گزارشی از پرونده تولید خودروهای ملی

ایلنا: در حالی که دو خودرو ساز بزرگ ایران طی ۲ الی ۳ سال گذشته با یکدیگر برای تولید خودروی جدید، ملی و البته کاملا ایرانی رقابت فشرده‌ای داشتند و در نهایت با باز کردن پرونده تولید خودروهای رانا یا همان نوند و مینیاتور به این آرزوی دیرینه خود نزدیک شدند اما با وجود گذشت مهلت قانونی این دو خودروساز برای آغاز تولید انبوه این خودروها؛ بحث ساخت این دو خودرو مانند پرونده تولیدشان در حال بایگانی شدن است. پروژه تولید خودروهای ملی رانا و مینیاتور که با پرونده‌ای به نامS81 تعریف شده و در بایگانی دو شرکت ایران خودرو و سایپا خاک می‌خورد در چند سال گذشته از بایگانی خارج شده و مورد توجه دو خودرو ساز قرار گرفت این تغییر رویه که البته با مباحث مطرح برروی پرونده تندر ۹۰ نیز بی ارتباط نبود موجب شد تا این سناریوها به صورت جدی از سوی دو مدیر سابق خودروسازی کشور مورد توجه قرار بگیرد به نحوی که هردو به دنبال اجرایی شدن سریعتر این پروژه و البته به دست گیری بازار بودند. این امرحتی با ورود مهرداد بذرپاش به سایپا رنگ و بوی جدی‌تر گرفت تا جایی که بذرپاش توانست گوی رقابت را از دست منطقی ربوده و زودتر از او و با هیاهوی فراوان در سالن اجلاس سران کشورهای اسلامی این خودرو را رونمایی کند تا رونمایی از رانای که قرار بود با نام "نوند" انجام شود با تاخیر تقریبا دو ماهه در۳۰ فروردین سال بعد و در شرایط ویژه انجام گیرد.دو خودروی مینیاتور و رانا در حقیقت برگرفته از خودروهایی است که درسایر خودروسازی‌ها تولید می‌شوند و با تلفیق این خودروها دو خودروی جدید تولید شده اند و در قالب یک پرونده، با نام S81 دردولت هشتم تعریف پشت ویترین قرار گرفتند. "مینیاتور" در حقیقت واژه‌ای فرانسوی است. مینیاتور خودرویی است که ایتالیایی‌ها درطراحی بدنه آن نقش داشته‌اند، آلمانی‌ها موتورش را ساخته‌اند و سایپا آن را روی پلت فرمی از تلفیق پراید و ریو کار گذاشت؛ پروژه‌ای که در دولت هشتم وتحت همان پروندهS81 تعریف شد اما با توجه به انعقاد قرارداد ال ۹۰همچون هم پرونده‌ایش "رانا" دنبال نشد اما دولت نهم به سبب مخالفت با اجرای این قرارداد پرونده خاک خورده‌اش را از قفسه‌های این شرکت بیرون آورد تا یکی دیگر از پروژه‌های دولت نهم به صنعت خودروی کشور تحمیل شود.

"این خودرو اگرچه با الهام از پلت فورم پژو ۲۰۶ طراحی و ساخته شد اما با نصب موتور ملی روی آن مسوولان ایران خودرو مدعی شدند پلت فرم جدیدی را طراحی و در واقع کشور را صاحب نخستین پلت فرم کرده‌اند"" رانا" یا همان "پیکان جدید" که تا چندی قبل از رونمایی نیز همچنان در ایران خودرو با نامS81 شناخته می‌شد؛ نخستین خودرویی است که طراحی بدنه، موتور، سیستم تعلیق و فرمان و ترمز آن با مالکیت معنوی ایران تولید شده است. این خودرو اگرچه با الهام از پلت فورم پژو ۲۰۶ طراحی و ساخته شد اما با نصب موتور ملی روی آن مسوولان ایران خودرو مدعی شدند پلت فرم جدیدی را طراحی و در واقع کشور را صاحب نخستین پلت فرم کرده‌اند. البته شیشه بالابر برقی، فرمان هیدرولیک و کولر گازی جزو امکانات رفاهی مینیاتور و رانا به حساب می‌آید. دراین بین رانا با داشتن استاندارد ایمنی عابر پیاده بر مینیاتور ارجحیت دارد. مقایسه موتوری این دو خودرو نشان می‌دهد که رانا به مدد تولید انواع موتور در ایران خودرو می‌تواند درهر زمان از موتور EF7 تا موتورTU5 را استفاده کند که البته ظاهرا موتور EF7 با حجم ۱۶۰۰ سی‌سی، ۱۰۳ اسب‌بخار در حالت گازسوز و ۱۱۳ اسب‌بخار در حالت بنزین‌سوز شانس بیشتری برای به کار گیری دارد.

