درنهایت منجر به مشکلات اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی بسیاری برای بومیان یا صیادان بومی این منطقه شده است به طوری که سازمان پدافند غیرعامل نیز تیلاپیا را در استان خوزستان به عنوان یک تهدید اجتماعی، اقتصادی و زیستی معرفی کرده است.

عضو هیات علمی پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: متاسفانه راهکار کنترل گونه‌های مهاجم پیچیده و در موارد بسیار زیادی غیرممکن است. پس بهترین راه جلوگیری از ورود این گونه‌ها به کشور است.

این کارشناس فشارهای چند جانبه به محیط زیست کشور مثل تغییرات اقلیمی، صید بی‌رویه و ورود گونه‌های مهاجم را عامل بسیار مهمی برای نابودی تنوع زیستی عنوان کرد.

وی وجود تنوع زیستی بالای سرزمین ایران را پتانسیل بسیار مناسبی برای رسیدن به اهداف اقتصاد مقاومتی دانست و گفت: ما می‌توانیم با توجه به این ظرفیت در آینده برای تولید مواد غذایی کشور و اصلاح نژادهای بومی اقدام کنیم.

عبدلی وضعیت ۵ گونه ماهی خاویاری بومی دریای خزر را هم مناسب ندانست و تصریح کرد: اگربر طبق ضوابط زیست محیطی در آب‌های دریای خزر و حتی سواحل خلیج فارس و خوزستان به پرورش این ماهیان خاویاری بپردازیم هم از لحاظ اقتصادی به این مناطق کمک کرده‌ایم و هم از ورود گونه‌های غیربومی جلوگیری به عمل آورده‌ایم.

عضو هیات علمی پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی افزود: دولت باید بسته‌های حمایتی را برای پرورش گونه‌های بومی در نظر بگیرد چرا که سرمایه‌گذاری بر روی این گونه‌ها در دراز مدت نتیجه می‌دهد.

این کارشناس به صادرات ارزشمند گذشته ایران در خصوص ماهیان خاویاری اشاره کرد و گفت: در دنیا ایران را به خاطر خاویارش می‌شناختند و ما از محل فروش یک کیلو خاویار ۱۰ سال پیش چیزی حدود ۲۰ میلیون تومان درآمدزایی داشتیم اما در حال حاضر چین،‌عربستان و امارات در صادرات خاویار از ما پیشی گرفته اند.

وی تاکید کرد: ایران مهد خاویار است و ما باید به جای اینکه انرژی خود را صرف گونه‌های مهاجمی مثل تیلاپیا کنیم به فکر احیای خاویار باشیم.

عبدلی با اشاره به اینکه صید ماهی خاویاری دریای خزر در سال‌های گذشته ممنوع شده است علت آن را صید بی‌رویه و قرار گرفتن آن اینگونه در معرض خطر انقراض عنوان کرد و گفت: تخریب زیستگاه، سدسازی بر روی رودخانه‌هایی که محل رشد ماهیان خاویاری بوده است موجب شد که در اثر نرسیدن آب کافی و ایجاد موانع در محل تخم‌ریزی این گونه جمعیت آن کاهش پیدا کند و در معرض خطر انقراض قرار بگیرد.

عضو هیات علمی پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی با طرح مساله که چرا در حال حاضر پروژه احیایی در رابطه با رودخانه‌های حوزه خزر در حال حاضر از سوی سازمان محیط زیست وجود ندارد، اظهار داشت: آیا زمان آن نرسیده که ما رودخانه‌های مهم‌مان را احیا کنیم؟

وی تاکید کرد: ماهی خاویاری دریای خزر یک نماد است و اگر نسل این ماهی حفظ شود می‌توانیم به ورود دوباره ماهی سفید،‌ آزاد، کپور و دهها گونه اقتصادی دیگر به این دریا نیز امیدوار باشیم اما اگر خاویار از بین برود مفهومش این است که برای دیگر ماهیان امکان مهاجرت و تولید مثل وجود ندارد.

عبدلی افزود: تا زمانی که رودخانه‌ها احیا نشود و ماهیان برنمی‌گردد و درنتیجه امکان تولیدمثل ندارند یا در اثر صید قاچاق از بین می‌روند یا بر اثر مرگ طبیعی جمعیت آنها کم می‌شود. درواقع ماهی خاویاری یک زنگ خطر بزرگ برای انقراض گونه‌های بومی دریای خزر است.

عضو هیات علمی پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی با تاکید بر اینکه بحران موجود در دریاچه ارومیه در رودخانه کارون و در بسیاری دیگر از اکوسیستم‌های آبی کشور نیز وجود دارد،‌  اظهار داشت: هزاران شغل وابسته به این حوزه‌های آبی هستند و ما تنها با آلوده کردن آب‌ها و سدسازی آینده اقتصادی این مناطق را از بین می‌بریم.

انتهای پیام/

منابع خبر

اخبار مرتبط