چرا خامنه ای می گوید که آمریکا در اجرای برجام خدعه می کند؟

پیک ایران - ۱ فروردین ۱۳۹۵



بی بی سی : پس از لغو تحریم‌ها علیه ایران انتظار این بود که ایران بتواند نفت خود را به راحتی بفروشد و رکود سال‌های تحریم را پشت سر بگذارد. هجوم شرکت‌ها و مقامات خارجی برای سرمایه‌گذاری در ایران و تجارت با این کشور هم موید همین نکته بود.

اما در عمل اقتصاد ایران برای اینکه از فرصت تازه استفاده ببرد با دشواری روبرو است و حتی برای رسیدن به پولهای مسدود شده خود که به علت تحریم‌ها امکان انتقال به ایران را نداشته هم فعلا مشکل دارد.

در چنین شرایطی خامنه‌ای رهبر ایران امسال را سال 'اقتصاد مقاومتی' خواند و در پیام نوروزی خود مسئله اقتصاد را "در اولویت اول" و "از همه فوری‌تر و نزدیک‌تر" دانست.

رهبر ایران سپس در سخنرانی خود در مشهد گفت: "امروز در سرتاسر کشورهای غربی همچنان معاملات بانکی ما و بازگرداندن ثروت‌های ما دچار مشکل است. وقتی تحقیق می‌کنیم و دنبال می‌کنیم معلوم می‌شود که [آنها] از آمریکایی‌ها می‌ترسند. [آمریکایی‌ها] گفتند که ما تحریم را برمی‌داریم و روی کاغذ هم برداشتند اما از طرق دیگر طوری عمل می‌کنند که اثر رفع تحریم‌ها مطلقاً به‌وجود نیاید."

پیچیدگی

روزنامه نیویورک‌تایمز هم در مقاله ای نوشته است که پیوند دوباره با اقتصاد جهانی "اولویت" حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران است، اما برای این کار "ابتدا باید شبکه واسطه‌هایی که برای دور زدن تحریم‌ها ایجاد شده برچیده شود".

تامس اردبرینک در مقاله‌ای در روزنامه نیویورک تایمز به مسئله تحریم‌های ایران و "بازار سیاهی" که برای مقابله با آن ایجاد شده پرداخته است.

این مقاله توقیف اموال بابک زنجانی را هشداری برای واسطه‌های این بازار سیاه دانسته و آقای زنجانی را "نماد فساد مالی در سطوح بالا در دولت محمود احمدی نژاد" خوانده است.

با این حال نویسنده مقاله معتقد است که محاکمه آقای زنجانی و حکم اعدام او تاثیر "محدودی" بر دیگر واسطه‌هایی دارد که در این سال‌ها فعال بوده‌اند.

در زمان تحریم‌ها، این ظن وجود داشت که ایران مجبور است نفت خود را از طریق همین واسطه‌ها به فروش برساند و اتهام اصلی آقای زنجانی هم این است که در زمان تحریم‌ها بیش از دو و نیم میلیارد یورو نفت ایران را فروخته اما پول آن را به دولت برنگردانده است.

دقیقا روشن نیست چقدر از نفت ایران را واسطه‌ها به فروش می‌رساندند، اما پس از لغو تحریم‌ها به نظر می‌رسد دولت سعی دارد کنترل کامل فروش نفت را در اختیار بگیرد.

خبرگزاری رویترز دو ماه پیش خبر داد که نامه محسن قمصری، مدیر امور بین الملل شرکت نفت ایران به مشتریان هندی را دیده که از آنها خواسته تا برای خرید نفت ایران از واسطه‌ها دوری کنند: "ما اخیرا مطلع شده‌ایم که نفت خام ایران را طرف‌هایی به جز شرکت نفت ایران به مشتریان هندی پیشنهاد کرده است."

"به این ترتیب مایلیم به اطلاع شما برسانیم که حق انحصاری فروش نفت خام ایران متعلق به شرکت ملی نفت ایران است و این شرکت این حق را به هیچ طرف دیگری واگذار نکرده است."

با وجود لغو تحریم‌ها، آمریکا به دلیل حمایت ایران از حزب الله لبنان هنوز این کشور را جزو کشورهای حامی تروریسم می‌داند و این باعث می‌شود که نقل و انتقالات بانکی هنوز "بسیار پیچیده" باشد و بانک‌های خارجی هم نگران باشند که در صورت تخلف، آمریکا آنها را میلیاردها دلار جریمه کند.