در مقابل مینیاتور تنها یک گزینه موتوری را پیش رو دارد و با توجه به حجم ۱۵۰۰ سی‌سی آن ۸۰ اسب‌بخار قدرت به تولید می‌رسد. البته با مینیاتورمی‌توان تا مرز ۲۰۰ کیلومتر در ساعت گاز داد اما با رانای مجهز به موتور EF7 باید به حداکثر سرعت ۱۸۱کیلومتر در ساعت بسنده کرد. همچنین رانا با موتور EF7 درهرصد کیلومتر سیکل ترکیبی ۷/۶لیتر بنزین مصرف می‌کند درحالی که مینیاتوردرهمین سیکل، دو دهم لیتر کمتر سوخت مصرف می‌کند؛ یعنی ۵/۶لیتر درهرصدکیلومتر و تنها وجه مشترک این دو خودرو قابلیت عرضه به صورت دنده اتوماتیک است و هر دو درمدل‌های بیس خود از سیستم ترمز ABS بهره می‌برند. این در حالی است که می‌توان‌ ایربگ را نیز به عنوان آپشنی ایمن روی این دو نصب کرد. در نهایت اما بنا به گفته مسوولان ایران خودرویی قرار است، رانا با قیمت ۵/۱۰ تا ۱۲میلیون تومان و مینیاتور هم همانند حراج‌های فصل با قیمت ۱۰میلیون منهای ۱۰هزار تومان وارد بازار شود.

"البته شیشه بالابر برقی، فرمان هیدرولیک و کولر گازی جزو امکانات رفاهی مینیاتور و رانا به حساب می‌آید"با این حال آنچه هم اکنون مورد توجه است این است که پروژه تولید هر دوی این خودروها در حال ورود به بایگانی خودروسازی کشور هستند چرا که بحث تولید انبوه مینیاتور که قرار بود ۲۶ شهریور توسط محمود احمدی‌نژاد در سایت کاشان کلید بخورد با توجه به آماده نبودن آن مسکوت باقی مانده است و پروژه رانا نیز در یاران خودرو با توجه به تغییرات مدیریتی و تحولات و همچنین اعمال برخی سیاست‌ها و جریانات سیاسی مسکوت مانده و ایران خودرویی‌ها به جای تولید رانا همچنان در حال رایزنی و تولید و تغییر خودروهای دیگر این خوردوسازی هستند تا بازار بکر این خودروی جدید را تماما در اختیار رقیب سابق و دوست فعلی خود یعنی سایپا قرار دهند. البته در این میان نباید فراموش کرد که سایپا با پیش فروش ۱۰ هزار خودروی مینیاتور با ودیعه ۵ میلیون تومان پس از رونمایی آن، هم اکنون مجبور است تا پایان سال یا به تعهدات خود عمل کند یا همچون سابقه قبلی ایران خودرو از مشتریانش بخواهد به جای مینیاتور از سایر محصولات این شرکت استفاده کنند. چرا که بنا به شنیده‌ها به غیر ازهمان چند دستگاه خودرویی که برای رونمایی تولید شده بود، سایپا مینیاتور دیگری تولید نکرده است. از سوی دیگر ایران خودرویی‌ها یک قدم پیش‌تر از سایپا قرار دارند چرا که بنا به اظهارات قبلی منوچهر منطقی مدیر عامل سابق ایران خودرو که تمامی پروژه رانا تحت مدیریت وی اجرا شد: " این خودرو تنها برای بازارهای خارجی طراحی و قرار بود به تولید برسد " و همچنین با توجه به عدم پیش فروش این خودرو تنها شهریور ۸۸ به عنوان زمان شروع تولید انبوه این خودرو اعلام شد تا تجربه تلخ دیرکرد تحویل دهی خودروهای همچون تندر۹۰ و پژو ۲۰۶ در این خودروسازی تکرار نشود و البته نمی‌توان بروز مشکلات مالی ایران خودرو را نیز بر عدم تولید این خودرو نادیده گرفت. چندی پیش نیز خبر عدم تولید این خودرو و یا حتی مسکوت ماندن آن تا زمان نامعلوم از سوی یک منبع آگاه مورد تائید قرارگرفته بود.

