طومار شیخ بهایی زاینده رود را بی حاشیه کرد

به گزارش مهر، خشک شدن هیچ رودی به اندازه زنده رود رسانه ای نشد. رسانه های رسمی و غیر رسمی طی یک دهه گذشته بارها و بارها به کم آبی و خطر مرگ حتمی این رود واکنش نشان دادند و زاینده رود که هیچگاه در عمرش پایش اینگونه به رسانه ها باز نشده بود ناگهان تیتر تلخ روزنامه ها شد و ویژه نامه های مختلف برایش چاپ کردند.اما واقعا چرا کم آبی و خشک شدن این رودخانه این همه حاشیه ساز شد، شاید جواب این باشد که تکلیف برخی با این رود و الزام آن به حیات مشخص نیست.این رود صرفا یک رودخانه نیست بلکه رگ خاک تشنه است. آب شرب چهار میلیون انسان را تامین می کند و علاوه بر آن رکن اساسی اقتصاد ملی است که اگر نباشد میلیاردها دلار ضرر است که به خاطر متوقف شدن چرخ صنایع ملی حوزه آبریز مرکزی عاید کشور می شود. حوزه ای که به اعتقاد مدیر دفتر بهره برداری و نگهداری از تاسیسات آب منطقه ای اصفهان بزرگترین حوزه آبریز کشور است.علی بصیرپور می گوید: حوزه آبریز مرکزی خشک ترین و بزرگترین حوزه آبریز کشور است که متاسفانه میزان بارندگی آن فقط حدود ۱۰۰ میلی لیتر در سال است، در حالیکه این حوزه از میان شش حوزه آبریز کشور یعنی " خزر، خلیج فارس، دریاچه ارومیه، مرکزی، هامون و سرخس" به واسطه تنها رودخانه دائمی آن یعنی زاینده رود ، آب شرب بیش از چهار میلیون نفر را تامین می کند و چرخ صنایع بزرگی چون فولاد مبارکه، ذوب آهن، پالایشگاه و پتروشیمی را می چرخاند.گفته های بصیر پور در حالی مطرح می شود که طبق برآورد کارشناسان، با مصرف ۱.۲ متر مکعب آب زاینده رود در کارخانه های ذوب آهن و فولاد مبارکه بالغ بر پنج میلیارد دلار سود عاید کشور می شود و فقط ۲۱ هزار فرصت شغلی مستقیم و دهها هزار فرصت شغلی غیر مستقیم به واسطه فولاد مبارکه برای کشور حاصل می آید.مدیر دفتر بهره برداری و نگهداری از تاسیسات آب منطقه ای اصفهان می افزاید : حوزه آبریز مرکزی و زاینده رود یک حوزه ملی است و نمی توان آن را منحصر به یک استان خاص دانست. وی برای ادعایش توضیح آورده و ادامه می دهد: پالایشگاه اصفهان نقش پر رنگی را در تولید بنزین و فرآورده های سوختی در کشور ایفا کرد، حال اگر قرار باشد که با خشک شدن زاینده رود آب مورد نیاز این پالایشگاه تامین نشود به یقین کشور متحمل ضرر جبران ناپذیری خواهد شد.

علاوه بر آن نیروگاه اصفهان با تولید ۸۰۰ مگاوات برق مهمترین منبع تامین برق استان اصفهان به حساب می آید و اگر آب مورد نیاز آن فراهم نشود در دوره های پیک مصرف نیمی از این استان را خاموش می کند و نیمی از اصفهانی ها بی برق خواهند شد.وی همچنین با اشاره به نقش زاینده رود در کشاورزی می گوید: بر اساس مدارک و قرائن تاریخی موجود ، زاینده رود از هزاران سال پیش به حق آبه داران و کشاورزان تعلق داشته است، به طوریکه شیخ بهایی با تنظیم سندی معتبر که طومار شیخ بهایی خوانده می شود حقابه هر بلوک و آبادی و سهم کشاورزان و اراضی آبخور را کاملا مشخص کرده و طبق قانون توزیع عادلانه آب نیز حتی در صورت احداث تاسیسات جدید و توسعه بهره برداری از منابع آب، حق آبه کشاورزان باید محترم شمرده شده و به نحو مقتضی تامین شود.وی تصریح می کند: کشاورزان اصفهانی در زمان احداث تونل اول کوهرنگ مشارکتی قابل توجه داشته اند که اوراق آن مرسوم به اوراق کوهرنگی همچنان وجود دارد و تاکید می کند که بخش قابل توجهی از هزینه احداث این تونل را کشاورزان این استان پرداخت کرده اند از این رو با توجه به سابقه طولانی کشاورزی و حق آبه آنها، حذف کشاورزان و این صنعت از چرخه تولید و بهره برداری از منابع آبی زاینده رود سخنی خام و نسنجیده است که در هیچ مرجع قانونی هم مورد پذیرش قرار نمی گیرد.