طرح ایران برای ایجاد مدارس ایرانی-افغان در افغانستان

محدودیت های تحصیلی برای اتباع افغان و عراقی در یک سال گذشته افزایش یافته است دولت ایران آئین نامه ای را تصویب کرده تا شرایط تحصیل اتباع افغان و عراقی ساکن ایران آسانتر شود اما جزئیات آن هنوز به درستی روش نیست. روشن ترین بخش تصمیم دولت ایران، مشارکت وزارت آموزش و پروش این کشور برای "تاسیس مدارس ایرانی- افغان در داخل افغانستان" است. علاوه بر این، وزارتخانه های علوم و بهداشت موظف شده اند زمینه حضور اتباع افغان و عراقی دارای اقامت مجاز در دانشگاهها را فراهم کنند. البته تاکید شده که فراهم سازی زمینه حضور اتباع افغان و عراقی در آزمون سراسری دانشگاهها باید "همراه با دقت کامل در گزینش علمی و عمومی" صورت گیرد. هنوز مشخص نیست این اقدام به معنی حذف محدودیت هایی است که در یک سال اخیر برای ادامه تحصیل دانشگاهی اتباع افغان و عراقی ایجاد شده است یا نه.

"روشن ترین بخش تصمیم دولت ایران، مشارکت وزارت آموزش و پروش این کشور برای "تاسیس مدارس ایرانی- افغان در داخل افغانستان" است"در نه ماه گذشته محدودیت های تحصیلی برای اتباع افغان ساکن در ایران تشدید شده است. آذر ماه سال گذشته خورشیدی وزارت کشور ایران ثبت نام و شرکت اتباع افغان و عراقی را در آزمون سراسری پذیرش دانشجو ممنوع کرد. پیش از آن، اتباع افغان و عراق با دارا بودن شرایطی می توانستند در کنکور سراسری پذیرش دانشجو شرکت کنند اما با این تصمیم شرکت اتباع خارجی در کنکور ممنوع شد. با این تصمیم، افغان ها و عراقی هایی هم که به صورت مجاز و قانونی در ایران اقامت داشتند از شرکت در کنکور پذیرش دانشجو در دانشگاه های دولتی ایران منع شدند. مدتی بعد نیز محدودیت هایی برای تحصیل در دوره های فوق لیسانس به اجرا گذاشته شد.

بنابر این تصمیم ادامه تحصیل اتباع خارجی افغان و عراقی در دوره کارشناسی ارشد در ۲۲ استان این کشور ممنوع شد و در هشت استان نیز اتباع افغان و عراقی تنها با پرداخت شهریه حق ادامه تحصیل دارند. به نظر می رسد تصمیم تازه دولت ایران، بخشی از محدودیت های یک سال اخیر برای ادامه تحصیل دانشگاهی اتباع افغان و عراقی را برطرف کند اما هنوز مشخص نیست که اقدامات چند ماه اخیر ادامه خواهد یافت یا در سال آینده این محدودیت ها لغو می شود؟ هدف: تشویق مهاجران به بازگشت مبنای برنامه ارائه شده از سوی دولت در قالب "آئین نامه نحوه ادامه تحصیل اتباع افغان و عراقی"، مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی است که اخیرا دولت را موظف کرده بود "شرایط تسهیل زمینه های ادامه تحصیل دانش آموزان و دانشجویان تبعه افغان و عراقی مقیم ایران" را فراهم کند. دولت اکنون برای اجرای این مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، آئین نامه ای تهیه کرده و تصمیم دارد تا شرایط تحصیل مهاجران افغان و عراقی را تغییر دهد. ایران محدودیت هایی را بر اقامت، کار و تحصیل مهاجران افغان وضع کرده تا آنها را مجبور به بازگشت به کشورشان کند اما این برنامه ها موفقیت آمیز نبوده است بنابر تصمیم دولت، برای برنامه ریزی امور آموزشی دانش آموزان و دانشجویان افغانی و عراقی در سطح دبستان، دبیرستان و دانشگاهها، کمیته ای تشکیل می شود که در آن نمایندگانی از شورای عالی امنیت ملی، وزارتخانه های کشور، امور خارجه، علوم، بهداشت، آموزش و پروش، دانشگاه آزاد، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و جامعه المصطفی العالمیه و معاونت برنامه ریزی ریاست جمهوری حضور دارند. وزارت آموزش و پروش موظف شده تا با همکاری این کمیته، نسبت به صدور مجوز به مدارس غیر انتفاعی اتباع افغان و عراقی اقدام کند به گونه ای که بتواند ضمن نظارت بر آنها، مراقبت کند تا این مدارس مطابق نظام آموزشی کشور فعالیت کنند.

"علاوه بر این، وزارتخانه های علوم و بهداشت موظف شده اند زمینه حضور اتباع افغان و عراقی دارای اقامت مجاز در دانشگاهها را فراهم کنند"علاوه بر این، وزارت آموزش و پرورش موظف شده تا دوره های آموزشی کوتاه مدت برای کودکان واجب التعلیم افغان و عراقی که به صورت غیر مجاز در ایران حضور دارند، تشکیل دهد. با آنکه مشخص نیست وزارت آموزش و پرورش ایران چه برنامه ای برای کودکان مهاجر مقیم ایران دارد اما طرح آن به عقیده برخی می تواند بخشی از محدودیت های سالهای اخیر را برطرف کند. در سالهای اخیر محدودیت هایی در باره تحصیل اتباع خارجی و فرزندان آنها در مدارس وضع شده است و اتباع خارجی از جمله افغان ها و عراقی ها نمی توانند در مدارس تحصیل کنند. البته دولت ایران در مواردی نیز شرایطی را برای ادامه تحصیل فرزندان اتباع افغانی در نظر گرفته بود که بر اساس آن خانواده های افغان با پرداخت مبالغی مجاز به استفاده امکانات مدارس ایران بودند. گزارش ها نشان می دهد که این محدودیت مشکلاتی را برای خانواده های مهاجران افغان فراهم کرده است و اغلب افغان های مقیم ایران قادر به تامین مبالغ تعیین شده نیستند.

دولت ایران در طول سالهای اخیر محدودیت هایی را بر اقامت و کار مهاجران افغان نیز وضع کرده تا در چارچوب آنچه طرح بازگشت "داوطلبانه" خوانده شده، آنها را مجبور به بازگشت به کشورشان کند. اما گزارش ها نشان می دهد که این برنامه ها موفقیت آمیز نبوده است و تعداد زیادی از کسانی که طبق برنامه دولت به افغانستان فرستاده شده بودند، دوباره بازگشته اند. همین مسئله باعث شده تا دولت ایران برنامه های تازه ای را به اجرا بگذارد بلکه بتواند با این کار مهاجران را به بازگشت تشویق کند. "تاسیس مدارس ایرانی - افغان در داخل افغانستان" بخشی از این برنامه تازه است که به عقیده دولت ایران "به منظور کاهش مهاجرت و تشویق مهاجران به بازگشت" با مشارکت وزارت آموزش و پرورش اجرا می شود