تنها بازمانده پسته ایرانی زیر سم دامها/ ضرورت ایجاد بانک ژن پسته کشور

به گزارش خبرنگار مهر در گرگان، این باغ پسته هفت هزار هکتار وسعت دارد و می توان از هر اصله آن حدود ۷۰ کیلو پسته برداشت کرد که در حال حاضر هیچ متولی خاصی ندارد و مردم منطقه از این پسته ها برداشت کرده و به استانهای همجوار می فروشند. اکنون تنها بازمانده پسته اصیل ایرانی فقط در گلستان یافت می شود که از خواص دارویی زیادی نیز برخوردار است.   کارشناس تحقیقات بخش تحقیقات منابع طبیعی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان در گفتگو با خبرنگار مهر در گرگان گفت: چرای دام از مهمترین تهدیدات تنها باغ پسته وحشی ایران است و نیاز است نهادهای مسئول تمهیداتی بیندیشند تا فشار چرای دام به این نقطه کم شود.   اسدالله کریمی دوست ادامه داد: باید تمهیدی اندیشیده شود تا اگر بحث بهره وری بیشترنیز مطرح است مردم بتوانند درآمد بیشتری را نه از طریق دامداری بلکه از طریق افزایش راندمان توده های پسته افزایش دهند..   قدمت ۸۰۰ ساله پسته قازنقایه   وی اظهار داشت: پسته های قازانقایه شامل پسته های طبیعی هستند که کارشناسان برآورد می کنند قدمتشان بیش از ۸۰۰ سال است.

"اکنون تنها بازمانده پسته اصیل ایرانی فقط در گلستان یافت می شود که از خواص دارویی زیادی نیز برخوردار است"  کریمی دوست افزود: این درختان در عرصه ای بالغ بر ۴۰ هزار هکتار گسترش دارند که بیشترین تراکم  در عرصه ای به مساحت ۷ هزار هکتار است.     این کارشناس تصریح کرد: در این باغهای پسته طرح بررسی کمی و کیفی پسته های قازانقایه توسط مرکز تحقیقات گرگان انجام شده است و در این طرح پارامترهای رویشی درخت در شرایط اکولوژیکی مورد بررسی قرار گرفت.   وی گفت: تعداد پایه های پسته در هکتار، تعداد پایه های نر و ماده، شاخصهای رویشی وضع بذر دهی و گونه های همراه، وضعیت خاک منطقه، در این طرح کار شده که  اطلاعات پایه را به ما می دهد.   کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی گلستان بیان داشت: از نظر سابقه بهره برداری در منطقه از سنوات قدیم برداشت میوه پسته توسط افراد محلی صورت می گرفته است که مدیریت برداشت آن بیشتر زیر نظر منابع طبیغی استان خراسان و بعد منابع طبیعی استان گلستان و کلاله بوده است.   کریمی دوست عنوان کرد: میوه پسته توسط مردم محلی استفاده می شد و بعد که منطقه به منابع طبیعی واگذار شد، عرصه قرق می شد تا براداشت پیش از موعد صورت نگیرد.

  وی افزود: پس از رسیدن میوه اجازه بهره برداری داده می شد و هزینه ای که صرف بهره برداری می شد از منابع طبیعی دریافت می شد.   وی اظهار داشت: میوه بیشتر صرف شیرینی پزی می شود، چون میوه درشت و خندان نیست.   کریمی دوست ادامه داد: در سالهای اخیر اداره کل منابع طبیعی رویکردی را  با هدف مشارکت مردم در نگه داری این ذخیره گاهها در قالب تعاونیهای بهره برداری مرتع شروع کرده است، زیرا عنوان مراتع مشجر را هم می توان به آنها داد و به دلیل اینکه پوشش علفی مرتعی در بعضی جاها غلبه دارد و دامها در آنجا چرا می کنند   این محقق و کارشناس افزود: تراکم پایه های نر و ماده در منطقه حالت نرمالی را ندارد، پایه های نر و بدون جنسیت بیشتر هستند که تولید بذر را مشکل می کند.     وی گفت: شرایط خشکی در مرداد ماه و تابستان و سالهایی که بارندگی به شکل باران و برف را در منطقه نداریم باعث ریزش میوه ها و آفت زدگی آنها می شود.   وی تاکید کرد: ارزش اکولوژیکی این درختان برای ما ارزش بیشتری از برداشت میوه آن دارد، پایه ها وحشی هستند و می توانند پشتوانه ژنتیکی بسیار مناسبی برای پایه های باغی باشند.

"  قدمت ۸۰۰ ساله پسته قازنقایه   وی اظهار داشت: پسته های قازانقایه شامل پسته های طبیعی هستند که کارشناسان برآورد می کنند قدمتشان بیش از ۸۰۰ سال است"  کریمی دوست  با اشاره به مزیت های ایران در بخش تولید پسته و صادرات ان گفت: نیاز است که این پایه ها را حفظ کنیم و در تقویت باغات اصلاخ شده بکوشیم.   ایجاد ذخیرگاه پسته   وی افزود: بخاطر ارزش بالای اکولوژیکی منطقه ذخیره گاهی از پسته ایجاد شد که حدود ۲۰ هکتار و محصور شده است و در آن عملیات نگه داری و حفظ را به صورت مطلوب انجام می شود.   وی اذعان داشت: سعی شده در منطقه ای این ذخیره گاه ایجاد شود که پوشش گیاهی دست نخورده ترو پایه ها بیشتر باشد، منطقه محصور شده و کاری که ما می کنیم حفاظت آنجا است که مهمترین ابزار ما است برای اینکه ذخیره گاه بتواند کارکرد خود را داشته باشد، نقاط حاشیه ای را در منابع طبیعی کلاله حفاظت می کنند زیرا حفظ ذخیره گاه با حفاظت از نقاط پیرامونی راحت تر انجام می شود.   کریمی دوست با اشاره به بانک ژنتیک بودن منطقه باغ های پسته قازانقایه افزود: درواقع بانک ژنتیک شبیه تمام بانکهای دیگر با مفهوم واقعی بانک است که محل جمع آوری و ذخیره یک سری اطلاعات اساسی است و بانکهای ژنی گیاهی نیز همین کارکرد را دارند.     وی گفت: یک بانک ژن گیاهی تنوعی از ژنوتیپ ها را  در منطقه داریم که می توانیم بصورت بالقوه و بر اساس نیاز به ان مراجعه و ژن مورد نیاز را تهیه کرد   این محقق گلستانی افزود: این ژنها تنوع گونان مثبت و منفی دارند و بانکهای ژن گیاهی ما در حالت طبیعی جزء ذخیره گاه محسوب می شود.

  به تاکید کارشناسان، ذخیره گاههای گیاهی تنوع زیادی از ژنوتیپها دارند که می توان به صورت ذخیره های بالقوه حفظ کنیم و از این جهت می توانند نقش یک بانک را ایفا کنند.  باغ پسته قازانقایه در شهرستان مراوه تپه در شرق گلستان واقع شده است