امامی که حجرالاسود به امامتش گواهی داد

به گزارش خدمت؛ دربارۀ دلایل عصمت امام سجاد علاوه بر نصوص مربوط به امامان دوازده گانه، نصوص دیگری نیز امامت امام سجاد(ع) اقامه شده است.

وقایع زمان حیات
حضرت علی بن الحسین (علیه السلام) در تاریخ پنجم شعبان سال ۳۸ ه ق. در مدینه چشم به جهان گشود؛ پدر بزرگوار آن حضرت، امام حسین (علیه السلام) و مادر ایشان شهربانو، از شاهزادگان ایرانی است. کُنیه مشهور آن حضرت «ابوالحسن» است. القاب مشهور آن بزرگوار «زین العابدین»، «سجاد»، «زکی» و «ذوالثفنات» (فردی که اعضای سجده او در اثر کثرت سجود پینه بسته) می باشد. آن حضرت در سال ۹۵ هجری قمری به شهادت رسید.

وقایع مهمی که در دوران عمر شریفِ آن حضرت و امامت ایشان رخ داد؛ یکی واقعه کربلا در سال ۶۱ ه ق.

"در مدینه چشم به جهان گشود؛ پدر بزرگوار آن حضرت، امام حسین (علیه السلام) و مادر ایشان شهربانو، از شاهزادگان ایرانی است"بود که منجر به اسارت آن بزرگوار به همراه خاندان اهل بیت (علیهم السلام) شد. (۱)

مورد دیگر واقعۀ حرّه در سال ۶۲ هجری قمری بود که در مدینه واقع شد. (۲)

آغاز امامت آن حضرت به سال ۶۱ ه ق. است و امامتش ۳۵ سال به طول انجامید. دوران امامت آن حضرت توأم با اختناق شدید و سخت گیری های حاکمان بنی امیه علیه شیعیان بود؛ به گونه ای که بنا به روایتی در ابتدای امر تنها اصحاب آن حضرت پنج تن بوده اند که این خود دلالت بر وضعیت خاص آن زمان می کند.
حضرت در این دورانِ سخت به تربیت شاگردانی چند می پردازد که از جمله: سعید بن جبیر، سعید بن مسیب، محمد بن جبیر بن مطعم، یحیی بن ام الطول و ابوخالد کابلی می باشند.

(۳)

آن حضرت فعالیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی خود را در قالب دعا آغاز می کنند و در سایۀ راز و نیاز با خدا بسیاری از معارف اسلام را به گوش امت اسلامی می رساند. مجموعه صحیفه سجادیه، نتیجه کار ایشان در آن دوران بسیار سخت و دشوار است.

امامت امام زین العابدین (علیه السلام)
از دیدگاه شیعۀ امامیه، عصمت و افضلیت از صفات لازم برای امام به شمار می رود، (۴) چنان که نص، اساسی ترین راه تعیین امام است؛ (۵) معجزه نیز در این باره نقش نص را ایفا می کند. (۶) با توجه به مطالب یاد شده، دلایل امامت امام زین العابدین (علیه السلام) به قرار ذیل است:

نصوص امامت امام سجاد (علیه السلام)
علاوه بر نصوص مربوط به امامان دوازده گانه که امام سجاد (علیه السلام) نیز در شمار آنان است (۷) نصوص دیگری نیز بر امامت وی دلالت می کند.
در حدیث مشهوری به نام حدیث لوح پس از بیان این که امامان از صلب امام حسین (علیه السلام) هستند آمده: «... أَوَّلُهُمْ عَلِیٌّ سَیِّدُ الْعَابِدِینَ وَ زَیْنُ أَوْلِیَائِیَ الْمَاضِینَ» (۸)
امیرمؤمنان علی (علیه السلام) در هنگام شهادت، وقتی امام حسن (علیه السلام) را به عنوان امام بعد از خود معرفی فرمود به آن حضرت توصیه کردند که مواریث را به برادرت حسین (علیه السلام) بده، آن گاه به امام حسین (علیه السلام) فرمود: «انّ رسول اللّه یأمرک أن تدفع المواریث من بعدک إلی وُلدک زین العابدین فانّه الحجّة من بعدک ثمّ أخذ بید زین العابدین وکان طفلاً وقال له: انّ رسول اللّه یأمرک أن توصی بالامامة من بعدک إلی ولدک محمد الباقر واقرئه من رسول اللّه ومنی السلام» (۹)

از زُهری تابعی، فقیه و محدث نقل شده که خدمت امام حسین (علیه السلام) بودم که علی بن حسین (علیهما السلام وارد شد؛ پس امام او را طلبید و در بغل گرفت و بین هر دو چشم او را بوسید... پس من گفتم: پس از شما به چه کسی باید مراجعه کنم.

"القاب مشهور آن بزرگوار «زین العابدین»، «سجاد»، «زکی» و «ذوالثفنات» (فردی که اعضای سجده او در اثر کثرت سجود پینه بسته) می باشد"امام حسین (علیه السلام) فرمود: «إلی علی ابنی هذا، هو الإمام وابوالأئمة...» (۱۰)

معجزه امام زین العابدین (علیه السلام)
درباره معجزه آن حضرت نقل شده که بین محمد بن حنفیه و امام بر سر امامت اختلاف شد؛ هر دو حجرالاسود را حَکَم گرفتند؛ آن گاه امام سجاد (علیه السلام) از حجرالأسود خواست تا امام را معرفی کند و حجرالأسود به امامت علی بن حسین (علیهما السلام) شهادت داد آن گاه محمد بن حنفیه به امامت آن حضرت اعتراف کرد. (۱۱)

