مهرورزی با طبیعت ارمغان سیزده بدر/ عهدی که فراموش می شود

به گزارش خبرنگار مهر، این روز مانند نخستین روز از سال آداب و رسوم خاص خود را دارد که مهرورزی با طبیعت ارمغان آن است، در این روز طبیعت شکوه و نشان قدرت بی پایانِ خداوند را در زیر پایمان پهن می کند و ما را به مِهر می پذیرد، و از ما نیز انتظار مهربانی و  مهر ورزیدن دارد.

نیاکان ما پس از دوازده روز جشن که یاد آور دوازده ماه سال است، روز سیزدهم را پایان جشن بزرگ نوروز می دانستند. امروزه نیز روز سیزدهم فروردین ماه مانند شب پایانی چهارشنبه سال جایگاه ویژه‌ای دارد. اگر با چهارشنبه ‌سوری به پیشواز نوروز می ‌رویم، با جشن سیزده بدر همراه با شادی به بدرقه آن می ‌رویم.

فلسفه سیزده بدر و روز طبیعت

اما فلسفه سیزده بدر یا روز طبیعت از آنجا سرچشمه گرفته که سیزدهمین روز از هر ماهی در گاهنامه‌ی ایرانی تیر یا تیشتر نام دارد و روز سیزده ماه فروردین به جشن سیزده بد‌ر و روز طبیعت نام گذاری شده است.

 همانطور که پیشینه جشن نوروز را از زمان جمشید می دانند درباره سیزده بدر هم روایت هست که می گویند: جمشید، شاه پیشدادی، روز سیزده نوروز را در صحرای سبز و خرم خیمه و خرگاه بر پا می کند و چندین سال متوالی این کار را انجام می دهد که در نتیجه این مراسم در ایران زمین به صورت سنت و آیین درمی آید و ایرانیان از آن پس سیزده بدر را بیرون از خانه در کنار چشمه سارها و دامن طبیعت برگزار می کنند.

آیینهایی که ریشه در باورها دارد

آیین های سیزده بدر نیز همچون سایر آیین های ایرانی ریشه در باورهایی دارد که به نوعی با تقدیر و سر نوشت در پیوند است.
مردم ایران از قدیم، بامداد روز سیزده فروردین سفره نوروزی را برچیده و سبزه های هفت سین را با خود به دشت، بیابان و کشتزارها می بردند و آن را به نشانه‌ ‌پیشکش دادن به ایزد بانوی آب ها و با آرزوی داشتن سالی پر باران و پر برکت به آب روان می سپردند.

 مراسم هایی مانند فال گوش ایستادن، فال گیری (به ویژه فال کوزه)، گره زدن سبزی و گشودن آن، بخت گشایی نمونه هایی از برگزاری جشن سیزده بدر است.

در این روز مردم در کنار هم با برگزاری بازی های گروهی، ترانه ها و رقص های دسته جمعی، گردآوری گیاهان صحرایی، خوراک پزی های عمومی، بادبادک پرانی، سوارکاری، نمایش های شاد، آب پاشی و آب بازی که ریشه در باورها و فرهنگ اساطیری دارند روز شادی را در کنار هم سپری می کنند.

شادی کردن و خندیدن به معنی فروریختن اندیشه های پلید و تیره، روبوسی نماد آشتی، ایجاد مسابقه های اسب دوانی که یادآور کشمکش ایزد باران و دیو خشک سالی است  از دیگر آیین های این روز فرخنده به شمار می رود.

سوق دادن روز طبیعت به تباهی طبیعت

 اما امروز متاسفانه بیشتر این آیین ها رنگ کهنگی به خود گرفته و یا به طور کلی فراموش شده است. اگر در گذشته مادران و پدران ما، سبزه های نوروزی خود را در این روز به صحرا می برده و برای احترام به زمین و گیاه، آن را در آغوش زمین می کاشته اند، امروزه آن را به اطراف جادهها و کنار جوی آبها پرتاب می کنند.

