تاثیر quot;جنبش سبزquot; بر روند مذاکرات هسته ای؟ laquo;رهبری جمهوری اسلامی به دشمن نیاز داردraquo;

دویچه وله : پنج ماه از آغاز اعتراضات به نتایج اعلام شده انتخابات ۲۲ خرداد ۸۸ می‌گذرد. جمهوری اسلامی در همین زمان یکی از حساس‌ترین دوره‌های مذاکرات هسته‌ای را تجربه می‌کند. آیا "جنبش سبز" می‌تواند بر روند مذاکرات تاثیر بگذارد؟ اعتراض به روند و نتایج اعلام شده‌ی انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری در ایران همچنان ادامه دارد. این حرکت که از آن به نام "جنبش سبز" یاد می‌شود، در پنج ماه گذشته فراز و فرودهای فراوانی را پشت سرگذاشته است؛ از تظاهرات میلیونی در ۲۵ خرداد تا درگیری‌های خشونت‌بار در ۱۳ آبان. در این فاصله شعارهای تازه‌ای از تظاهرکنندگان شنیده می‌شود که بعضی از آنها رهبری جمهوری اسلامی را زیر سوال می‌برد و بعضی دیگر سیاست خارجی دولت را به چالش می‌کشد.

"دویچه وله : پنج ماه از آغاز اعتراضات به نتایج اعلام شده انتخابات ۲۲ خرداد ۸۸ می‌گذرد"برخی از ناظران معتقدند "جنبش سبز" به ویژه در هفته‌های گذشته بر روند مذاکرات هسته‌ای جمهوری اسلامی با طرف‌های درگیر در این مناقشه تاثیر گذاشته است.   «شعارهایی علیه سیاست خارجی دولت»   در راهپیمایی روز قدس جمعی از تظاهرکنندگان و معترضان به نتایج اعلام شده‌ی انتخابات ریاست جمهوری به جای "مرگ بر آمریکا" شعار "مرگ بر روسیه" سر می‌دادند و به جای "مرگ بر اسرائیل"، شعار "نه غزه، نه لبنان، جانم فدای ایران" را فریاد می‌کشیدند. به اعتقاد ناظران این شعارها نه به معنای حمایت از اسرائیل و آمریکا که به عنوان اعتراض به سیاست خارجی دولت محمود احمدی‌نژاد باید تلقی شود.   مهد‌‌ی مطهر‌نیا استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین المللی ۲۶ آبانماه با اشاره به «کسانی که در برابر شعار مرگ بر روسیه موضع‌گیر‌‌ی می‌کنند» به خبرگزاری ایلنا گفت: «مد‌‌یران سیاسی با‌‌ید توضیح دهند که آ‌‌یا مجموع بدرفتار‌‌ی و ضرباتی که در طول دهه‌ها‌‌ی گذشته توسط روسیه بر تن منافع ملی وارد آمده است، از برخی کشورها‌‌ی د‌‌یگر کمتر بوده که برخی ا‌‌ینچنین به روس‌ها اعتماد کرده‌اند».   یک روز پیش از این سخنان وزیر انرژی روسیه اعلام کرد راه‌اندازی نیروگاه بوشهر، که این کشور بارها وعده انجام آن را داده، بار دیگر به تعویق افتاده است.

  «سرکوب معترضان داخل، سازش با غرب»   همزمان با این تحولات نمایندگان جمهوری اسلامی و کشورهای موسوم به ۵+۱ (پنج عضو دائم شورای امنیت و آلمان) اول اکتبر (نهم مهرماه) به تفاهمی دست یافتند که طرفین را خشنود و بسیاری از ناظران را شگفت‌زده کرد. بر این اساس قرار شد ایران بخش اعظم اورانیوم کم غلظت خود را به روسیه بفرستد و در ازای آن اورانیومی با غلظت ۲۰ درصد برای راکتور تحقیقاتی تهران دریافت کند. جمهوری اسلامی بارها پیشنهادهای مشابهی را رد کرده بود و این چرخش در داخل کشور با مخالفت‌های فراوانی روبرو شد.   فاطمه حقیقت‌جو، نماینده اصلاح‌طلب و مستعفی مجلس ششم معتقد است: «تداوم جنبش سبز و فقدان مشروعیت داخلی، به دلیل برگزاری انتخابات تقلبی در ایران، دلیل اصلی رویکرد همکارانه‌ی ایران در مذاکرات هسته‌ای اول اکتبر بود». او در تحلیلی زیر عنوان "تاثیر جنبش سبز بر سیاست خارجی" که ۲۳ آبان منتشر شد می‌نویسد، از آنجا که «دولت ایران نمی‌تواند در دو جبهه‌ی داخلی و خارجی بصورت همزمان بجنگد [...] استراتژی سرکوب معترضین داخلی و جنبش سبز را همزمان با سازش با غرب، در دستور کار قرار داده است‌».