این منبع آگاه دراین باره گفت:" اگرچه هنوز بحث و بررسی روی تولید یا عدم تولید این خودرو درسطوح مختلف دولت ادامه دارد، اما با توجه به مشکلات بالای مالی ایران خودرو و کاهش درآمدهای نفتی کشور بعید است اعتباری برای تولید انبوه این خودرو در نظر گرفته شود." حتی شنیده می‌شود ایران خودرو با حذف تولید "رانا" از سبد محصولات خود قصد دارد بارمالی تولید این خودرو را از دوش خود بردارد تا بتواند با کاهش هزینه‌ها جوابگوی سهامداران خود باشد.   یکی از مدیران سابق این خودروسازی نیز با تائید این موضوع گفت:" تا آنجا که بنده اطلاع دارم مدیران ایران خودرو و وزارت صنایع و معادن مشغول بررسی این پروژه هستند اما هنوز در خصوص تولید آن به نتیجه‌ نرسیده‌اند چرا که ظاهراً در شرایط فعلی انجام چنین پروژه‌ای برای این شرکت اقتصادی نیست و مخارج زیادی را روی دست ایران خودرو خواهد گذاشت." با این حال نمی‌توان بحث تولید خودروهایی که نام ملی را با خود یدک می‌کشند را تنها به رانا و مینیاتور ختم کرد چرا که از دو سال پیش که سناریوی تولید موتور ملی نیز در ایران خودرو توسط احمدی نژاد به بهره برداری رسید تا کنون صنعت خودرو نتوانسته به شمارگان از پیش تعیین شده برای تولید این موتور برسد و تعداد بسیار کمی از آن را روی خودروهای خود نصب کرده و باعث شده قیمت تمام شده این خودروها حتی بیشتر از موتورهای غیرایرانی شود. همچنین کامیون ملی نیز که سال ۸۵ با نام "سهند" رونمایی شد هنوز غیر از سه چهار دستگاهی که در روز مراسم ساخته شده بود، کامیون دیگری به تولید نرسیده و ظاهراً این خودرو در پارکینگ‌های ایران خودرودیزل به حال خود رها شده است. این کامیون با همکاری شرکت بنز طراحی شد و به تولید رسید و قرار بود در سال ۸۶ به صورت انبوه وارد بازار شود اما طولی نکشید که با هجوم کامیون‌های چینی این پروژه نتوانست به برنامه‌ای که از پیش برایش در نظر گرفته شده بود برسد. پرونده خاک خوردن پروژه‌های ملی در ایران خودرو به این جا ختم نمی‌شود و باید پای اتوبوس ملی را نیز به میان آورد چرا که پس از خاک خوردن کامیون‌های ملی که با صرف میلیاردها تومان تولید شده بودند و در پارکینگ‌ها خاک می‌خوردند ایران‌ خودرو دیزل که پروژه اتوبوس ملی را دنبال می کرد در حالی که بخشی ازاین پروژه را نیز پیش برده بود، آن را متوقف کرد تا همچون روال قبل با همکاری شرکت بنز در ایران اتوبوس تولید کند.

"در مقابل مینیاتور تنها یک گزینه موتوری را پیش رو دارد و با توجه به حجم ۱۵۰۰ سی‌سی آن ۸۰ اسب‌بخار قدرت به تولید می‌رسد"اما ضعف این شرکت در صنعت اتوبوس‌سازی سبب شد دیگر رقبا گوی سبقت را بربایند تا ایران خودرو دیگر نتواند از محل تولید و فروش اتوبوس درآمدی برای خود کسب کند. سودای ملی سازی در ذهن مدیران ایران خودرو تنها به این پروژه‌ها ختم نشد این شرکت علاوه بر صرف هزینه چند ده میلیارد تومانی برای طراحی موتورملی (بنزین سوز) تصمیم گرفت با توجه به دستور احمدی نژاد و با ساخت خودروهای گازسوز و تغییر سبد سوخت خودروها، نخستین خودرو پایه گازسوز جهان را با کمک آلمانی‌ها طراحی کند. این موتور نیز که توسط مقامات بلندپایه کشور رونمایی شد اما این که چند خودرو تا کنون با این موتور تردد کرده‌اند در هاله ابهام است و شاید بتوان به صراحت گقت که هنوز هیچ خودرویی با این موتور گاز نداده است