اگر در گذشته برای داشتن سالی پر باران و پر برکت در دل طبیعت به راز و نیاز و شادی می پرداختند امروزه شکستن شاخه درختان، آتش زدن بوته ها، رها کردن ته مانده غذا و انواع پلاستیک و ظروف یکبار مصرف معنای واقعی این روز را از بین برده است.

سیزده بدر پیشینیان ما، برای گرامی داشت و پاکیزگی طبیعت و مظاهر زیست بوم مقدس آن بوده است. در حالیکه امروزه به روز ویرانی و تباهی طبیعت تبدیل شده است.

با وجود اینکه هر سال در برنامه های  مختلف به موضوع توجه به محیط زیست و حفظ و نگهداری آن تاکید می شود با این وجود در روز چهاردهمین فروردین ماه تمام مناظر طبیعی، پارکها، جنگلها و کنار رودها و سدها را انباشتی از زباله پر می کند و آدمی روی نامهربانی به طبیعت نشان می دهند.

استان اردبیل از جمله مناطقی است که جاذبه های طبیعی آن بیشتر از سایر استانهای کشور است و خیلی از شهروندان اردبیلی و یا از سایر استانها برای گذارندن روز سیزده به طبیعت این منطقه می روند.

جنگل فندقلو، گردنه حیران، طبیعت همیشه خرم گردنه جنگلی اسلام به خلخال، کناره های زیبا و دیدنی رود ارس، قشلاقات طایفه شاهسون، روستای ییلاقی بیله درق سرعین، طبیعت چشم نواز روستای قوزولو گرمی، و منطقه نمونه بولاغلار نیر و پارک جنگلی مشگین شهر و کناره های دریاچه شورابیل اردبیل از جمله مناطقی است که روز سیزده حجم بیشتری از مردم در این مکانها اتراق می کنند.

به روز بعد از سیزده بدر بیاندیشیم

اما روز بعد از سیزده بدر صحنه دلخراشی در این مکانهای بکر گردشگری به وجود می آید که اسیر ناغافلی و خودخواهی برخی از ما شده اند.

طبیعتی که در سالهای گذشته زیبائی دو چندانی داشت رفته رفته  در اثر بی توجهی رو به پژمردگی است و این هشداری برای همه ما است که حداقل از امسال به این موضوع مهم توجه کرده و از تخریب طبیعت جلوگیری کنیم.

مدیر کل محیط زیست استان اردبیل نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه هر سال در این روز از سال بخش اعظمی از طبیعت آسیب می بیند، عنوان کرد: بی توجهی برخی از اقشار سبب می شود طبیعتی که با پایان فصول سرد سال دچار تغییر و تحول شده است زیبائی خود را از دست دهد و حجم زباله های رها شده در محیط به حدی می شود که نمی توان پاکسازی کرد.

خودداری از ریختن سبزه و ماهیان قرمز به طبیعت

علی حمیدی با بیان اینکه بهار فصل آشتی و مهربانی نام گرفته است افزود: همیشه طبیعت در این آشتی از انسانها پیشی گرفته است و باید این آشتی را با رسیدگی و حفاظت هر چه بهتر محیط برای همیشه حفظ کرد.

وی خواستار عدم ریختن سبزی و ماهیان قرمز سفره هفت سین به آبهای طبیعی شد و تصریح کرد: این ماهیان سبب آلوده شدن آب و به خطر انداختن زندگی سایر موجودات آبزی می شود.

وی از توزیع هزاران کیسه جمع آوری زباله از سوی اداره  کل محیط زیست استان و شهرداریها خبر داد و از شهروندان خواست از ریختن هر نوع زباله بوِیژه زباله های پلاستیکی به محیط به جد خودداری کنند.

این مسئول از چاپ و توزیع دهها جلد دفترچه ها و بروشورهای آموزشی مربوط به حفاظت محیط زیست در طول سال گذشته خبر داد و عنوان کرد: طبق ماده ۵۰ قانون اساسی نگهداری و پاک نگهداشتن طبیعت وظیفه قانونی هر فرد است و تحقق این امر تنها با همکاری و توجه همه اقشار میسر است.

...............................

گزارش: خدیجه سلمانی

.