سال آینده ایران یک درجه گرمتر میشود
به گزارش خدمت؛ سال آبی ۹۴ خیلی خوب آغاز شد. بارشهای بینظیر پاییزی، خصوصا آبانماه این نوید را میداد که تا پایان سال بارندگیها ادامه پیدا کند و وضعیت کشور را از لحاظ خشکسالی بهبود بخشد؛ اما این اتفاق در دی و بهمن نیفتاد و بارندگیها به شکل ناراحت کنندهای کاهش داشت.
این پایین بودن میزان بارش، فرضیه وارد شدن کشور به دوره ترسالی را تا حدودی رد کرد. در همین رابطه و البته در خصوص النینو که گفته میشد که امسال بر آب و هوای کشور تاثیر میگذارد.
با شاهرخ فاتح، رییس مرکز ملی هشدار و پایش خشکسالی سازمان هواشناسی، معتقد است که ایران همچنان در دوره خشکسالی به سر میبرد و النینو هم تاثیر چندانی بر آب و هوای امسال و سال آینده نخواهد داشت.
مشروح این گفتگو را در ادامه می خوانید:
برای شروع، مقایسه بارندگی ها نسبت به سال گذشته را داشته باشیم. به نظر می رسید که پاییز پربارانی سپری شده اما این روند در زمستان ادامه پیدا نکرد و اصلا وضعیت بارشی خوبی در دوماهه اول زمستان نداشتیم...
بله؛ پاییز خوبی داشتیم. پاییز طوری بود که از اول سال آبی که از ابتدای مهر است تا آخر آذرماه، ما کل کشورمان حدود ۳۸ درصد افزایش نسبت به میانگین بارش بلند مدت فصل پائیز داشتیم و در نگاه استانی هم بیشتر از ۲۰ استان شرایط بارشیشان نسبت به بلندمدت مثبت بود.
استانهای محدودی بودند که نسبت به شرایط بلندمدتشان تا اخر پاییز با کاهش بارندگی مواجه بودند.
"به نظر می رسید که پاییز پربارانی سپری شده اما این روند در زمستان ادامه پیدا نکرد و اصلا وضعیت بارشی خوبی در دوماهه اول زمستان نداشتیم...بله؛ پاییز خوبی داشتیم"پاییز خوب برمیگشت به آبانماه که بارشهای استثنایی را داشتیم. اما این روند در دوماهه ابتدایی زمستان، متوقف شد. اگر چه حدود ۳۸ درصد تا اخر پاییز افزایش بارش داشتیم اما دو ماهه دی و بهمن را اگر با آمارهای بلند مدت همین دوماه مقایسه کنیم، در کل کشور ۳۰ درصد کاهش بارش نسبت به بلند مدت داریم و فقط ۵ استان هستند که افزایش را نشان می دهند. یعنی ۲۶ استان ما کاهش داشته اند.به طوریکه در استان خراسان جنوبی برای این دو ماه دی و بهمن حدود ۷۰ درصد کاهش بارندگی نسبت به میانگین بلندمدت همین دوماه داشتیم.
از طرف دیگر مجموعا که نگاه میکنیم، از اول مهر تا اخر بهمن یعنی دوره پنج ماهه ابتدای سال آبی را که نگاه کنیم شاهد هستیم که برخی استانها منفی و برخی استانها مثبت هستند.
در این بازه زمانی در کل کشور بارشها به گونهای بوده که نسبت به میانگین بلند مدت این پنج ماه ۶/۱ درصد(یک و شش دهم درصد) افزایش داشتیم، ولی استانهایی داشتیم که بهشدت کمبود دارند؛ مثل خراسان جنوبی، یزد، سیستان بلوچستان و خراسان رضوی. برخی استانها تحت تاثیر بارشهای زیاد و خوبشان در آبانماه، همچنان مثبت هستند؛ مانند ایلام.
ما سال آبیمان را خوب شروع کردیم، ولی این دو ماهه زمستان شرایط چندان مناسب نبود.
