خانیکِی: در ۸ سال گذشته از قدرت سیاسی امتیاز دانشگاهی گرفته شد

۱۳۹۲/۱۰/۵

هادی خانیکی عضو شورای مرکزی جبهه مشارکت و معاون وزیر علوم در دولت خاتمی گفت: معتقد نیستم پایین بودن سرمایه اجتماعی یک چیز ذاتی است و امکان ترمیم آن وجود ندارد؛ کما این‌که در دوران اصلاحات بهبود یافت و امیدواریم در این دوران نیز بهبود یابد همان‌گونه که انتخابات امسال این امید را در اذهان به وجود آورد.

به گزارش ایسنا خانیکی در سومین نشست از سلسله جلسات شورای هماهنگی جبهه اصلاحات اصفهان با موضوع «جامعه مدنی» با اشاره به فضای ترکیبی سیاست، علم و فرهنگ اظهار کرد: نهادهای مدنی در ایران گسسته است و فضای سیاست، دانشگاه و روشنفکری تلاقی کمی با هم دارند.

وی دکتر شریعتی را یک شخصیت در مرز بودگی معرفی کرد و افزود: امروز باید نقاط تلاقی سیاست، علم و فرهنگ را بیابیم و به یک در مرزبودگی که هیچ جا نیست و همه جا هست برسیم.

وی با اشاره به هنجاری که می‌گوید علمی بودن برابر است با سیاسی نبودن افزود: این یک واقعیت نامطلوب است و همانگونه که یک شاعر باید به دانشگاه ورود پیدا کند یک سیاستمدار و مدیر اجرایی نیز باید به دانشگاه راه یابد اما نه این‌که‌ به اعتبار سیاستمدار بودن بتواند از امتیاز دانشگاهی بودن برخوردار شود. متاسفانه در ۸ سال گذشته فراوان دیدیم از قدرت سیاسی امتیاز دانشگاهی گرفته شد و متقابلا برخی اخراج و بازنشسته پیش از موعد شدند.

این استاد دانشگاه تأکید کرد: باید تلاقی سه ساحت؛ دانشگاه، فرهنگ و سیاست را بیابیم به گونه‌ای که کمترین لطمه‌ای به یکدیگر بزنند و در این تلاقی‌ها وضعیت جامعه مدنی و سرمایه‌های اجتماعی در کشور را بررسی کنیم.

معاون وزیر علوم در سال‌های ۷۶ تا ۸۳ به نحوه شکل‌گیری جامعه مدنی در کشور اشاره کرد و گفت: در زمان قاجار زمینه‌های سنتی شکل‌گیری جامعه مدنی در ایران وجود داشت و در زمان تجدد رضاشاه این زمینه‌ها نابود شد و زمینه‌های مساعد در تجدد نیز شکل نگرفت و در جامعه مدنی ایران با خلا نهادهای مدنی مواجه شدیم و از این رو هیچ کدام از نهادهای مدنی کشور از عمر طولانی و عنصر تداوم برخوردار نیستند به گونه‌ای که جامعه، کوتاه مدت باعث انباشت تجربه از نسلی به نسل دیگر نمی‌شود و از این رو سنت پایداری نداریم و در هر دوره آن‌چه که در دوره قبل انجام شده نابود می‌شود.

وی با بیان این‌که «خلا نهادهای مدنی باعث ضعف در گفت‌وگو و کاهش مهارت، دانش و ارزش گفت‌وگویی است» افزود: در فهم گفت‌وگویی باید توان گفت‌وگویی را بالا ببریم نه تنها توانایی زبان ارتباطی بلکه باید قدرت فرهنگی و اخلاق گقت‌وگویی نه به معنای بردباری و این‌که دیگران را فقط تحمل کنیم بلکه با دیگران کار کنیم را نیز گسترش دهیم.

وی در ادامه ضعف در مدنیت را منجر به ضعف در گفت‌وگو دانست و تصریح کرد: ضعف در گفت‌وگو نیز به ضعف در سرمایه‌های اجتماعی منجر شده است.

این استاد دانشگاه معتقد است: جامعه ایران جامعه‌ای است که دچار انسداد و اختلال گفت‌وگویی شده است به گونه‌ای که حرف یکدیگر را به خوبی نمی‌فهمیم و از این رو نرخ طلاق بالاست و این موضوع در حوزه سیاست و فرهنگ هم دیده می‌شود؛ اگرچه ایران کشوری بود که خود گفت‌وگوی تمدن‌ها را مطرح کرد، اما به جرأت می‌توان گفت که جزء پنج کشوری هستیم که گفت‌وگوی تمدن‌ها را جدی نگرفتیم.

وی «اعتماد اجتماعی، مشارکت مدنی، پیوندهای بین فردی، همبستگی و انسجام اجتماعی و حمایت‌های اجتماعی دولت» را مولفه مهم در سنجش سرمایه اجتماعی برشمرد و در عین حال ابراز عقیده کرد: سرمایه اجتماعی در کشور رو به نزول است.

وی در ادامه به تشریح روابط اجتماعی در ایران پرداخت و اظهار کرد: با حرکت از سطح خانواده به سطح ملی روابط اجتماعی کمتر می‌شود، بگونه‌ای که می‌توان گفت سرمایه اجتماعی درون گروهی(قدیمی) بیشتر از سرمایه اجتماعی بین گروهی (جدید) است. علت این موضوع هم فرسایش سرمایه اجتماعی قدیم و جایگزین نشدن سرمایه جدید است. این موضوع منجر به خلا سرمایه اجتماعی و نهادهای مدنی شده است.

وی با انتقاد از نرخ نفوذ شبکه‌های مجازی و تلویزیون نسبت به روزنامه و کتاب ادامه داد: بدقوارگی و ناهمگنی در مصرف رسانه‌ها ضعف نهادهای مدنی و حتی ضعف سرمایه اجتماعی را تشدید کرده است. در جامعه امروز ما حتی مکان گفت‌وگو و امکان گفت‌وگو نیز فراهم نیست به گونه‌ای که دوستان اصلاح‌طلب به تازگی فضایی را برای گفت‌وگو فراهم دیده‌اند.

این فضا برای خودشان نیز فراهم نبود چه برسد به این‌که با اصولگرایان گفت‌وگو کنند.

وی «بدقوارگی در مصرف رسانه و ناهمگن بودن نظام رسانه‌ای، قطبی شدن جامعه مدنی و جامعه شبکه‌ای، گسست در توانش گفت‌وگو و ارزش و مهارت کار جمعی و عدم پیوستگی بین نهادهای مدنی قدیم و نهادهای مدنی جدید» را از عوامل ضعف در سرمایه اجتماعی برشمرد.

این استاد دانشگاه گفت: معتقد نیستم پایین بودن سرمایه اجتماعی یک چیز ذاتی است و امکان ترمیم آن وجود ندارد، کما این‌که در دوران اصلاحات بهبود یافت و امیدواریم در این دوران نیز بهبود یابد همان‌گونه که انتخابات امسال این امید را در اذهان به وجود آورد.

وی خاطرنشان کرد: توجه به قدرت نهادهای مدنی یک اقدام سیاسی نیست بلکه یک اقدام فرهنگی و اجتماعی و حتی دینی است که نیاز به تمرین مهارت و بینش دارد.