آیا گروه داعش، کابوس القاعده را برای غرب تکرار خواهد کرد؟

تغییر فضای سیاسی کشور و افزایش آزادی های شهروندی از جمله خواسته های رای دهندگان به روحانی بود

اکنون با برکناری رضا فرجی دانا از سمت وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری، مهم ترین پرسش پیش روی طرفداران حسن روحانی، رییس جمهوری این است که آیا این استیضاح و نتیجه اش نقطه عطفی در رویکرد او به مسایل سیاست داخلی خواهد بود یا وی همچنان بر انجام تنها ماموریت عمده ای که برای دولتش تعریف کرده، اصرار خواهد کرد.

انتصاب سریع محمد علی نجفی، به عنوان سرپرست وزارت علوم، نمی تواند چندان کمکی به پیش بینی حرکت بعدی حسن روحانی کند زیرا ممکن است در نهایت، آقای روحانی همان گونه که پیشتر سرپرست وزارت علوم را به عنوان نامزد وزارت به مجلس معرفی نکرد، این بار نیز فرد دیگری را نامزد وزارت علوم کند.

از سوی دیگر، هرچند محمد علی نجفی در مجموع از نظر سیاسی بیش از آنکه به اصلاح طلبان نزدیک باشد، در طیف راست میانه، حزب کارگزاران سازندگی و جریانی که امروز خود را راست مدرن می خواند جای می گیرد؛ با این همه نباید از یاد برد که اکثریت اصولگرای مجلس، در زمان تشکیل کابینه دولت یازدهم به آقای نجفی رای نداد تا به عنوان وزیر آموزش و پرورش بار دیگر بر صندلی وزارت بنشیند.

"در حال حاضر که تنها یک سال از روی کار آمدن دولت "تدبیر و امید" می گذرد، حسن روحانی هنوز فرصت دارد تا از پشتوانه هواداران و رای دهندگانش و همسویی و همراهی آنان با چنین تجدید نظری استفاده کند و با هزینه ای کمتر موقعیت خود را هم در پیشبرد مذاکرات هسته ای و هم صحنه داخلی تثبیت کند"

بنابراین، معرفی دو باره او به عنوان نامزد وزارت و این بار برای سمتی که حتی حساسیت بیشتری نسبت به آن وجود دارد، با رویکرد کنونی حسن روحانی دور از ذهن به نظر می رسد مگر آنکه او مصمم شده باشد که رویکرد و عملکرد خود در عرصه های داخلی را به شکلی قابل توجه تغییر دهد.

نه تنها عدم حضور حسن روحانی در مجلس برای دفاع از وزیرش، بلکه شیوه دفاع او در روزهای گذشته از رضا فرجی دانا در مقابله با حملاتی کم سابقه به یک وزیر در آستانه استیضاح نشانه دیگری از آن است که برای حسن روحانی امور دیگری وجود دارد که از اولویت به مراتب بیشتری برخوردارند.

به عنوان مثال، یک روز پیش از استیضاح وزیر علوم، روزنامه وطن امروز نزدیک به طیف تندرو اصولگرایان منتقد آقای روحانی چنین نوشت:" نباید فراموش کرد حتی اگر فرجی‌دانا خودش را در صحن به دار نیز بیاویزد هم اصل بر استیضاح و خداحافظی وی با سمت وزارت در عالی‌ترین مجموعه مدیریتی آموزش عالی کشور است. موضوع جایگزینی نیز مشکلی است که آقای روحانی شخصا مسؤولیت دارد تا آن را رفع و رجوع کرده و به گزینه‌ای روی خوش نشان دهد که این تجربه را ۳ ماه بعد تکرار نکند. طبیعی است که گزینه‌هایی از این جنس محکوم به استیضاح در مجلس هستند."

در شرایط کنونی به نظر می رسد که اصولگرایان مصمم هستند اجازه ندهند که تغییر فضایی که در دوران ۸ ساله ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد بر دانشگاه ها حاکم شده بود، بار دیگر موجبات نگرانی ارکان قدرت در جمهوری اسلامی را فراهم آورد.

حساسیت فوق العاده آیت الله علی خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی به وضعیت سیاسی دانشگاه ها، این امکان را برای اصولگرایان تندرو حسن روحانی مهیا کرده تا همزمان با ادامه اعتراضات و ابراز "دلواپسی" های خود در قبال مذاکرات هسته ای، حملات عملی و اقدامات منتهی به نتیجه خود را متوجه حوزه های دیگری در عرصه سیاست داخلی کنند.

دولتی با یک ماموریت

آقای روحانی در چیدن کابینه خود تاکید را بر وزارت امور خارجه و وزارتخانه هایی نهاد که با امور اقتصادی درگیرند و در مقابل، اصولگرایان در همان آغاز کار دولت یازدهم به راحتی یکی از وزارتخانه های اصلی و مهم در حوزه سیاست داخلی، یعنی وزارت کشور را از آن خود کنند و مانع راهیابی نامزدهای اولیه حسن روحانی به دولت برای دو وزارتخانه حساس دیگر، یعنی آموزش و پرورش و علوم شوند.

