چرا برخی ایرانی ها "تظاهر به گریه" می کنند/ تباکی چیست؟ + عکس

دویچه وله: گریستن یا گریه کردن یک واکنش‌ احساسی در انسان است. گریه با جاری شدن اشک از چشمان و در بسیاری موارد با ناله و تغییر حالت دهان همراه است.

گریه در میان بزرگسالان درهنگام شادی، غم و ترس روی می‌دهد. نوعی دیگر از گریه که به آن "تباکی" گفته می‌شود، "شبهه گریه" و ساختگی است. در این رفتار انسان‌ها حالت گریه به‌خود می‌گیرند.

در جامعه ایران به پسران آموخته می‌شود: "مرد که گریه نمی‌کنه". از سوی دیگر عزاداری و گریستن با تاسیس حکومت دینی به فرهنگ غالب تبدیل و از جایگاه ویژه‌ای برخوردار شده است.

"گریه با جاری شدن اشک از چشمان و در بسیاری موارد با ناله و تغییر حالت دهان همراه است.گریه در میان بزرگسالان درهنگام شادی، غم و ترس روی می‌دهد"روحانیون راه حل معضل عدم توانایی مردان در گریستن در مراسم مذهبی را "تباکی" اعلام کرده‌اند.

در منابع مذهبی تباکی "خود را به گریه زدن، خود را گریان نشان دادن، خود را شبیه گریه‏ کننده ساختن، حالت ‏گریه به خود گرفتن" تعریف شده است.

در منابع مربوط به "عاشورا" آمده است:«حتی اگر کسی نگرید یا گریه‏اش نیاید، گرفتن این حالت، هم در خود شخص حالت اندوه و تحسر ایجاد می‏کند، هم به مجلس ‏عزا، چهره و رنگ غم می‏بخشد.»

برخی از افراد نه تنها با دست بر چهره بردن یا فشردن چشم‌ها با انگشتان حالت "تباکی" به خود می‌گیرند، بلکه صدایی شبیه گریه کردن نیز از خود تولید می‌کنند. این در حالی است که حتی یک قطره اشک هم از چشمانشان جاری نمی‌شود.

مکارم شیرازی تباکی را اینگونه تعریف می‌کند: «تباکی به معنای آن است که انسان به خود حالت گریه بگیرد؛ چرا که گاه ممکن است برخی از علاقمندان به سبب پاره‌ای از شرایط، اشک از چشمانشان جاری نشود، ولی این نباید سبب عدم شرکت در محافل و مجالس حسینی گردد، زیرا در این صورت می‌توان با "تباکی" و حالت غم و اندوه و گریه به خود گرفتن، به خیل عزاداران پیوست و از پاداش معنوی آن نیز برخوردار شد.»

تباکی در واقع یک نوع "ایفای نقش مذهبی با اخلاص" تعریف شده و در روایات شیعی آمده است :«تباکی یک عمل عبادی است که از انسان صادر می‌شود که اگر قربة الی الله و با در نظر داشتن رضایت او انجام گیرد، به ثواب آن می‌رسد؛ اما اگر برای نیت غیر الهی و جلب توجه مردم انجام دهد، این عبادت او باطل است.»

خمینی، بینانگذار جمهوری اسلامی ایران معتقد بود:«آقا قضیه‌ی روضه‌خوانی قضیه‌ی این نیست که من یک چیزی بگویم و یکی هم گریه کند، قضیه این است که با گریه حفظ شده است این ... حتی تباکی هم ثواب دارد. خوب تباکی چرا ثواب دارد، برای این که تباکی کمک می‌کند به این مکتب.»

منتقدین اما می‌گویند: «تباکی یا گریه ساختگی چه با اخلاص یا با ریا، اصلا چه نیازی به این نوع رفتار است؟ آیا نمی‌توان بصورت عادی غم خود را نشان داد یا حتی با سکوت و چهره‌ای معمولی ادای احترام کرد؟»

به گفته منتقدین این تباکی که با مُهر تایید روحانیون نیز همراه است، به سلامت رفتارهای اجتماعی نه ‌تنها کمکی نمی‌کند، بلکه به ریاکاری در رفتارهای اجتماعی نیز دامن می‌زند.

کودکان ایرانی در روند اجتماعی شدن خود به سرعت با "گریه ساختگی" یا تباکی آشنا می‌شوند. آشنا شدن کودکان ایرانی و یا باز تولید تباکی معمولا از مساجد و حسینیه‌ها آغاز می‌شود.

به غیر از مراسم عزاداری و مجالس ترحیم، اکثر مراسم رسمی در ایران اغلب دارای بخش "حزن‌انگیز" نیز هستند و حاضرین از آنجایی که نمی‌توانند گریه کنند، خود را به "گریه کردن می‌زنند" که اصلاح مذهبی آن "تباکی" است.

تباکی در ایران بسیار رایج است و تمامی مسئولین در مراسم گوناگون خود را به "گریه می‌زنند".

گرچه آن دسته از روایات دینی که در آنها لفظ "تباکی" وارد شده ‌بسیار اندک است، اما رفتار تباکی در سال‌های اخیر در سطح جامعه ایران بسیار شایع شده است.

.