علت این امر چه بود؟ پیشبینیها نشان میداد که بعد از آن پاییز پرباران، به این وضعیت برسیم؟ عده ای مطرح می کنند که ال نینو همانطور که می تواند موجب پربارشی شود، کم شدن بارندگی را هم می تواند به دنبال داشته باشد. آیا پرباران بودن پاییز و کم باران بودن زمستان به ال نینو ارتباطی دارد؟
در مورد قسمت اول سوالتان و این که پیش بینی میشد، بله؛ و مستندات آن وجود دارد. سازمان هواشناسی یک مرکزی به نام پژوهشکده اقلیم شناسی دارد. دوستانی که آن جا هستند تخصصشان پیشبینیهای اقلیمی است. مثلا پیشبینی میکنند که در سه ماه آینده در مورد دما و بارش در کشور چه اتفاقی میافتد.
"برخی استانها تحت تاثیر بارشهای زیاد و خوبشان در آبانماه، همچنان مثبت هستند؛ مانند ایلام"علیرغم انتشار خبری مبنی بر سرمای شدید و بارانهای سیل آسا، این پیشبینی شده بود که ما از بهمن ماه به بعد کاهش بارندگی و افزایش دما در کشور داریم. این پیشبینی محقق شد و تقریبا همانی شد که دوستان ما در پژوهشگاه میگفتند.
این که فرمودید با ال نینو ارتباطش چیست؟ ابتدای پاییز آمدند گفتند النینو میآید و سرمای شدید در راه است و بارشهای سنگین خواهیم داشت. این نشان میدهد که کسانی که اینطور اظهارنظر میکنند، اصلا النینو را نمیشناسند. وقتی یکبار میگویند ال نینو باعث پربارشی میشود و بار دیگر میگویند سرمای شدید از تاثیرات ال نینوست، نشان میدهد بر این موضوع تسلط ندارند.
به نظر میرسد که گاهی صحبتهای غیرکارشناسی مطرح میشود و بهصورت شایعه است. این شایعات احتمالا سال آینده هم ادامه پیدا کند؛ از نظر علمی، آیا النینو سال آینده تاثیری بر آب و هوای ما میگذارد؟
ابتدا توضیحی درباره النینو بدهم؛ در دنیا بعضی از روابط در سامانههای جوی و اقلیمی وجود دارد.
مثل روابطی که بین شرایط آب و هوایی در خشکی و اقیانوس هست که باعث میشود یکسری پدیدههای بزرگ مقیاس اقلیمی در سطح جهانی شکل بگیرد.
مثلا همین النینو اصل محل شکلگیریاش به جایی برمیگردد که هزاران کیلومتر دورتر از ماست. محل تشکیل و شکلگیری اصلی النینو، اقیانوس آرام جنوبی است. یعنی در واقع شرق اندونزی و استرالیا و غرب آمریکای جنوبی.
سواحل حد فاصل آمریکای جنوبی و استرالیا و اندونزی در اقیانوس آرام جنوبی؛ این منطقه منطقه شکل گیری ال نینوست که تاثیر مستقیمش را روی همان منطقه میگذارد، اما ممکن است تاثیرات غیرمستقیمی هم داشته باشد و به نوعی ترکشهای آن ما را هم بگیرد. این پدیده در بعضی سالها، تاثیرات دورپیوندی خود را بر اقیانوس هند یا جنوب ایران ممکن است بگذارد و روی بارشهای مناطقی از ایران تاثیراتی داشته باشد؛ اما اینکه بگوییم بارشها یا دمای ایران با ال نینو ارتباط تنگاتنگ دارد و الگوی مشخص و ثابت شدهای دراین زمینه وجود دارد، دقیق نیست.
ما دورپیوندهای دیگری در مناطق نزدیک خودمان داریم که اینها هم میتوانند تاثیرگذار باشند و در واقع آن اتفاقی که در کشور ما میافتد، برآیند تاثیر همه اینها و همچنین سایر عوامل با هم است و اینطور نیست که فقط یک عامل النینو، آن هم از اقیانوس ارام جنوبی بیاید و بارشهای آذربایجان یا ایلام ما را تحت تاثیر مستقیم قرار دهد!
النینو سهم خودش را دارد و سایر عوامل سهم خودشان را. رخدادهای اقلیمی برایند چند عامل است و قضاوت درباره این که شرایط حال حاضر آب و هوایی کشور علتش النینوست، به این صراحت امکانپذیر و اصولا مبتنی بر دانش هوا و اقلیم شناسی نیست.