"جمهوری اسلامی در همین زمان یکی از حساس‌ترین دوره‌های مذاکرات هسته‌ای را تجربه می‌کند"  موسوی: در تسلیم شدن هم افراطگر هستند   جمهوری اسلامی اندکی پس از مذاکرات اول اکتبر در ژنو، مفاد تفاهم‌نامه را محتاج بازبینی و تدقیق عنوان کرد و هنوز تصمیم نهایی خود را در مورد آن اعلام نکرده است. برخی معتقدند تهران از ابتدا نیز به این تفاهم‌ها اعتقادی نداشته و مذاکرات هسته‌ای را راهی برای کاهش فشارهایی بین‌المللی و انحراف افکار عمومی از جنبش اعتراضی داخل کشور می‌دانسته است. رهبران این جنبش، به ویژه میرحسین موسوی، در مورد این مذاکرات موضع‌گیری‌های صریح و تندی داشته‌اند.   موسوی در بیانیه شماره ۱۴ خود که نهم آبانماه منتشر شد می‌نویسد، تامین سوخت برای نیروگاه تحقیقاتی تهران ۱۶ سال پیش امری عادی محسوب می‌شد، اما اکنون برای دریافت آن از مواضع خود عقب‌نشینی می‌کنند و آن را پیروزی می‌خوانند. او این وضعیت را نتیجه‌ی افراط و تفریط در سیاست‌های خارجی کسانی می‌داند که «مناسبات بین‌المللی کشور را به اغراض تبلیغاتی آلوده کردند» و «نشان دادند که حتی در تسلیم شدن و کرنش کردن افراط‌گرند».

  میرحسین موسوی که تلویحا به مذاکرات اول اکتبر اشاره دارد می‌پرسد: «آ‌‌یا ا‌‌ین ‌‌یک پیروزی است؟ ‌‌یا ‌‌یک تقلب آشکار، که چنین تسلیمی فتح‌المبین نامیده شود؟» موسوی چهار روز پیش از انتشار این بیانیه در دیدار با مهدی کروبی نیز گفتگوهای هسته‌ای در ژنو را حیرت‌آور خواند و گفت: «قول و قرارهایی که در ژنو داده شده اگر اجرا شود برباد دادن همه زحمات هزاران دانشمند در کشور است و اگر اجرا نشود زمینه اجماعی را برای تحریم گسترده علیه ایران ایجاد خواهد کرد».   «رهبری جمهوری اسلامی به دشمن نیاز دارد»   مخالفت با سیاست‌های هسته‌ای دولت با واکنش تند حامیان محمود احمدی‌نژاد روبرو شده است. ولی اسماعیلی، عضو شورای مرکزی فراکسیون اصولگرایان مجلس چند روز پس از انتشار بیانیه ۱۴ موسوی به خبرگزاری فارس گفت: «تصمیم‌گیری در خصوص مسائل سیاست خارجی و نیز پرونده هسته‌ای در شورای امنیت ملی و با نظر مستقیم رهبری اتخاذ می‌شود».   اسماعیلی اظهارات موسوی در مورد مذاکرات هسته‌ای را «ریختن آب به آسیاب دشمن» خوانده است. فاطمه حقیقت جو در تحلیل خود معتقد است، رهبری جمهوری اسلامی از سویی به وجود دشمنی به عنوان آمریکا نیاز دارد تا مخالفان داخلی را سرکوب کند، از سوی دیگر برای کاهش فشار تحریم‌ها باید با این دشمن به تفاهم برسد.

"آیا "جنبش سبز" می‌تواند بر روند مذاکرات تاثیر بگذارد؟ اعتراض به روند و نتایج اعلام شده‌ی انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری در ایران همچنان ادامه دارد"او می‌نویسد: «دشمنی با غرب بویژه امریکا، به یک ایدئولوژی در طول ۳۰ سال گذشته تبدیل شده است. هرگونه گشایش رابطه با آمریکا زمینه‌ی روگردانی هوادران محافظه‌کاران را فراهم می‌کند».   «اعتراض، اعتراض، حق مسلم ماست»   با این تحلیل هر اقدامی، در جهت کاهش تنش‌ها یا ادامه‌ی رویارویی با غرب، می‌تواند موقعیت حکومت را در داخل تضعیف کند. به ویژه اگر جنبش اعتراضی ادامه یابد و مشروعیت دولت بیش از پیش زیر سوال برود. شاید به همین دلیل باشد که حقیقت‌جو دور جدید مذاکرات هسته‌ای را «صرفا یک واکنش تاکتیکی به دلیل وجود بحران داخلی» می‌داند و معتقد است: «سرنوشت مذاکرات هسته‌ای در واقع به سرنوشت جنبش سبز در ماه‌های آینده، گره خورده است».

  در تظاهراتی که در ماه‌های گذشته انجام شده شعارهایی که مستقیما به سیاست‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی مربوط باشد کمتر دیده و شنیده شده است. با این همه ارتباط برخی از شعارها با این موضوع را نمی‌توان انکار کرد. مثلا آنجا که جسته و گریخته شنیده می‌شود: «اعتراض، اعتراض، حق مسلم ماست» که در واقع برگرداندن یکی از شعارهای محوری و تکراری حکومت است که می‌گوید «انرژی هسته‌ای حق مسلم ماست».   نویسنده: بهزاد کشمیری‌پور