اعلامیه جهانی اصول و حقوق بنیادین کار؛ و مقاوله‌نامه‌های آن

چکیده :در اسفند ۱۳۸۳ تفاهم نامه ای بین سازمان بین المللی کار، وزارت کار و برخی از تشکل های رسمی کارگری به امضاء رسید که بر اساس آن جمهوری اسلامی متعهد شد تا زمینهٔ اجرای مقاوله نامه های ۸۷ و ۹۸ را که مهمترین مقاوله نامه ها درباره حق برپایی تشکل های مستقل کارگری است، فراهم کند؛ امری که تاکنون تحقق نیافته است....

کلمه – گروه کارگری: روز جهانی کارگر در شرایطی در پیش روست که وضعیت حقوقی کارگران ایران تفاوت مهمی با قبل نکرده است. مقاوله نامه هایی که از سوی اعضای سازمان بین المللی کار از جمله ایران پذیرفته شده اند، هنوز به درستی اجرا نمی شوند و دو مقاوله نامه نیز هنوز در ایران تصویب نشده اند.

گروه کارگری کلمه به مناسبت فرا رسیدن «روز جهانی کارگر»، متن کامل ۸ مقاوله نامه «اعلامیه جهانی اصول و حقوق بنیادین کار» را در روزهای آینده انتشار خواهد داد.

ایران یکی از ۱۸۵ عضو سازمان بین المللی کار ـ ILO ـ است که از نخستین سال تأسیس این سازمان ـ ۱۹۱۹ ـ به عضویت آن درآمده است.

سازمان بین المللی کار در سال ۱۹۹۸ (۱۳۷۷) سندی را تحت عنوان «اعلامیه جهانی اصول و حقوق بنیادین کار» به تصویب رساند. این سند حقوقی شامل ۸ مقاوله نامه بدین شرح است:

مقاوله نامه شماره ۲۹ دربارهٔ «کار اجباری»؛
مقاوله نامه شماره ۸۷ دربارهٔ «آزادی تشکل و حفاظت از حق سازماندهی»؛
مقاوله نامه شماره ۹۸ دربارهٔ «حق تشکل و مذاکرهٔ دسته جمعی»؛
مقاوله نامه شماره ۱۰۰ دربارهٔ «دستمزد برابر» برای کارگران مرد و زن در ازای کار برابر؛
مقاوله نامه شماره ۱۰۵ دربارهٔ «ممنوعیت کار اجباری»؛
مقاوله نامه شماره ۱۱۱ دربارهٔ «تبعیض (استخدام و اشتغال)»؛
مقاوله نامه شماره ۱۳۸ دربارهٔ «حداقل سن اشتغال به کار»؛
و مقاوله نامه شماره ۱۸۲ دربارهٔ «منع بدترین اشکال کار کودک و اقدام فوری برای حذف آن».

بر اساس مفاد «اعلامیه جهانی اصول و حقوق بنیادین کار»، همهٔ اعضای سازمان بین المللی کار، حتی اگر مقاوله نامه های فوق را تصویب نکرده باشند، به خاطر تعهدی که ناشی از عضویتشان در این سازمان است، موظفند که اصول مربوط به حقوق بنیادین کار را که موضوع این مقاوله نامه ها است، محترم بشمارند و زمینهٔ اجرای این مقاوله نامه ها را فراهم بیاورند.

اما پس از گذشت زمانی نزدیک به ۱۷ سال از تصویب سند «اعلامیه جهانی اصول و حقوق بنیادین کار» تا به امروز، جمهوری اسلامی ایران هنوز از تصویب و اجرای مقاوله نامه های ۸۷ (آزادی تشکل و حفاظت از حق سازماندهی)، ۹۸ (حق تشکل و مذاکرهٔ دسته جمعی) و ۱۳۸ (حداقل سن اشتغال به کار)، خودداری کرده است.

قابل توجه است که جمهوری اسلامی ایران در کنفرانس سازمان بین المللی کار به تاریخ ۱۲ خرداد ۱۳۹۳ به عنوان عضو اصلی هیأت مدیره این سازمان برگزیده شد و یکی از وظایف مهم هیأت مدیره نظارت بر اجرای مقاوله نامه های سازمان بین المللی کار از سوی اعضاء این سازمان است.

در اسفند ۱۳۸۳ تفاهم نامه ای بین سازمان بین المللی کار، وزارت کار و برخی از تشکل های رسمی کارگری به امضاء رسید که بر اساس آن جمهوری اسلامی متعهد شد تا زمینهٔ اجرای مقاوله نامه های ۸۷ و ۹۸ را که مهمترین مقاوله نامه ها درباره حق برپایی تشکل های مستقل کارگری است، فراهم کند؛ امری که تاکنون تحقق نیافته است.