برای بهار چه پیشبینیهایی شده؟ منتظر بهار پربارانی باشیم؟
دوستان ما در پژوهشکده اقلیمشناسی پیشبینی کردهاند که سه ماهه اسفند ۹۴ فرودرین و اردیبهشت ۹۵، همین طور سه ماهه بعدی، یعنی فروردین اردیبهشت و خرداد ۹۵، شرایط بارشی کشور در خیلی از جاها شرایط طبیعی و مورد انتظار بلند مدت خود را دارد؛ اما برای یک جاهایی مثل مرکز کشور، استانهایی مثل اصفهان، مرکزی، چهارمحال و بختیاری و جاهایی در غرب و جنوب غرب مثل خوزستان و ایلام، به میزان ۱۰ تا ۲۰ درصد کاهش بارش پیشبینی شده.
"آیا پرباران بودن پاییز و کم باران بودن زمستان به ال نینو ارتباطی دارد؟در مورد قسمت اول سوالتان و این که پیش بینی میشد، بله؛ و مستندات آن وجود دارد"در همین دوره سه چهارماهه آینده هم، دما در همه مناطق کشور، حدود نیم تا یک درجه گرمتر از شرایط طبیعیاش پیشبینی میشود.
این اعتقاد که دوره خشکسالی ما تمام شده و وارد ترسالی شدهایم، درست است؟
ابدا اینطور نیست. اولین چیزی که در این زمینه اهمیت دارد، این است که بدانیم درباره چه نوع خشکسالی حرف میزنیم. خشکسالی کوتاه مدت یا بلندمدت؟ اگر در پاییز نقشه خشکسالی سه ماهه کل کشور را ملاحظه میکردیم، با توجه به بارشهای خوب پاییز، همه کشور ترسال بودند؛ ولی اگر در همان پایان پاییز نقشه خشکسالی هفت ساله کشور را ببینیم، آن وقت متوجه میشدیم که مجموعه کشور، چه بدهکاری انباشتهای را در منابع آبی دارد که به این سادگیها با یک بارش دو ماهه و سه ماهه و شش ماهه جبران نمیشود.
خشکسالی پدیدهای است که اگر کوتاه مدت به آن نگاه کنیم، بارشهای کوتاه مدت جبران کننده است. ولی آنچه ما را آزار میدهد، خشکسالیهای بلندمدت است. خشکسالیهای بلندمدتی که در مدت چند سال شکل گرفته و مناطق مختلف کشور را تحت تاثیر قرار داده، به هیچ وجه با یک بارش خوب یک فصل یا دو فصل، از گستره کشور پاک نمیشود و این مستلزم زمان زیادی است.
الان در خیلی از جاهای کشور، خشکسالیهای بلندمدت انباشته شده را داریم.
علیرغم بارشهایی که در خیلی از جاها داشتیم، خشکسالی ماندگار است و دست نخورده باقی مانده، چرا که اینها بدهکاریهای بلندمدت است و این بدهکاریهای بلندمدت، در مدت کوتاه از بین نمیرود.
نمیشود تمام بدهکاری آب کشور در یک فصل زراعی از بین برود؛ بنابراین این نگاه خیلی خطرناک است که ما بارندگیها را ببینیم و بخواهیم قضاوت کنیم که ترسال شدهایم! مسائل بحران آب کشور همچنان وجود دارد و همچنان خطر بحران آب پابرجاست. خصوصا این که پیشبینی میشود که بهار بارندگی کم داریم و دما هم احتمالا زیاد میشود. وقتی دما زیاد میشود، نیاز آبی بالا میرود و مصرف زیاد میشود. ما چقدر مگر ذخیره داریم که بتوانیم پاسخگوی این وضعیت باشیم؟ بنابراین، به هیچ وجه نباید دلمان را به پاییز خوبمان خوش کنیم. یادمان باشد که فقط یک قطره از بدهی آبی ما پرداخت شده و هنوز انبوهی از آن باقی مانده است.