به عنوان مثال، در سال ۲۰۱۴، بانک فرانسوی بی‌ان‌پی پاریبا برای زیر پا گذاشتن تحریم‌های آمریکا علیه ایران، کوبا و سودان مبلغ هنگفت ۹ میلیارد دلار جریمه شد.

از آن جایی که انتقال پول به دلار به ایران هنوز مشمول تحریم‌های آمریکا است، ایران ناچار شده از خریداران نفت خود بخواهند به پول آن را به یورو بپردازند و شرکت نفتی عظیم رویال داچ شل نیز پس از لغو تحریم‌ها، حدود دو میلیارد دلار بدهی خود را به ایران به یورو پرداخت.

نیویورک تایمز از قول سعید لیلاز، کارشناس مسائل اقتصادی در ایران می‌نویسد: "سلطه اقتصادی آمریکا چنان نفوذی دارد که بانک های اروپایی از کار کردن با ایران ترس دارند."

"ما دلار کافی در بانک‌های خارجی نداریم، اعتبار بین‌المللی نداریم بنابراین روشن است بعضی از تحریم‌شکنان همچنان نقش واسطه‌گری خود را ادامه می‌دهند."

علاوه بر این، به گفته آقای لیلاز، "فساد مالی و عدم شفافیت یکی از مهمترین دلایلی است که باعث اکراه طرف‌های خارجی برای معامله با ایران می شود."

از این رو با وجود لغو تحریم‌ها، "همچنان معاملات با پول چمدانی (نقد) یا از طریق حساب های واسطه انجام می‌شود."

ناخشنودی

به نوشته گلنار متولی در بلومبرگ شرکت‌های ایرانی از پیشرفت کند تجارت با کشورهای دیگر ناخشنود هستند و با اینکه هیئت‌های تجاری از کشورهای اروپایی و چین و ژاپن پس از لغو تحریم‌ها روانه ایران شده‌اند و یاداشت‌های تفاهم بین ایران و این کشورها به امضا رسیده، سرمایه‌‎گذاران خارجی حاضر به خطر نیستند و تا زمانی که به امنیت سرمایه‌گذاری مطمئن نشوند سرمایه‌گذاری خود را به زیر ۱۰۰ میلیون دلار محدود می‌کنند.

بلومبرگ به نقل از مریم کیایی مدیر بازرگانی گروه بین‌المللی ره‌شهر، یک شرکت هولدینگ راه‌سازی و شهرساری که پروژه‌های بزرگی را در ایران اجرا می‌کند می‌نویسد: "بیشتر نقل و انتقالات مالی و ارزش‌گذاری پروژه‌ها به دلار آمریکا است و شرکت‌های اروپایی نمی‌دانند وقتی سر و کارشان با ایران است چطور یا کجا این پول را دریافت کنند. به محض اینکه فقط یک دلار از ایران وارد حساب‌های آنها می‌شود مشمول تحریم می‌شود."

نیویورک تایمز می‌نویسد بجز محدودیت نقل و انتقالات بانکی و عدم اعتماد نهادهای مالی خارجی، ایران دلایل دیگری هم دارد که به سرعت این شبکه‌های واسطه را بر نچیند؛ واسطه‌هایی که برای دور زدن تحریم‌ها با پول دولت ایران در نقاط مختلف دنیا خرید می‌کردند "اکنون روی میلیاردها دلار پول خرج نشده نشسته‌اند."

"به نظر کارشناسان، به تدریج روشن شده که پس گرفتن این پول بی‌اندازه دشوار است، و اگر این شبکه واسطه‌ها برچیده شود دشوارتر هم خواهد شد."

به گفته آقای لیلاز، بین "پنج تا ده هزار نفر" به عنوان واسطه برای دور زدن تحریم‌ها فعال بوده‌اند و "در دهه گذشته بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد دلار معامله انجام داده‌اند."

اما او می گوید: "احتمال اینکه دولت ایران دوباره این پول را ببیند ناچیز است...

ردی از این پول‌ها باقی نیست، افراد درگیر ناپدید و روسای نهادها عوض شده‌اند."

 

منابع خبر

اخبار مرتبط