چشمانی که دیر باز می‌شوند!/نگرانی از حاشیه های سیاسی یک همایش مهم اقتصادی

 عدالت اجتماعی و انتظار عمومی برای برخورد با «مفاسد اقتصادی» آرزوی بزرگی است که تحقق آن، برخلاف آنچه برخی وانمود می کنند دست نیافتنی نیست و تنها نیازمند عزمی راسخ، دستی پاک و هوشمندی مومنانه است. مشکلات و گرفتاری های عمومی چیزی نیست که کسی از آن بی خبر باشد و برای اطلاع از آن، نیازمند تشکیل کمیته و کارگروه باشد! راه حل بسیاری از مشکلات نیز آشکار است و به نظر می رسد تشکیل مجامع و کارگروه های عریض و طویل و پرطمطراق، غیر از اتلاف وقت و صرف هزینه نتیجه درخور توجه دیگری نداشته باشد.

به عنوان نمونه ای ساده در جلوگیری از مفاسد اقتصادی روند شکل گیری یک مفسده اقتصادی است. واضح است که یک فساد عظیم جز در سایه یک حرکت برنامه ریزی شده توام با همدستی برخی افراد و عوامل آلوده در سیستم، امکان بروز و ظهور پیدا نمی کند. اما چگونه است که به جای بستن راه های تخلف و فساد در نخستین گام های شکل گیری همه و همه منتظر می مانند تا یک فساد به تمامی شگل بگیرد و جامعه را دچار مشکلات عدیده و لاینحل کند و بعد تازه یک به یک سر و کله افراد و دستگاه های مسئول پیدا می شود!؟ مشکل چیست که به جای اقدام قاطع در همان ابتدای کار، منتظر بروز فاجعه می مانند؟! آیا باندهای قدرت و ثروت مانع اجرای به موقع قانونند؟ آیا رسانه های اجاره ای با هیاهو و جنجال هر صدای عدالتخواهی را خاموش می کنند؟! و آیا چون عده ای همه مسائل و مشکلات ملی و مردمی را از دریچه جناحی و حزبی می بینند، کار به اینجا رسیده است؟! می توان چشم به روی حقیقت بست و مردم را با مشکلات تنها گذاشت! می توان برای حل مشکل مردم پیشنهاد برگزاری سالی یک رفراندوم داد! می توان با ادبیاتی عامه پسند خود را پیشتاز مبارزه با فساد نامید و روزانه به مردم وعده های تازه داد! اما با این کارها حقیقت تغییری نمی کند. مبارزه با فساد نه نیاز به حرکات نمایشی و فرمایشی دارد و نه نیاز به تولید انبوه قانون! نیاز به همت عالی دارد.

"واضح است که یک فساد عظیم جز در سایه یک حرکت برنامه ریزی شده توام با همدستی برخی افراد و عوامل آلوده در سیستم، امکان بروز و ظهور پیدا نمی کند"بدون استثناء در همه مواردی که فسادی شکل گرفته یک اتفاق مشترک رخ داده است و آن اینکه مردم زیان اصلی را دیده اند و دزدان و رندان ناجوانمردانه آن را به حساب نظام گذاشته اند! خروجی محتوم و غیرقابل انکار چنین وضعی چیزی می تواند بی اعتمادی و دلسردی مردم از اجرای عدالت باشد! با آنکه هزاران کارمند و مدیر ارزشی و پاکدست خالصانه و صادقانه به خدمت خلق مشغولند اما متأسفانه باید گفت این مفاسد بیشتر به چشم می آید، خصوصاً وقتی مشاهده می شود که چشم هایی که باید همیشه بیدار باشند، در خوابند و دیر بیدار می شوند! به این چند نمونه توجه کنید تا آثار سوء این تاخیر را بهتر به خاطر آورید:

۱- قائم مقام بانک مرکزی اعلام کرده نقدینگی کل کشور ۶۷۰ هزار میلیارد تومان است و ۱۵ درصد آن یعنی ۹۴هزار میلیارد تومان آن در اختیار ۶ مؤسسه مالی غیرمجاز است! یک بار دیگر عدد را بخوانید! یعنی در روز روشن و با عدد و رقم دقیق این اتفاق وحشتناک در حال رخ دادن و حتماً در حال توسعه و فربه شدن است و ظاهرا وظیفه بانک مرکزی، تنها اعلام آن است! وقتی برای یک کار ساده همه جور سند و مدرکی لازم است، چگونه ۶ مؤسسه غیرمجاز مالی با این سرمایه شگفت شکل گرفته و کسی جلوی آن را نگرفته است؟ و اگر ثروت مردم توسط اینها به غارت و یغما رفت تکلیف چیست؟! اگر آنها با برنامه ریزی سعی در به هم زدن آرامش اقتصادی جامعه بکنند، چه کسی جلودار آنهاست؟!

