سفر «حامد کرزی» به پاکستان: بیم‌ها و امیدها

وزارت امور خارجه افغانستان می‌گوید که آقای کرزی از ۲۰۰۳ تا حالا نوزده با به پاکستان سفر کرده

وقتی حامد کرزی، رئیس جمهور افغانستان بار اول به عنوان فرد اول افغانستان به دعوت پرویز مشرف رئیس جمهوری وقت پاکستان به اسلام‌آباد سفر کرد، ریاست دولت موقت را به عهده داشت.

از آن روز (۲۲ آوریل ۲۰۰۳) تا حالا، حامد کرزی نوزده بار به بهانه های مختلف به پاکستان سفر کرده است، مقام های افغان در کابل می‌گویند که تعداد سفرهایی که رئیس جمهوری به پاکستان داشته به هیچ کشور دیگری نداشته است.

اما در تمام این مدت هدف اساسی این سفرها و تقاضای اصلی افغانستان یک مساله بوده است؛ همکاری صادقانه به برقراری صلح و امنیت در افغانستان.

در ده سال گذشته، روابط پاکستان و افغانستان گاهی گرم و اغلب سرد بوده و بازی سیاسی ضربه شدیدی به اعتماد دو همسایه به یکدیگر وارد کرده است.

هر باری که آقای کرزی از سفر پاکستان بازگشته، از فصل جدیدی در روابط دو کشور سخن گفته است.

اما حالا که کمتر از هشت ماه به حکومت اش باقی مانده و شاید این آخرین سفرش به پاکستان به عنوان رئیس جمهوری افغانستان باشد می‌‎گوید سفرهایش به پاکستان چندان نتیجه بخش نبوده است.

او گفته که برای سفر به پاکستان بسیار فکر کرده و امیدوار است که مگر سفر آخر نتیجه بدهد.

سفر بیستم رئیس جمهوری، یکی از سخت ترین سفرهای او به پاکستان عنوان شده است؛ به این معنی که اگر این سفر انتظارات دولت افغانستان را برآورده نکند، به راستی که فصل جدیدی در روابط دو کشور آغاز خواهد شد.

۳ دلیل برای خوشبینی کابل

حامد کرزی گفته که گفت‌وگو در مورد نقش پاکستان در روند صلح کشورش، هدف اصلی برنامه سفر به پاکستان است.

دولت افغانستان برای دست یافتن به این هدف تا حالا به هر دری که زده نتیجه نگرفته است. به ویژه پاکستان، هیچ گام عملی بزرگی در راستای همکاری با افغانستان برای رسیدن به صلح بلند نکرده است.

شورای عالی صلح افغانستان که اضطراب بیشتری نسبت به نتایج این سفر دارد می‌گوید که با توجه به این که هیچ چراغ سبزی از پاکستان در سال های پسین ندیده اند اما به سه دلیل به نتایج احتمالی سفر کرزی امید بسته اند.

محمد اسماعیل قاسمیار مسئول روابط بین‌المللی شورای عالی صلح افغانستان به این باور است که "مشکلات امنیتی و اقتصادی وضعیت پاکستان را به شدت بحرانی کرده" و به باور او پاکستان برای مقابله با شکاف های اقتصادی و امنیت ملی خود بیشتر از هر چیزی دیگری نیازمند صلح و امنیت است.

حامد کرزی تا حالا تلاش کرده تعادل را در روابط با دو رقیب سیاسی حفظ کند

او می گوید که از سوی دیگر، رسیدن نواز شریف رهبر حزب "مسلم لیگ" به قدرت سبب شده که انتظارات افغانستان از پاکستان جان بگیرد و دولت افغانستان برای رسیدن به خواسته های خود، تغییر رهبری سیاسی پاکستان را هم محک بزند.

نزدیکی هند به افغانستان سومین دلیلی است که شورای عالی صلح افغانستان را به احتمال نتایج "ثمر بخش" سفر رئیس جمهور کرزی به پاکستان، خوشبین کرده است.

چشم به راه گام‌های عملی آی‌اس‌آی

آقای قاسمیار می‌گوید که حکومت مطمین است که با سفر رئیس جمهور کرزی به اسلام آباد، پاکستان ملا عبدالغنی برادر فرد شماره دوم گروه طالبان را از بند رها می‌کند.

