آسیای مرکزی، اتحادیه اروپا و استراتژی‌های نفوذ

آسیای مرکزی، اتحادیه اروپا و استراتژی‌های نفوذ
خبرگزاری فارس
خبرگزاری فارس - ۲۸ آبان ۱۳۹۶

آسیای مرکزی، اتحادیه اروپا و استراتژی‌های نفوذ

اتحادیه اروپا در حال بررسی زمینه همکاری با کشورهای آسیای مرکزی است و نقاط نفوذ خود را در منطقه علامت گذاری می‌کند تا در آینده از آنها استفاده نماید.

به گزارش خبرنگار دفتر منطقه‌ای خبرگزاری فارس به نقل از «اوراسیانت»، در تاریخ ۹ نوامبر هیئتی از اتحادیه اروپا به ریاست «فدریکا موگرینی» رئیس اتحادیه اروپا وارد ازبکستان و شهر «سمرقند» شد.

همچنین در سال ۲۰۱۶ برای اولین بار در تاریخ قرقیزستان «آنجلا

مرکل
» صدر اعظم آلمان وارد «بیشکک» شد.

با توجه به سفر مقامات ارشد اتحادیه اروپا و برخی از روسای جمهور این کشورها به آسیای مرکزی به نظر می‌رسد «بروکسل» علاقمند به منابع انرژی و ترانزیتی این منطقه است و اتحادیه اروپا نیز قصد دارد نفوذ خود را در این منطقه گسترش دهد و در این راستا کمک‌های مالی خود را افزایش داده است.

اگر چه برنامه‌های اتحادیه اروپا در رابطه با منطقه همیشه روشن و شفاف نبوده ولی کمک‌های مالی این اتحادیه نیز با کمک‌های روسیه به منطقه قابل مقایسه نیست.

اتحادیه اروپا و آسیای مرکزی

در سال ۲۰۰۳ استراتژی امنیتی اتحادیه اروپا در آسیای مرکزی که منجر به توافق‌نامه‌هایی بین این اتحادیه و کشورهای منطقه شد، به تصویب رسید.

در  راستای این توافق نامه اتحادیه اروپا تنها با ۵ کشور آسیای مرکزی یعنی ازبکستان، قرقیزستان، قزاقستان، تاجیکستان و ترکمنستان همکاری می‌کند.

اتحادیه اروپا ۱۰ سال پیش توجه خود را به این منطقه معطوف داشت بنابراین به دنبال یافتن سرنخی است تا بتواند گام‌های خود را در منطقه مستحکم کند.

بروکسل در سال ۲۰۰۷ به اهمیت کشورهای منطقه پی برد و همین امر منجر به بکارگیری استراتژی خاصی شد تا بهتر بتواند همکاری و تعامل را برقرار کند.

در ژوئن سال 2007  در راستای سیاست خارجی و امنیتی قراردادهایی بین کشورهای آسیای مرکزی و اتحادیه اروپا امضا شد.

این برنامه «استراتژی برای همکاری‌های جدید» نام داشت و در چارچوب آن توسعه گفت‌وگوهای سیاسی اتحادیه اروپا با کشورهای منطقه، دیدارهای منظم نمایندگان این اتحادیه با وزرای این کشورها و بررسی مسائل حقوق بشر، از اهداف اصلی بودند.

اتحادیه اروپا توسعه همکاری با کشورهای آسیای مرکزی را در زمینه‌های آموزش و پرورش، قانون و حقوق، انرژی و حمل و نقل، محیط زیست و منابع آبی، مدیریت مرزی و قاچاق مواد مخدر، روابط تجاری و اقتصادی انجام می‌دهد.

این استراتژی منجر به امضای توافق‌نامه‌های همکاری دوجانبه و چندجانبه گردید، ضمن اینکه اتحادیه اروپا برای تحقق این برنامه‌ها اقدامات متعددی را انجام داد.

در قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان نمایندگی‌هایی را تاسیس کرد ولی در ترکمنستان این نمایندگی به صورت کاردار موقتی و مقطعی باز شد. 

علاوه بر این در «آلماتی» کمیته اتحادیه اروپا و دفتر حمایت از حقوق بشر و حمایت مدنی را باز کرد.