"مثلا پیشبینی میکنند که در سه ماه آینده در مورد دما و بارش در کشور چه اتفاقی میافتد"باید بپذیریم در اقلیم خشک قرار گرفتهایم و بنابراین مراقب باشیم کاری نکنیم که بر خلاف ذات اقلیممان باشد و تضاد با ظرفیتهایمان در حوزه منابع طبیعی و اقلیم کشور داشته باشد.
استانهای بحرانی به لحاظ بارشی در سال آینده کدامها خواهند بود؟
استان خراسان جنوبی تا این لحظه باید حدود ۵۵ درصد بارشهای کل سال آبیاش را دریافت میکرد و حدود ۴۵ درصد در بهار و تابستان باقی میماند. تا الان حدود ۲۷ درصد فقط دریافت کرده که نشان میدهد حدود ۳۰ درصد کاهش دارد. معنی این حرف این است که وقتی الان ۳۰ درصد کاهش دارد، حتی اگر پیشبینیهای بلندمدت ما در مورد بارشهای نرمال استان خراسان جنوبی در ماههای آینده محقق شود، کاهشی که الان با آن مواجه است، یعنی همین سی درصد را تا اخر سال آبی با خود حمل میکند. چه بسا ممکن است در ادامه هم نرمال نباشد...
این تیپ استانها را زیاد داریم. علاوه بر خراسان جنوبی، یزد و سیستان و بلوچستان هم این وضعیت را دارند.
سیستان و بلوچستان قرار بوده تا به الان، ۶۰ درصد بارشها را بگیرد که تنها ۳۱ درصد دریافت کرده و دیگر امیدی نیست که بتواند جبران کند.
استانهایی را داریم که ۳۰ -۴۰ درصد کاهش را دارند که هشداری است برای آنها؛ خراسان جنوبی، یزد، سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی و... مسالهدار هستند و این احتمال وجود دارد که در ادامه سال آبی، با کمبودهایی مواجه باشند.
وضعیتی که در اهواز ایلام و کرمانشاه ایجاد میشود و گردوغباری که هر از گاهی این مناطق را در برمیگیرد، بخشی از آن به خاطر کشورهای همسایه است و بخشی هم به خاطر خشکسالی خودمان است. این وضعیت در سالهای آینده هم ادامه پیدا خواهد کرد؟
نمیشود به صراحت گفت. چرا که پیچیدگیهایی وجود دارد. در مورد پدیدههایی که منشا خارجی دارند، کار خاصی نمیتوانیم بکنیم و دستمان بسته است؛ ولی با خشک شدن گسترده پهنههای کشور، از جمله تالابها و دشتها، منابع داخلی ایجاد گردوخاک هم اضافه شدهاند.
"علیرغم انتشار خبری مبنی بر سرمای شدید و بارانهای سیل آسا، این پیشبینی شده بود که ما از بهمن ماه به بعد کاهش بارندگی و افزایش دما در کشور داریم"بستر خاک مملکت ما خشک است. اگر چه خوشبختانه همین بارشهای پاییز خیلی کمک کرد تا ما وضعیتی را که پارسال این موقع داشتیم، نداشته باشیم؛ ولی اگر بخواهد روند همینطور باشد و ما با کمبود بارش مواجه باشیم، وقوع اینگونه توفانهای گردوخاک و بلند شدن توفان به دنبال ناپایداریهای محلی، دور از ذهن نیست. مگر اینکه اقداماتی انجام دهیم در داخل کشور، مثل کارهای آبخیزداری و مراقبت از جنگلها و مناطق سبزمان. جلوگیری از نابودی جنگلها، ممانعت از استفاده بیرویه از منابع آب؛ اینها کمک میکند با هدف اینکه بستر خشک خاک مجموعه کشور بیش از آنچه که الان هست، آسیب نبینند و بتوانیم منابع داخلی را که در این وضعیت تاثیرگذار است را کنترل کنیم و گردو غبارهای کمتری با منشا داخلی داشته باشیم.
منبع: خبرآنلاین
اخبار مرتبط
دیگر اخبار این روز
حق کپی © ۲۰۰۱-۲۰۲۴ - Sarkhat.com - درباره سرخط - آرشیو اخبار - جدول لیگ برتر ایران