سرقت‌های سریالی از میراث فرهنگی یزد و سکوت مسئولان

آفتاب: ادامه سرقت از کتب خطی و گنجینه‌های قدیمی ‌در استان یزد در حالی ادامه دارد که علی‌رغم هشدارهایی که از ابتدای سال جاری صورت گرفته، نه‌تنها تعداد سرقت‌ها کاهش نیافته، بلکه افزایش صعودی در این زمینه را شاهد هستیم به طوری که کتابخانه آیت‌الله فاضل اردکانی(ره) هفته گذشته مورد دستبرد واقع شد و در پی آن حدود ۲۰ نسخه کتب خطی و چاپ سنگی به سرقت رفت. دبیر انجمن حامیان میراث کهن اردکان، قدمت این کتب تاریخی به سرقت‌رفته را مربوط به دوران قاجاریه عنوان می‌کند و می‌گوید: این کتاب‌های نفیس، حتی فهرست‌نویسی نیز نشده بود و این امر کار را برای فروش و حراج آنها توسط سارقان راحت می‌کند. نادر پیری می‌افزاید: در صورت فهرست‌نویسی این کتاب‌ها، هم پژوهشگران می‌توانستند از آنها استفاده بهتری ببرند و هم در صورت خروج آنها از کشور، سندیت آن به نام کتابخانه فاضل قابل اثبات بود. وی می‌گوید: کتاب‌های مسروقه همگی در حوزه تاریخ و علوم مذهبی بوده و برخی از آنها کاتبین اردکانی داشته است. شاید در روزهای آینده شاهد نمایش این کتاب‌ها در موزه‌های مهم فرهنگی غرب یا در معرض حراج قرار گرفتن آنها در بنگاه‌های معاملاتی مربوطه باشیم.

"نادر پیری می‌افزاید: در صورت فهرست‌نویسی این کتاب‌ها، هم پژوهشگران می‌توانستند از آنها استفاده بهتری ببرند و هم در صورت خروج آنها از کشور، سندیت آن به نام کتابخانه فاضل قابل اثبات بود"پیری درمورد نحوه سرقت این کتب تاریخی اظهار می‌دارد: به نظر می‌رسد سارق یا سارقان، براحتی از محل پشت کتابخانه و از پنجره، با شکستن شیشه وارد شده و بدون کوچک‌ترین مزاحمتی کتاب‌ها را به سرقت برده‌اند. وی یادآور می شود اردکان نه کتابخانه مرکزی دارد و نه موزه فرهنگ که بتوان اسناد و کتب ارزشمند تاریخی و فرهنگی این دیار را به صورت علمی‌ و درست در آن نگهداری کرد. کتاب‌های نفیس در خطر است حسین پایدار، رئیس اداره امور کتابخانه‌های شهرستان اردکان نیز می‌گوید: به نظر می‌رسد سارقان با هدف سرقت اموال کتابخانه نظیر رایانه دست به این کار زده‌اند، ولی چون موفق به این کار نشده‌اند اقدام به سرقت کتب کرده‌اند و چون شناختی نسبت به کتب نداشته‌اند و چند کتابی را که نفیس‌تر بوده‌اند از قلم انداخته‌اند. به هر حال در بخش ندوشن یزد هم مشکلات کتب تاریخی که در این بخش نگهداری می‌شود حال و روز چندان خوشی ندارد. به اذعان برخی کارشناسان برخی از این کتب و نسخه‌های قدیمی،‌ قدمت ۷۰۰ ساله دارد و در نگارش آن در حاشیه‌ها و شماره‌گذاری آیات از طلا استفاده شده و قیمت آن به میلیاردها تومان می‌رسد.

این کتاب‌ها از دیرباز در مسجد جامع ندوشن و توسط هیأت امنای این مسجد نگهداری می‌شد، اما به هیچ‌وجه شرایط نگهداری مناسبی ندارد و تمامی کتب در یک انباری در بخشی از مسجد نگهداری می‌شود، به طوری که برخی از اهالی بخش ندوشن براین باور هستند که خیل عظیمی‌ از این کتب به سرقت رفته است. بنابراین گزارش، تا چند سال پیش ۱۴۵ نسخه خطی توسط کارشناسان میراث فرهنگی در بخش ندوشن مستندسازی شد و برای آنها عملیات صدور شناسنامه و شماره‌گذاری صورت گرفت، اما نگهداری از آنها به‌هیچ‌وجه ساماندهی نشده و نگهداری از این کتاب‌های ارزشمند در گوشه مسجد بدون حفاظ ویژه‌ای صورت می‌گیرد. با این حال، سرقت از آثار تاریخی در این استان فقط مختص به کتب و نسخه‌های خطی نیست، به طوری که چندی پیش نیز سنگ بنای مسجد تاریخی حاج سعیدای اردکان به سرقت رفت و کمتر از یک ‌ماه پس از آن در موزه انگلستان به معرض نمایش درآمد. سرقت‌ها همچنان ادامه دارد همچنین در سال جاری به دلیل ضریب پایین امکانات امنیتی، در موزه میرزامحمد کاظمینی، چند شئ تاریخی که قدمت آنها به دوره مادها بود به سرقت رفت. یک ظرف شیشه‌ای چند لایه مربوط به دوره مادها به ارزش تقریبی ۸۰۰ هزار دلار و شئ دوم ظرف نمرودی به ارزشی معادل یک میلیون دلار در حالی به سرقت رفت که این موزه خصوصی فاقد امکانات لازم امنیتی بوده است.

"وی می‌گوید: کتاب‌های مسروقه همگی در حوزه تاریخ و علوم مذهبی بوده و برخی از آنها کاتبین اردکانی داشته است"بنابر این گزارش، سارقان با شکستن قفل در موزه میرزامحمد کاظمینی واقع در محل امامزاده جعفر یزد، این دو شئ بسیار ارزشمند را به سرقت برده‌اند،هر چند که مالک این موزه اخیرا باخبر شده شئ تاریخی به سرقت رفته از کشور تونس سر در آورده است. شواهد سرقت از این موزه نشان می‌داد که سارقان با غیرفعال کردن دزدگیر‌ها سرقت را انجام داده‌اند. ظرف نمرودی به سرقت رفته به «زوج ظرف» شهرت داشت که ظرف مذکر آن در این موزه بود و ظرف دیگر آن در یکی از موزه‌های معتبر انگلستان نگهداری می‌شود. به هر حال، با افزایش سرقت آثار تاریخی یزد این سوال مطرح می‌شود که چرا وقتی حدود یک‌‌سال و نیم پیش کتیبه ۳ میلیون دلاری مسجد جامع یزد به سرقت رفت به رغم وجود کتیبه‌های تاریخی دیگر در این مسجد، حفاظت مناسبی از این بناها صورت نگرفته است. بهرام رضایی، مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان یزد چندی پیش به جام‌جم گفته بود: این سازمان با تمام امکانات موجود خود طی یک‌سال گذشته اهتمام بیشتری برای مراقبت و نگهداری از ابنیه‌ و آثار تاریخی استان یزد داشته است در حالی که نهادهایی همچون نیروی انتظامی باید در این زمینه وظیفه خطیرتری را به عهده بگیرند.

با این وصف همچنان این انتقاد به ارگان‌های مسوول در استان یزد وارد است که چرا بناها و گنجینه‌های مهم تاریخی این استان، از سیستم حفاظتی مطلوبی برخوردار نیست