دولت‌های آسیای مرکزی به اتحادیه اروپا به منزله ایالت‌های متحده اروپا نگاه می‌کنند که هدف اصلی آن تقویت ثبات در هر یک از جمهوری‌ها و در نتیجه در کل منطقه است و اینکه این  اتحادیه به عنوان یک بازیگر بین المللی است که می‌تواند تاثیرات مهمی داشته باشد.

نقاط ورود اتحادیه اروپا به آسیای مرکزی

تهدیدات، حقوق بشر و انرژی مسائلی هستند که اتحادیه اروپا می‌تواند از آنها استفاده نماید تا گام‌های خود را در منطقه مستحکم کند.

در سال‌های ۲۰۱۲ و 2015  اتحادیه اروپا صحت انتخابات دوره‌ای را تأیید کرد اما در ژوئن ۲۰۱۷ استراتژی اتحادیه اروپا منطبق با استراتژی جهانی بود.

در حال حاضر اتحادیه اروپا برنامه‌هایی را در آسیای مرکزی به اجرا در آورده است که خودش آنها را تأمین مالی می‌کند.

مهمترین این برنامه‌ها که بروکسل نیز توجه ویژه‌ای به آن دارد مدیریت مرزی، مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان یافته است.

علاوه بر این اتحادیه اروپا در رابطه با ارتقاء سطح امنیتی منطقه، گفت‌وگوهای منظم و مستمری را با کشورهای آسیای مرکزی در سطح بالای سیاسی انجام می‌دهد.

در ژوئن سال ۲۰۱۷ در راستای برنامه‌های مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی و قاچاق مواد مخدر در بیشکک ملاقات‌هایی با مقامات قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان انجام شد که در این ملاقات‌ها نماینده افغانستان نیز به عنوان میهمان ویژه حضور داشت.

این گفت‌وگوهای منظم از سال 2013  همچنان برگزار می‌شود که قرار است دیدار بعدی در بروکسل و در سال ۲۰۱۸ انجام گیرد.

اتحادیه اروپا در نظر دارد تا تجربیات خود را در زمینه مبارزه با مهاجران غیر قانونی و توسعه استانداردهای مهاجران سیاسی ارائه دهد و آماده است که تا مبارزات علیه فساد مالی و تروریسم جهانی را به شدت حمایت کند.

به همین منظور نمایندگی ویژه اتحادیه اروپا در شهر «دوشنبه» پایتخت تاجیکستان برای جلوگیری از درگیری‌های منطقه‌ای تأسیس شد.

اتحادیه اروپا ضمن اینکه زمینه بی‌ثباتی را در منطقه با دقت رصد و مورد توجه قرار می‌دهد، راهکارهایی را برای ایجاد صلح و ثبات پیشنهاد می‌کند.

به طور خاص توجه ویژه اتحادیه اروپا بر مبانی حقوق بشر است و آن را به عنوان بخشی از ماموریت خود در جهت اروپایی سازی دنبال می‌کند.

بنابراین ایجاد سیستم‌های اصلاحی در زمینه قضایی و حقوقی در کشورهای آسیای مرکزی بر مبنای مدل اروپایی یکی از کارهایی است که روی آن تأکید دارد.

از دیگر کارهای اتحادیه اروپا تغییرات جامعه مدنی، تأثیر بر مقامات محلی و ایجاد دموکراسی و حقوق بشر می‌باشد.

کشورهای آسیای مرکزی اتحادیه اروپا را شریکی در زمینه انرژی می‌دانند هر چند که چشم انداز این نگاه مبهم و نامشخص است.

با این حال بروکسل تلاش می‌کند که بخش معدن و انرژی را در منطقه توسعه داده و میادین نفت و گاز جدید و ساخت خطوط لوله انتقال، نیروگاه‌های برق آبی و مسیرهای جدید انتقال انرژی را در شبکه‌های حمل و نقل افزایش دهد.

البته اتحادیه اروپا ضمن پیشنهاد برنامه‌های امنیتی خود و دعوت به همکاری در این زمینه، برنامه‌هایی در زمینه امنیت هسته‌ای نیز ارائه می‌دهد.