با وجود این، مقام های افغان می‌گویند که از تجاربی که از سفرهای قبلی به اسلام آباد دارند یافته اند که در پیوند به نقش پاکستان در قبال افغانستان با دو رهبری در یک حکومت طرف هستند؛ حکومت نظامی و سیاسی پاکستان.

برای افغانستان، قدرت نظامی پاکستان نسبت به رهبری سیاسی آن کشور، اعتماد از دست رفته مردم آن کشور را کمایی کرده است.

برای آن مقام های افغان دیگر زیاد مهم نیست که رهبری سیاسی پاکستان چه وعده‌ای می کند، "مهم این است که سازمان جاسوسی پاکستان "آی اس آی" [با این تعهدات] موافقت خواهد کرد و اجازه عملی شدن تعهدات را خواهد داد.

۳ دلیل برای بی‌نتیجه شدن سفر کرزی

به نظر احمد سعیدی تحلیلگر مسایل افغانستان و پاکستان سه دلیل نتیجه بخش بودن سفر رئیس جمهور کرزی به پاکستان را به خطر انداخته می اندازد.

او می‌گوید که افغانستان از پاکستان انتظارات بزرگی دارد و "با توجه به وقت کم حکومت آقای کرزی، هیچ کشور عاقلی آماده نیست که با حکومتی که ۸ ماه از عمرش باقی مانده، تمام قرادادها را امضا کند" و به آن عمل.

اضطراب سفر کرزی به پاکستان

دلایل خوش بینی به نتایج سفر

• تغییر رهبری سیاسی پاکستان
• بحران امنیتی و اقتصادی در پاکستان
• حسادت به نزدیکی روابط کابل و دهلی‌نو

دلایل برای احتمال بی نتیجه ماندن سفر

• عمر کوتاه حکومت رئیس جمهور کرزی
• تقاضای کمک نظامی کابل از دهلی نو
• "تصمیم گیر اصلی در پاکستان آی اس آی است"

نزدیکی افغانستان با هند که اخیرا با سفر کریم خلیلی معاون دوم ریاست جمهوری و شیرمحمد کریمی رئیس ستاد ارتش افغانستان به دهلی‌نو و بازدید هیات دپلماتیک هند از کابل همراه شده، نیز نرمش پاکستان در برابر افغانستان را زیر شعاع برده است.

افغانستان و هند در ماه های اخیر گفتگوهای زیادی روی کمک هند به تجهیز ارتش افغانستان داشته اند، برخی می گویند که اگر دو طرف در این زمینه به توافقات بزرگی برسند، پاکستان چهره دیگر خود را نشان خواهد داد.

به نظر آقای سعیدی دلیل سومی که می توان، با استناد به آن به بی نتیجه ماندن سفر رئیس جمهوری به اسلام‌آباد حکم کرد، سرمایه گذاری پاکستان روی انتخابات و چهره آینده سیاسی در کشور است.

او می‌گوید که خط مش پاکستان در برابر افغانستان با تحول سیاسی در کشور تنظیم شده و مقام های پاکستانی، برای هر قدمی که بر می دارند به هیات عامل حکومت افغانستان می بینند نه به سیستم و سیاست این کشور.

فصل جدید؛ اگر این سفر نتیجه ندهد

بسیاری‌ها در محفل های سیاسی، گفتمان‌های رسانه‌ای و حتی افکار عمومی می پرسند که اگر این سفر نتیجه ندهد و در ردیف ۱۹ سفر قبلی رئیس جمهوری به پاکستان قرار بگیرد، رابطه کابل و اسلام آباد در چه قالبی ادامه خواهد یافت؟

آقای قاسمیار در پاسخ به این سوالم که اگر پاکستان با این سفر آقای کرزی به تعهداتی که سپرده عمل نکند، آیا افغانستان راه رسیدن به صلح را از پاکستان جدا خواهد کرد گفت که "بله، چاره ای دیگری" نخواهند داشت.

او گفت که حکومت افغانستان در تاریخ معاصر روابط خود با پاکستان بسیار از خودگذری کرده و به این نتیجه رسیده است که اگر آخرین انتظاراتش عملی نشود، گنجایشی برای ادامه بحث با پاکستان نخواهد ماند.