۲- مدیرکل آموزش و پرورش تهران اعلام کرده در شهر تهران بیش از ۹۵۰ مؤسسه غیرمجاز آموزشی با گردش مالی بالغ بر ۲۰۰ میلیارد تومان در سال فعالیت می کنند! ۳۳ مؤسسه پلمب شده و برای ۱۷ مؤسسه دیگر پرونده تشکیل شده است. او گفته برای پلمب هر مؤسسه ۷ ماه زمان لازم است یعنی اگر هیچ مؤسسه غیرمجازی اضافه نشود حدود ۱۴سال دیگر شاهد پلمب همه آنها خواهیم بود! البته اعلام کرده که تضمینی برای عدم فعالیت مجدد مؤسسات پلمب شده هم وجود ندارد! در این زمان چه کسی مسئول محتوای فکری و علمی این مؤسسات است و فرزندان مردم با چه کسانی سر و کار دارند؟!

۳- سال ها قبل و در دوره کارگزاران سازندگی، یک مرکز تجاری در قلب تهران ساخته می شود. مردم با اتکا به اسناد قانونی و جواز اتحادیه و دیگر شرایط قانونی مغازه های این مرکز را می خرند. در آنجا کاسبی رونق می گیرد، مردم مالیات می دهند، حق بیمه و عوارض شهرداری می پردازند. چند سال بعد طبقه هفتم این مرکز با ۲۰۰۰ متر زیربنا ساخته شده و به اشخاص واگذار می شود.

و... اما ناگهان پس از مدت ها فعالیت و بعضاً چندین بار نقل و انتقال اعلام می شود که طبقه هفتم این مرکز تجاری غیرقانونی ساخته شده و باید تخریب شود! و بعد هم در مقابل چشم کسانی که هستی و زندگیشان را برای خرید آن مغازه ها داده اند، تخریب می شود! خریدار بیچاره چه تقصیری دارد؟! اگر سازنده تخلف کرده و عده ای در شهرداری با او تبانی کرده اند و او توانسته در روز روشن یک طبقه دو هزار متری بسازد، چرا مردم تاوان بدهند؟ اگر تخلف بوده چرا روز اول و حین ساخت جلویش گرفته نشده؟ چرا حتی همین امروز هم با سازنده و عوامل تبانی کننده برخوردی نمی شود و فقط به آخرین حلقه زنجیره اکتفا می شود؟ به راستی اگر این وضع را بپذیریم، دیگر می توان برای اسناد رسمی و معاملات املاک ارزش و اعتباری قائل بود؟!

۴- با یک شایعه دروغین و بی اساس، جلوی تولید ملی در عرصه بنزین پتروشیمی گرفته می شود و راه واردات بنزین بی کیفیت خارجی باز می شود! میلیاردها دلار صرف واردات بنزینی می شود که نه تنها هیچ تأثیری در کاهش آلودگی ها ندارد، بلکه در مواردی حاوی مواد سمی و آلاینده و خطرناک است! رانت و سود واردات در جیب چه کسی می رود که یک تنه می تواند تولید ملی را متوقف و هوای شهرها را خفه کند؟ مردم نه می توانند بنزین تولید کنند و نه می توانند جلوی واردات بنزین را بگیرند. آنها صبورانه منتظر اقدام قانونی دستگاه های ناظر هستند. بیش از یک سال است اسنادی حاکی از دروغ بودن ادعاهای رئیس سازمان محیط زیست و... منتشر شده و متقابلاً آنها هم به ادعاهای خود پافشاری می کنند.

"مبارزه با فساد نه نیاز به حرکات نمایشی و فرمایشی دارد و نه نیاز به تولید انبوه قانون! نیاز به همت عالی دارد"این وسط چه کسی زیان می کند جز مردم؟! اعزام حدود ۴۰۰ نفر در روز به بیمارستان به دلیل مشکلات حاد تنفسی برای ورود دستگاه قضایی و دیگر مراجع قانونی به این موضوع و جلوگیری از یک فساد عظیم کافی نیست؟! چه عددی حساسیت مسئولین را برمی انگیزد؟!