بنابراین اتحادیه اروپا نگران انتقال انرژی از منطقه آسیای مرکزی به بازار داخلی خود است و برای این منظور از ادغام و ایجاد بازار واحد و مشارکت بخش دولتی و خصوصی و اصلاحات مالی در منطقه حمایت می‌کند.

یکی از اموری که مورد توجه این اتحادیه است خصوصی سازی بانک‌ها است و در این راستا از اعطای کمک‌های مالی دریغ نمی‌کند ضمن اینکه بروکسل هم به ورود کالا از کشورهای آسیای مرکزی به بازارهای داخلی اتحادیه اروپا کمک می‌کند.

بروکسل هم چنین از کریدور جدید انرژی «کاسپین- دریای سیاه- اتحادیه اروپا» نیز حمایت می‌کند.

کمک‌های اروپا و روسیه به آسیای مرکزی

 اتحادیه اروپا برای محقق شدن اهداف خود در آسیای مرکزی به طرح روسیه، همکاری با شورای اروپا، ناتو، سازمان همکاری‌های اروپا و دیگر مؤسسات به دیده مثبت نگاه می‌کند.

ضمن اینکه اتحادیه اروپا امادگی خود را برای گفتگوهای سازنده با سازمان همکاریهای شانگهای و مراکز مختلف منطقه ای برای مبارزه با مواد مخدر اعلام کرده است.

اتحادیه اروپا به منظور ایجاد طیف گسترده‌ای از برنامه‌های متنوع خود و افزایش بودجه، خود را حامی شماره یک نامیده است.

 یعنی اگر در سال‌های ۲۰۱۳-2007  اروپا ۷۵۰ میلیون یورو را به آسیای مرکزی اختصاص داده در سال‌های ۲۰۲۰-2014  حمایت مالی اروپا باید تا مرز یک میلیارد برسد.

البته این حجم کمک‌های مالی باز هم با کمک‌های روسیه به این منطقه قابل مقایسه نیست.

سرمایه بین روسیه و قرقیزستان یک میلیارد دلار است و بنا بر گفته «سرگئی

لاوراف
» وزیر خارجه روسیه، در ۱۰ سال اخیر کمک‌های روس‌ها به کشورهای آسیای مرکزی بیش از ۶ میلیارد دلار بوده است.

در مؤسسات آموزش عالی روسیه ۱۵۰ هزار دانشجو از کشورهای آسیای مرکزی درس می‌خوانند که ۴۶ هزار نفر آنان با بودجه فدرالی روس‌ها تحصیل می‌کنند.

با وجود میزان کم کمک‌های مالی در سال ۲۰۱۷ شورای اتحادیه اروپا به این نتیجه رسید که این اتحادیه در ایجاد همکاری با کشورهای آسیای مرکزی در زمینه حقوق بشر، امنیت، آموزش و دیگر همکاری‌های مؤثر شکست خورده است.

بنابراین اتحادیه اروپا، کشورهای آسیای مرکزی را به عنوان دریافت کننده کمک‌های بشر دوستانه و مالی نگاه می‌کند و در ازای آن توقع دارد که کشورهای منطقه منافع این اتحادیه را در نظر بگیرند و به طور کامل آنها را محقق و پیاده نمایند.

بنابراین بدون همکاری در زمینه انرژی واحد تحقق این هدف ممکن نیست و اتحادیه اروپا قبل از هر چیز تازه به این منطقه وارد شده است و در حال ارائه کمک مالی و برنامه‌های خود است.

در واقع اتحادیه اروپا در حال بررسی زمینه همکاری است و نقاط نفوذ خود را به منطقه علامت گذاری می‌کند تا در آینده از آنها استفاده نماید.

اگر به گزارش‌ها و برنامه‌های رسمی دقت کنیم، مشخص می‌شود که اتحادیه اروپا تلاش می‌کند که با تکمیل اطلاعات، تصویر یک شریک معتبر و قابل اعتماد از خودش در منطقه ایجاد کند ضمن اینکه مشکلات امنیتی منطقه برایش مهم نیست.

جای شگفتی است که اتحادیه اروپا حضور روسیه را در منطقه نادیده می‌گیرند هر چند که کمک‌های روسیه به منطقه در سال‌های اخیر به مراتب بیشتر از اروپا بوده است.

انتهای پیام/ح

منابع خبر

اخبار مرتبط