وی با بیان اینکه باید تفکر انحصاری بودن زاینده رود از میان برود و به چشم یک منبع تامین آب حیاتی در حوزه آبریز مرکزی بدان نگاه شود، می گوید: حوزه زاینده رود ۱۲ هزار و ۹۱۷ کیلومتر مساحت دارد که ۲۵ هزار و پنج کیلومتر آن در استان اصفهان و ما بقی آن در استان چهارمحال و بختیاری قرار گفته یعنی۹۷ درصد مساحت و ۹۸ درصد جمعیت ساکن در این حوزه در استان اصفهان و فقط هفت درصد از مساحت و دو درصد از جمعیت آن در استان چهار محال و بختیاری واقع شده است اما نگاه اصفهانیها به این رودخانه یک نگاه انحصاری غیر منطقی نبوده و همیشه آن را یک منبع آبی دائمی حوزه آبریز مرکزی که می تواند سرچشمه حیات و سر زندگی برای ساکنان این حوزه باشد تلقی کرده اند.بصیر پور با بیان اینکه حوزه زاینده رود در حال حاضر با حدود ۶۰۰ میلیون متر مکعب آب مواجه است و پیش بینی می شود کمبود آب آن تا افق ۱۴۱۰ به یک میلیارد متر مکعب برسد، اضافه می کند: وضعیت منابع آبی موجود، خشک شدن رودخانه زاینده رود و افت شدید منابع آب زیر زمینی همگی مبین بحران جدی حاکم بر حوزه آبریز مرکزی و بخصوص استان اصفهان است و از این رو باید برای حبران این کم آبی ها اقداماتی اساسی انجام داد.وی انتقال حوضه به حوضه آب را راهکاری مناسب برای جبران کم آبی ها می داند و تصریح می کند: طرح انتقال آب به فلات مرکزی –طرح بهشت آباد – و تونل سوم کوهرنگ از جمله پروژه هایی هستند که می توانند سهم قابل توجهی در جبران این کمبود آب داشته باشند زیرا طرح بهشت آباد می تواند چهار استان اصفهان، کرمان، چهار محال و بختیاری و یزد را تحت پوشش قرار داده و از حیث اجتماعی و اقتصادی بیشترین منافع را برای استان چهار محال و بختیاری داشته باشد.به گفته بصیرپور با اجرای این طرح فرصت شغلی فراوانی برای مردم چهارمحال و بختیاری ایجاد می شود و در عین حال پس از بهره برداری از آن، بستر توسعه فعالیتهای کشاورزی، گردشگری و صنعتی گسترده ای در این منطقه مهیا خواهد شد.وی در توضیح میزان آورد آب این طرح برای این چهار استان می گوید : تونل دز- قمرود ۱۸۰ میلیون مترمکعب آورد آب داشته در حالیکه طرح بهشت آباد با وجود شباهت زیادی که به تونل دز- قمرود دارد می تواند یک میلیارد مترمکعب آب را منتقل کند و این چهار استان را از حیث تامین منابع آبی به شرایط مطلوب تری برساند.وی که طرح انتقال آب از خلیج فارس را نسبت به طرح بهشت آباد پر هزینه می داند ابراز امیدواری می کند که با اجرای طرح انتقال آب به فلات مرکزی و بهره برداری از تونل سوم کوهرنگ هم زاینده رود بتواند بار دیگر احیا شده و هم استانهای واقع در حوزه آبریز مرکزی با مشکلات کمتری مواجه شوند.کشاورزی اصفهان به خصوص در منطقه شرق این استان در پی خشک شدن تنها رودخانه دائمی حوزه آبریز مرکزی کشور، صدمات جبران ناپذیری را متحمل و تعداد قابل توجهی از باغات و درختان مثمر ثمر استان خشک و نابود شده اند.هر روز بر تعداد دشتهای ممنوعه این استان افزوده و از میزان منابع آب زیر زمینی به شدت کاسته می شود و مشکل تامین آب شرب و صنایع سایه بحران را همواره بر سر این استان صنعتی و اثر گذار در چرخه اقتصادی و زیست محیطی کشور سنگین تر کرده است در حالیکه با تسریع در روند اجرای طرح های انتقال آب حوزه به حوزه و استفاده از راهکارهای کم هزینه در استحصال آب می توان از سنگینی این سایه خطر ساز کاست.