"در شرایط کنونی به نظر می رسد که اصولگرایان مصمم هستند اجازه ندهند که تغییر فضایی که در دوران ۸ ساله ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد بر دانشگاه ها حاکم شده بود، بار دیگر موجبات نگرانی ارکان قدرت در جمهوری اسلامی را فراهم آورد"

در مقابل، حسن روحانی تنها در مواردی به طور پیوسته و با قاطعیت از عملکرد خود و تیم همراهش دفاع کرده که به نوعی به مذاکرات هسته ای مربوط می شوند.

هرچند آقای روحانی، از همان زمان رقابت های انتخاباتی تا امروز، به تناوب در باره مسایل سیاسی داخلی، آزادی های مدنی و شهروندی و ... سخن گفته است، اما در مجموع به نظر می رسد که دولت او دست کم تا امروز دولتی تک ماموریتی بوده است.

آقای روحانی ماموریت خود را حل و فصل پرونده هسته ای و رفع تحریم ها، یا اگر نشد کاهش تحریم ها و خارج کردن ایران از موقعیتی بحرانی می داند. این اولویت اصلی در عرصه سیاست خارجی، البته یک دنباله داخلی هم دارد: کاستن از تنگناهای اقتصادی موجود.

عملکرد یک ساله حسن روحانی هم نشان می دهد که هر آنچه بیرون از این دایره باشد، به شکل خودکار از دایره توجه حسن روحانی نیز بیرون است.

هر اندازه که بتوان به دستاوردهای آقای روحانی در شکستن تابوی مذاکره با آمریکا، خارج کردن پرونده اتمی ایران از حالت بحرانی، متوقف کردن تحریم ها و کاستن از میزان آنها در برخی موارد و موارد مشابه اشاره کرد، فهرست کارهای انجام نداده یا وعده های عملی نشده او در حوزه مسایل داخلی، مثل وضعیت میرحسین موسوی و مهدی کروبی و دیگر زندانیان سیاسی، وضعیت اقوام و اقلیت ها، دانشگاه ها و ...

بلندتر است.

توجه به یک هشدار

"آیا با بالا گرفتن مجادله بین حسن روحانی و منتقدان اصولگرایش و تندتر شدن لحن دو طرف و اکنون با برداشتن یک گام جدی دیگر از سوی منتقدانی که به هر حال نشان دادند می توانند از ابزار مجلس و استیضاح استفاده کنند، آقای روحانی در رویکرد کنونی خود تجدید نظر خواهد کرد و همزمان با تمرکز بر مساله مذاکرات هسته ای، به موضوعات داخلی و جناحی هم توجه بیشتری نشان خواهد داد؟"

چند ماه پیش اکبر هاشمی رفسنجانی، که گفته می شود حمایتش از حسن روحانی در جریان انتخابات در پیروزی او نقشی عمده داشته، به آقای روحانی توصیه کرد و یا به عبارتی دیگر هشدار داد که با توجه به مطالبات هوادارانش و برآورده کردن آنها، اجازه ندهد که پایگاه اجتماعی او تضعیف شود.

اکنون به نظر می رسد منتقدان اصولگرای حسن روحانی بیشتر این هشدار را جدی گرفته اند و به شکلی وارونه در حال عمل به آن هستند تا در شرایطی که به دلایل مختلف از جمله مخالفت آیت الله خامنه ای امکان مواجهه عملی با حسن روحانی در عرصه سیاست خارجی و مذاکرات هسته ای را ندارند، در عرصه داخلی بر مشکلات و موانع پیش روی او بیفزایند و در نتیجه، هواداران آقای روحانی را به دلیل ناکامی در برآورده شدن مطالباتشان مایوس سازند.

آیا با بالا گرفتن مجادله بین حسن روحانی و منتقدان اصولگرایش و تندتر شدن لحن دو طرف و اکنون با برداشتن یک گام جدی دیگر از سوی منتقدانی که به هر حال نشان دادند می توانند از ابزار مجلس و استیضاح استفاده کنند، آقای روحانی در رویکرد کنونی خود تجدید نظر خواهد کرد و همزمان با تمرکز بر مساله مذاکرات هسته ای، به موضوعات داخلی و جناحی هم توجه بیشتری نشان خواهد داد؟

به نظر می رسد در حال حاضر که تنها یک سال از روی کار آمدن دولت "تدبیر و امید" می گذرد، حسن روحانی هنوز فرصت دارد تا از پشتوانه هواداران و رای دهندگانش و همسویی و همراهی آنان با چنین تجدید نظری استفاده کند و با هزینه ای کمتر موقعیت خود را هم در پیشبرد مذاکرات هسته ای و هم صحنه داخلی تثبیت کند.