دوعامل مهم ادامه حیات برجام

عصر ایران - "برجام" با خروج یکجانبه ایالات متحده آمریکا در مخمصه سختی گرفتار شده است.

شرکت‌های اروپایی و آسیایی طرف معامله و فعال در بازار ایران یک به یک به واسطه ترس از عقوبت تحریم‌های یکجانبه ایالات متحده آمریکا در حال ترک بازار ایران هستند و برخی از خریداران نفت ایران (کره جنوبی) در هفته‌های گذشته از بیم تحریم آمریکا حتی یک قطره هم از ایران نفت نخریده‌اند.

تحریم‌های سابق آمریکا که با برجام (از اول ژانویه ۲۰۱۶) تعلیق شده بود یک به یک در حال بازگشت هستند و این در حالی است که ایران و ۴ کشور دیگر امضا کننده برجام همچنان تاکید دارند با ایجاد سازوکارهایی این توافق چندجانبه را حفظ کنند.

دیروز در نشست وزرای امور خارجه ایران و گروه (۴+۱) در حاشیه نشست سالانه مجمع عمومی ملل متحد در نیویورک دو طرف با صدور بیانیه‌ای بر ضرورت تسریع در ایجاد سازوکاری جدید برای ادامه ارتباط مالی با ایران با وجود تحریم‌های آمریکا تاکید کردند.

این اقدام خبر خوبی برای ایران است و ایران ماه‌هاست به دنبال گرفتن تضمینی از طرف‌های اروپایی و روسیه و چین برای مقاومت در برابر تحریم‌های آمریکاست.اقتصاد ایران تشنه شنیدن خبر خوبی از دیپلماسی بین المللی کشور است و یکی از بهترین این خبرها می تواند ایجاد سازوکار جدیدی بین ایران و اروپا برای فروش نفت و پرداخت وجوه آن به ایران باشد.

در بیانه ایران و گروه ۴+۱ که دیروز در نشست خبری مشترک ظریف و موگرینی (مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا) قرائت شد، آمده است: "با توجه به فوریت و ضرورت دستیابی به نتایجی ملموس، شرکت‌کنندگان در این جلسه از پیشنهادهای عملی برای ادامه و توسعه مجاری پرداخت مالی به ایران به ویژه ایجاد یک وسیله هدف ویژه (اس پی وی) برای ایجاد تسهیلاتی جهت پرداخت‌های مرتبط با ایران از جمله برای صادرات نفت استقبال کردند."

موضوعات فنی مرتبط با این سازوکار جدید همچنان در حال بحث است و آن گونه که از شواهد و قرائن برمی‌آید در صورتی که دو طرف موفق به ایجاد این سازوکار شوند، ایران با همکاری ۵ کشور دیگر امضا کننده برجام بدون حضور آمریکا و با وجود تحریم‌های یکجانبه آمریکا، همچنان در برجام خواهد ماند.

به بیان دیگر دو عاملی که ایران به دنبال آن است یکی "فروش نفت" و دیگری " انتقال وجوه نفتی " به داخل ایران است.

در این صورت است که حتی با وجود تحریم‌های یکجانبه آمریکا و احتمال کاهش چند صد هزار بشکه‌ای فروش نفت، ایران قادر خواهد بود گردنه سخت تحریم‌های آمریکا را رد کرده و ثابت کند با وجود تحریم‌های یکجانبه آمریکا و صدماتی که این اقدام به اقتصاد ایران وارد کرده، اما به سمت فروپاشی اقتصادی و اجتماعی نخواهد رفت و می‌تواند حتی ماه‌ها و سال‌ها با این شرایط دوام بیاورد.

اعلام احتمالی سازوکار جدید بین ایران و ۳ کشوراروپایی (بریتانیا، فرانسه و آلمان+ اتحادیه اروپا) برای ادامه فروش نفت و انتقال وجوه ناشی از صادرات نفت به ایران، می‌تواند تاثیر شگرف مثبتی بر بازار داخلی ایران گذاشته و از التهابات بازار به ویژه نوسانات نرخ ارز در ایران کاسته و منجر به سقوط فاحش قیمت ارز در بازار داخلی ایران شود؛ چون این سازوکار به این معناست که فروش نفت ایران به رغم تحریم‌های آمریکا ادامه یافته و ارز ناشی از آن وارد اقتصاد کشور خواهد شد.

از سوی دیگر ادامه مراودات اقتصادی ایران با کشورهایی چون چین، هند و ترکیه ( با فرمول‌هایی چون مبادله با پول‌های ملی و مبادلات کالا به کالا) دریچه دیگری برای تنفس اقتصاد ملی ایران خواهد بود.

در صورت ایجاد سازوکار جدید فروش نفت و انتقال وجوه به ایران تا ۱۳ آبان سال جاری ( زمان آغاز تحریم‌های نفتی و بانکی آمریکا) این زمان " نمادین" – که در هفته‌ها و ماه‌های گذشته تبدیل به عاملی روانی مخرب برای اقتصاد ایران شده است -  نه تنها زنگی برای بدتر شدن اوضاع اقتصاد ، بلکه می‌تواند به زمانی برای بهبود نسبی بازار داخلی ایران و تثبیت شرایط اقتصادی درون ایران باشد و برگ برنده‌ای در دست تهران باشد تا در مراودات و مذاکرات احتمالی با آمریکا در ماه‌ها یا سال‌های آتی، با دست پُرتری پشت میز مذاکره بنشیند.