مشکل شجریان‌ها را ریشه‌ای حل کنید

 تابناک نوشت:

تغییر رویکردها آهسته آهسته مشمول حال سازمان صداوسیما نیز می‌شود و چنان که عنوان شده، قرار است به زودی برخی نواهای استاد محمدرضا شجریان از تلویزیون و در قالب برنامه‌های موسیقیایی پخش شود اما آیا چنین اتفاقی بیانگر رفع مشکل اساسی است که در نهایت منجر به حذف کامل صدای استاد از رسانه ملی شده بود یا قرار است وضع به همان شکل سابق بازگردد و دوباره در زمانی دیگر شاهد تکرار این ماجراها باشیم؟

به گزارش «تابناک»، ماجرای رویارویی مدیران صداوسیما و استاد محمدرضا شجریان موضوع تازه‌ای نیست و عمرش نیز به چهار سال اخیر خلاصه نمی‌شود. شجریان از دوره مدیریت علی لاریجانی پیگیر این مهم بود که آثارش بدون اخذ مجوز از او پخش نشود و حقوق معنوی و مادی آثارش در تلویزیون و رادیو رعایت شود؛ امری که رسانه ملی در بسیاری از اوقات مراعات نکرده بود و کمتر با اعتراض مواجه شده بود، چرا که برای بسیاری از اهالی موسیقی، تریبون مذکور فرصتی برای تبلیغ است اما نه برای چهره‌ای چون شجریان.

با این حال در آن دوران، مدیران وقت توانستند بر اوضاع مسلط شوند و کار به آنجا رسید که استاد شجریان به تلویزیون آمد و اجرا داشت که کاملاً بی سابقه بود و تاکنون نیز تکرار نشده است. نکته جالب اینکه شجریان هیچ گاه درباره آثاری که در دوره استخدامش در صداوسیما تولید شده ادعایی نداشته، بلکه نقدش به پخش آثاری بوده که شخصاً تولید کرده و صداوسیما بدون کسب مجوز یا خرید کپی رایت پخش کرده و حتی بر روی تصاویری استفاده شده که ارتباطی با منظور صاحب اثر در خلق آن قطعه موسیقی نداشته است.

البته این اتفاق تنها به استاد شجریان خلاصه نمی‌شود و برخی خوانندگان و موسیقی دانان شاخص دیگر نیز - نه با لحن تند و تیز استاد اما با مفهومی مشابه، نسبت به عدم رعایت کپی رایت در رسانه ملی معترض بوده و هستند و این داستان استمرار داشت تا به سال ۸۸ رسید که شجریان تاکید کرد صداوسیما حق پخش هیچ یک از قطعاتش را به استثنای نوای «ربنا» ندارد. البته مشخصاً «ربنا» نیز علی رغم نقدها از تلویزیون حذف شد و در واقع ماجرا به لجبازی کشید، حال آنکه شاید می‌شد مدیران این دوره نیز همچون مدیران دوره پیشین به مدیریت ماجرا بپردازند.

در هر صورت شجریان آنچنان در حاشیه رفت که حتی در فضای آنلاین نیز امکان پرداختن به آن با حساسیت‌هایی همراه شده بود و عزت‌الله ضرغامی، رییس سازمان صداوسیما ۱۹تیر امسال در حاشیه جلسه هیأت‌وزیران در پاسخ به سؤالات خبرنگاران درباره این موضوع گفته بود که این سؤال مربوط به ۱۰سال قبل است، تا اینکه انتخابات اخیر پیش آمد که برخی کاندیداهای ریاست جمهوری از لزوم فراهم شدن فضایی برای استفاده از این امکان سخن به میان آوردند و حال صداوسیما نیز با تغییر فضا به سمتی رفته که حتی شجریان نیز به تلویزیون بازگردد.

محمد مناجاتی، تهیه‌کننده برنامه موسیقی «دستان» از شبکه آموزش مبنی‌ بر اضافه‌ شدن بخش‌های جدیدی به این برنامه همچون آیتم «آواهای ماندگار» که قرار است در آن از استادان آوازخوان پیشکسوت ایران مثل اکبر گلپایگانی، ایرج بسطامی، محمدرضا و همایون شجریان و...

"بی‌شک رسانه ای که چنین حداقل های قانونی و اخلاقی را به طور کامل رعایت نکند، نمی‌تواند مروج قانون و اخلاق باشد."یاد شود، این گمانه‌زنی را به وجود می‌آورد که ممکن است اولین قدم‌ها برای ممنوعیت پخش صدای شجریان از صداوسیما برداشته شود‌‌ اما حتی در صورت رفع ممنوعیت، همچنان احتمال تکرار این وضعیت پیشین وجود دارد و اگر فریاد شجریان بار دیگر بلند شد، نباید تعجب کرد، چرا که همچنان حق کپی رایت آثار شجریان خریده نشده است.

اگر واقعاً مسئولان محترم صداوسیما در پی رفع مشکل هستند، درصدد برآیند تا حقوق مولفین به شکل دقیق رعایت شود و این مشکلات ریشه ای حل شود، چرا که در شرایطی کنونی عملاً هیچ تغییری رخ نداده است. ای کاش یک بار برای همیشه در این باره تدبیری اندیشیده شود تا حداقل حقوق صاحبان آثار فرهنگی داخلی در رسانه ملی رعایت شود، ولو با هزینه چند ده میلیارد تومانی در هر سال که صرف خرید حقوق کپی رایت از صاحبین آثار شود. بی‌شک رسانه ای که چنین حداقل های قانونی و اخلاقی را به طور کامل رعایت نکند، نمی‌تواند مروج قانون و اخلاق باشد.