افضلیت امام زین العابدین (علیه السلام)
زُهری دربارۀ امام زین العابدین (علیه السلام) گفته است: «ما رأیت قریشیاً أورع ولا أفضل منه» (۱۲) و «کان علی بن الحسین أفضل أهل بیته وأحسنهم طاعة». (۱۳)
سعید بن مسیب که از فقهای برجسته در یثرب بوده درباره امام سجاد (علیه السلام) می گوید: «ما رأیت قط أفضل من علی بن الحسین» (۱۴) و «ما رأیت أورع منه». (۱۵)
زید بن اسلم فقیه و مفسّر قرآن دربارۀ آن حضرت این چنین گفته است: «ما جالست فی أهل القبلة مثله أی مثل علی بن الحسین». (۱۶)
احمد بن ابویعقوب درباره او گفته است: «کان أفضل الناس وأشدّهم عبادة وکان یسمی زین العابدین...»(۱۷)
واقدی گفته است: «کان من أورع الناس وأعبدهم وأتقاهم للّه عزّ وجلّ...».

(۱۸)

تحویل گرفتن مواریث امامت از سوی امام سجاد (ع)
یکی از دلایل و شواهد امامت آن حضرت تحویل گرفتن مواریث امامت است که حضرت پس از مراجعت از اسارت، آنها را از ام سلمه تحویل گرفت؛ چنان که در روایات آمده که امام حسین (علیه السلام) قبل از حرکت به سمت مکه این مواریث را به ام سلمه سپرد (۱۹)؛ لذا مواریث امامت به دست امام زین العابدین (علیه السلام) رسید و این، از جمله اموری است که در منابع اهل سنت هم بدان تصریح شده است.(۲۰)

علاوه بر دلایل و شواهد یاد شده، با توجه به وجوب وجود امام معصوم در هر زمان (۲۱) و این که در زمان امام زین العابدین (علیه السلام) برای کسی جز ایشان ادعای عصمت نشده است، لازمۀ عدم پذیرش امامت آن حضرت، خالی بودن امت اسلامی از حجت است، که نادرستی آن، مورد اجماع امت اسلامی است.

با توجه به دلایل و شواهد یاد شده بر امامت امام زین العابدین (علیه السلام) عقیده کیسانیه در مورد امامت محمد بن حنفیه پنداری بیش نخواهد بود. وجوهی که آنان در عقیده خود به آن استناد کرده اند نیز بی اساس است. (۲۲)

پی نوشت ها:
(۱)- تاریخ یعقوبی ، ج۲ ص ، ۲۴۳ به بعد؛ البدایة والنهایة، ج۲ ، ص ۲۸۶.
(۲)- نوادر المعجزات، ص ۱۱۳؛ دلائل الامامة، ص ۱۹۹ـ ۱۹۸؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص ۲۵۱ـ ۲۵۰.
(۳)- رجال کشی ، ص ۱۰۷؛ کتاب الزهد، ص ۱۰۴ـ با اندکی اختلاف در اسامی؛ الاختصاص، ص ۸ و ۶۱ با قدری اختلاف در اسامی افراد؛ اختیار معرفة الرجال، ج۱، ص ۲۳۲.
(۴)- الارشاد ج۲، ص ۱۳۸؛ الذخیره، ص ۴۲۹ و ۴۳۴؛ النجاة فی القیامه، ص ۵۵ و ۶۵؛ کشف المراد، ص ۴۹۲ ۴۹۵.
(۵)- النکت الاعتقادیة، ص ۴۰ـ ۴۴؛ الشافی، ج۲ ص ۳۷؛ تقریب المعارف، ص ۱۷۴.
(۶)- الشافی، ج۱ ص ۱۹۶؛ تقریب المعارف، ص ۱۷۴؛ الباب الحادی عشر، ص ۸۸.
(۷)- الاختصاص، ص ۲۰۷ـ ۲۰۸؛ کفایة الاثر، ص ۵۳ و ۵۹.
(۸)- کافی ، ج۱ ، ص ۵۲۷ـ ۵۲۸.
(۹)- کافی، ج۱ ص ۲۹۷ـ ۲۹۸، باب نص بر امامت امام حسن (علیه السلام).
(۱۰)- کفایة الاثر، ص ۲۳۴.
(۱۱)- الغیبة ، ص ۱۸.
(۱۲)- البدایة والنهایه، ج۹، ص ۱۲۲، تهذیب التهذیب، ج۷، ص ۲۶۹؛ تاریخ دمشق، ج۴۱، ص ۳۶۶ با اندکی تفاوت.
(۱۳)- تهذیب الکمال، ج۲۰، ص ۳۸۶؛ تاریخ دمشق، ج۴۱، ص ۳۷۲.
(۱۴)- تاریخ یعقوبی، ج۲، ص ۳۰۳.
(۱۵)- تهذیب التهذیب، ج۷، ص ۲۶۹؛ تاریخ دمشق، ج ۴۱، ص۳۷۶.
(۱۶)- تاریخ دمشق ، ج۴۱ ، ص ۳۷۳.
(۱۷)- تاریخ یعقوبی، ج۲، ص ۳۰۳.
(۱۸)- البدایة والنهایة، ج۹، ص ۱۲۲.
(۱۹)- کافی، ج۱، ص ۳۰۴.
(۲۰)- طبقات الکبری، ج۱، ص ۴۸۶ و ۴۸۸.
(۲۱)- المقنع فی الغیبة، ص ۳۴ـ ۳۶، الاقتصاد، ص ۱۸۷؛ المسلک فی اصول الدین، ص ۳۰۶.
(۲۲)- الفصول المختاره، ص ۲۹۶ـ ۳۵۰، کمال الدین و تمام النعمه، ص ۳۲.

منبع: جام نیوز