امسال «سیزده‌به‌در» را باستانی تر تجربه کنید!

تابناک - ۱۲ فروردین ۱۳۹۲

هرچند سیزده‌به‌در امسال به شکلی رقم خورده که این ایستگاه آخر نوروزی در نقطه پایان تعطیلی های طولانی قرار نگرفته است، اما کارکرد این روز از دیرباز به گونه ای ست که فردای آن با آغاز فصل کار معنا می شده و از این دید چه بسا بد نباشد که کمی در فلسفه شکل گیری آن غور نموده و برای شروع فصل کاری جدید، این فرصت باستانی را غنیمت بشمریم.

به گزارش «تابناک»، همان گونه که پیشینه جشن نوروز را به زمان حکومت جمشید مرتبط می‌دانند، درباره سیزده‌به‌در هم روایت هست که: «... جمشید، شاه پیشدادی، روز سیزده نوروز را در صحرای سبز و خرم خیمه و خرگاه بر پا می‌کند و بارعام می‌دهد و چندین سال پیاپی این کار را انجام می‌دهد که در نتیجه این مراسم در ایران زمین به صورت سنت و آیین درمی‌آید و ایرانیان از آن پس سیزده‌به‌در را بیرون از خانه در کنار چشمه سار‌ها و دامن طبیعت برگزار می‌کنند».

البته این روایت چندان از دید کارشناسان مورد پذیرش قرار نمی گیرد چرا که اصولا سخن گفتن از "پیشدادیان" چندان بر مبنای اسناد نبوده و به تبع آن نمی توان شکل گیری آیینی تا این اندازه فراگیر را به اسطوره و یا حتی وهم و خیال مرتبط دانست.

آنچه واضح است، سیزده‌به‌در جشنی است که در انتهای نوروز قرار گرفته و از یک سو حسن ختام جشن های متعددی همچون یلدا، چهارشنبه‌سوری و حتی خود نوروز بوده و نوید آغاز فصل کار را می‌دهد و از سوی دیگر، همان‌گونه که از نام آن پیداست، در دامان طبیعت تدارک دیده شده و از این بابت، بسیاری پیام ها در خود نهفته دارد.

جشنی متنوع و گوناگون با چهار هزار سال قدمت

دکتر رضا مرادی غیاث آبادی، پژوهشگر و نگارنده کتاب «فرهنگ نامه ایران باستان» قدمت سیزده‌به‌در را دست کم چهار هزار سال دانسته و می نویسد: «برای بررسی دیرینگی این جشن، ما با یک خلأ درازمدت در منابع و اسناد مکتوب روبرو هستیم. از همین روی، برخی پژوهشگران بر این گمانند که این جشن دیرینگی‌ای بیش از یک یا دو سده ندارد. تمامی منابع مکتوبی که به گزارش صریح سیزده‌بدر (در فروردین یا صفر) پرداخته‌اند، متعلق به عصر قاجاریه هستند، اما دو شاهد دیگر نشان‌دهنده دیرینگی بسیار زیاد این جشن است؛

یکی آیین‌های بسیار گسترش‌یافته و متنوع و گوناگون سیزده‌بدر است که بر پایه قواعد مردم‌شناسانه و فرهنگ عامه، هر چقدر دامنه گسترش باوری فراخ‌تر و شیوه‌های برگزاری آن متفاوت‌تر باشد، نشان‌دهنده دیرینگی بیشتر آن است.

"به گزارش «تابناک»، همان گونه که پیشینه جشن نوروز را به زمان حکومت جمشید مرتبط می‌دانند، درباره سیزده‌به‌در هم روایت هست که: «.."

دیگری، مراسم مشابه‌ای است که به موجب کتیبه‌های باستانی سومری و بابلی (اکدی) از آن آگاهی داریم؛ به موجب این گزارش‌های مکتوب، آیین‌های سال نو در سومر با نام «زَگموگ» و در بابل با نام «اَکیتو»، دوازده روز به درازا می‌کشیده و در روز سیزدهم جشنی در آغوش طبیعت می‌آراسته‌اند. بدین ترتیب تصور می‌شود که سیزده‌بدر دارای سابقه‌ای دست‌کم چهارهزار ساله است.»

منابع خبر

اخبار مرتبط

دیگر اخبار این روز

فردا - ۱۲ فروردین ۱۳۹۲
تابناک - ۱۲ فروردین ۱۳۹۲