پیوند اسماء الهی با مضامین آیات در سورۀ آل‌عمران

پیوند اسماء الهی با مضامین آیات در سورۀ آل‌عمران

این مقاله درصدد است تا با روش کتابخانه‌ای و با نگرشی توصیفی‌ـ تحلیلی و با تکیه بر منابع تفسیری فریقین، ارتباط میان اسماء مذکور در پایان آیات را، با محتوای آیات در سورة آل‌عمران مورد ارزیابی قرار دهد.

چکیده

بحث اسماء و صفات الهی از دیرباز تاکنون مورد توجّه متکلّمان و مفسّران بوده است. در قرآن، این اسماء بسیار فراوان دیده می‌شود و بسیاری از آیات آن، به یک یا دو اسم خداوند ختم شده‌اند. این مقاله درصدد است تا با روش کتابخانه‌ای و با نگرشی توصیفی‌ـ تحلیلی و با تکیه بر منابع تفسیری فریقین، ارتباط میان اسماء مذکور در پایان آیات را، با محتوای آیات در سورة آل‌عمران مورد ارزیابی قرار دهد. از این رو، اسماء مزبور با استناد به کتاب «رسائل توحیدی علاّمه طباطبائی» پیکربندی شده است و با تقسیم‌بندی آنها به دو دستة اصلی و فرعی، آیات مربوط به هر یک، ذیل آن ذکر و بررسی شده است. رهیافت اساسی این پژوهش آن است که با توجّه به اتّفاق اساطین علوم قرآن، مبنی بر توقیفی بودن چینش کلمات در قالب آیات، ارتباط وثیقی میان این اسماء با محتوای آیات وجود دارد و انحاء ارتباطی میان آنها به چند صورت نمود یافته است که عبارتند از: ارتباط با آیة خود، پیوند با دو آیۀ قبل و بعد، و ارتباط با محتوای کلّی چند آیه و یا معنای کلیدی سوره.

"در قرآن، این اسماء بسیار فراوان دیده می‌شود و بسیاری از آیات آن، به یک یا دو اسم خداوند ختم شده‌اند"در پیوند اسماء با آیۀ خود و با دو آیۀ قبل و بعد، سه وجه ارتباطی پیوند با صدر، میانه و ذیل آیات برقرار است و در ۲ مورد اخیر، یعنی پیوند با محتوای کلّی چند آیه، یا معنای کلیدی سوره، مهم‌ترین مسئلة دینی، یعنی نفی الوهیّت از غیر خداوند در سورة آل‌عمران مطرح شده است و پیوند این مسئله با اسماءِ فردِ مذکور در پایان آیات، در اسم علیم منحصر می‌شود.

کلیدواژه ها: اسماء الهی؛ سورة آل‌عمران؛ ارتباط اسماء و آیات

نویسندگان:

ابراهیم ابراهیمی: دانشیار دانشگاه اراک

سیّد ابراهیم مرتضوی: دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه اراک  

پژوهشنامه معارف قرآنی - دوره ۶، شماره ۲۳، زمستان ۱۳۹۴.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.