۵- یک شرکت ساختمانی- بازرگانی، بدون طی مراحل قانونی شروع به «شهرسازی» در مناطق مختلف کشور می کند. آگهی های تبلیغی آن به شکل خسته کننده ای تمام وقت از صداوسیما پخش می شود، تمام فرودگاه ها و ترمینال ها زیر بار تبلیغ آن می رود برخلاف بدیهی ترین و ابتدایی ترین الزامات قانون تجارت و مقررات شرکت ها، سهام آن با قیمت های عجیب و غریب فروخته می شود. پس از چند سال تبلیغ و سهام فروشی و درگیر کردن جمع کثیری از مردم و صنایع در پروژه های مختلف آن شرکت، ناگهان دفاتر عرضه سهام تعطیل و کار متوقف می شود! شرکتی که ۲ تا سه هزار میلیارد سرمایه داشته بنا به برخی آمارها حدود ۹۰ هزار میلیارد تومان سهام واگذار کرده است! از بدهی چند هزار میلیاردی شرکت به نظام بانکی سخنی نمی گوئیم و تنها این پرسش را مطرح می کنیم که اگر فسادی صورت گرفته، چرا روز اول جلوی آن گرفته نشد و امروز تکلیف مردمی که در این شرکت سرمایه گذاری کرده اند چه می شود؟

می توان به این فهرست ده ها مورد دیگر افزود می توان از بابک زنجانی که در دوره سازندگی و اوایل دهه هفتاد بابت دلالی دولتی! روزی ۱۷ میلیون تومان به جیب می زده سخن گفت، می توان از برداشت غیرقانونی ۴ میلیارد و یکصد میلیون دلار از صندوق توسعه ملی و تکذیب و تهدید رسانه ها و نهایتا افشای سند آن تخلف گفت و...

اما فهرست کردن این موارد چه فایده ای دارد؟! مردم انتظار مبارزه جدی و قاطع در همان گام اول شکل گیری فساد را دارند. در مقابل مسئولان می توانند چه کنند؟! می توانند مثل جناب معاون اول رئیس جمهور، به تکذیب اصل تخلف و تهدید افشاکنندگان بپردازند، می توانند همایش و نمایش و کنگره برگزار و حتی تقاضای پیام از رهبر معظم انقلاب هم بکنند! اما بهترین کار ممکن همان است که رهبر انقلاب در پاسخ به این تقاضا بیان داشته اند. ایشان در پاسخ به تقاضای پیام برای «همایش ملی ارتقای سلامت نظام اداری و مقابله با فساد» (که ۱۷ آذرماه سال جاری برگزار شد) پس از تحسین نفس اهتمام به مبارزه با فساد فرمودند: «این سمینار و امثال آن بناست چه معجزه ای بکند؟ مگر وضعیت برای شما مسئولان سه قوه روشن نیست؟ باتوجه به شرایط مناسب و امیدبخشی که از لحاظ همدلی و هماهنگی و همفکری بین مسئولان امر وجود دارد، چرا اقدام قاطع و اساسی انجام نمی گیرد که نتیجه را همه بطور ملموس مشاهده کنند؟ توقع من از آقایان محترم این است که چه با سمینار و چه بدون آن تصمیمات قاطع و عملی بدون هرگونه ملاحظه ای بگیرند و اجرا کنند.»

اکنون چه می توان گفت؟ با این رهنمود صریح و قاطع رهبر انقلاب و نمونه هایی تلخ از مشکلات مردم که فقط به دلیل عدم اقدام به موقع، تبدیل به پرونده های ناراضی ساز ملی شده است، هیچ نگفته ای باقی نمانده است.

شاید صراحت این نوشتار تلخ بوده و منجر به تکدر شود اما امام علی(ع) پیشوای همه ما به مالک اشتر اینگونه فرمودند: «باید برگزیده ترین مشاوران نزد تو کسانی باشند که سخن حق بر زبان می آورند، هرچند حق تلخ باشد... به پرهیزکاران و راست گویان بپیوند و از آنان بخواه که تو را فراوان نستایند. زیرا ستایش آمیخته به تملق سبب خودپسندی می شود...»