سعید جلیلی؛ از مذاکره هسته‌ای تا خیز ریاست جمهوری

بی بی سی فارسی

بی بی سی فارسی - ۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۲

آقای جلیلی در مهرماه سال ۱۳۸۶ دبیر شورای عالی امنیت ملی شد و حدود ۱۰ ماه بعد توسط آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان نماینده رهبری در این شورا منصوب شد

سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران با حضور در ستاد انتخابات کشور و ثبت نام برای انتخابات ریاست جمهوری، قدم در راهی گذاشت که پیش بینی انتهایش کار ساده‌ای نیست.

او دانش آموخته دانشگاه امام صادق است و در این دانشگاه در کنار کارهای دیگرش، سیاست خارجی پیامبر اسلام، حضرت محمد را تدریس می کرد.

بیشترین مدت کار حرفه ای اش در اداره بازرسی و معاونت اروپا و آمریکا وزارت امور خارجه و دفتر رهبر ایران گذشته؛ ولی تا قبل از انتصاب به پست دبیری شورای عالی امنیت ملی، در حوزه عمومی و رسانه ای چهره شناخته شده ای نبود.

او در اواخر مهرماه سال ۱۳۸۶ و در پی کناره گیری علی لاریجانی از دبیری شورای عالی امنیت ملی ایران، به عنوان جانشین او معرفی شد و تا امروز سکاندار مذاکرات هسته ای ایران و قدرت های جهانی بوده است.

آقای جلیلی در این حوزه هم بسیار کم حرف بوده و معاونش، علی باقری بیشتر عهده دار بیان مواضع ایران است.

ورود ناگهانی آقای جلیلی به عرصه رقابت های انتخاباتی از چند جهت حائز اهمیت است. ثبت نام او در انتخابات ریاست جمهوری ظاهرا برخی از چهره های سیاسی اصولگرا را غافلگیر کرده است. علی اکبر ولایتی، وزیر امور خارجه پیشین و مشاور امور بین الملل آیت الله علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی، گفته که "پیش از این نمی دانستیم آقای جلیلی می آید".

غلامعلی حداد عادل و کامران باقری لنکرانی، از دیگر نامزدهای انتخابات پیش رو، در کنار آقای ولایتی، باب احتمال کنار رفتن به نفع سعید جلیلی را باز گذاشته اند. هرچند که حسین مظفر، رئیس ستاد انتخاباتی 'ائتلاف برای پیشرفت' که شامل سه نامزد محافظه‌کار انتخابات (ولایتی- حداد- قالیباف) است، در واکنش به برخی گفته‌ها مبنی بر اینکه اعضای این ائتلاف به نفع سعید جلیلی کنار می‌روند، اعلام کرد: "تا این لحظه هیچ تصمیمی مبنی بر کنار رفتن اعضای ائتلاف به نفع فرد خارج از ائتلاف گرفته نشده است."

کشف نظر رهبری

"نمی دانستیم آقای جلیلی می آید"

علی اکبر ولایتی

در جناح اصولگرایان و محافظه کاران حاکم یک معیار خیلی مهم است: کشف نظر رهبری. آیت الله خامنه ای همواره از داشتن فقط یک رای و آن هم رای مخفی سخن می گوید، ولی این یک جنبه شناخته شده عالم سیاست در ایران است که بسیاری در راستای تبعیت از آیت الله خامنه ای، بدنبال کشف نظر او هستند.

بسیاری از ناظران و تحلیلگران در ادوار گذشته انتخابات، روی اشارات آیت الله خامنه ای به ویژگی های "فرد اصلح" دست می گذاشتند و رفتارهای آیت الله خامنه ای را جهت دادن به مسیر انتخابات می دانستند و از وی انتقاد می کردند.

با همه اینها، آنها که خود را پیرو ولایت فقیه می دانند در روزنامه ها و تریبونهایشان از کشف نظر و خط "آقا" سخن می گویند و به گفته منتقدان حکومت، برای اینکار در قالب سپاه و بسیج از سازماندهی گسترده ای هم استفاده می کنند.

آنها به انحا و ادبیات مختلف اعلام کرده اند که تصمیم دارند اجازه روی کار آمدن فردی ناهمسو با رهبری را ندهند.

با در نظرداشت این نگاه و همچنین با شناختی که از فضای سیاسی و عملکرد نیروهای نظامی و شبه نظامی در گذشته داریم، این یک فرض قوی است که عمده امکانات رسانه ای، منبری و تدارکاتی موجود در دست محافظه کاران به سمت کسی سوق داده شود که مورد نظر رهبری است.

ویژگی های سعید جلیلی

سعید جلیلی ویژگی هایی دارد که می تواند وی را به ستاره نوظهور این دور از رقابت ها تبدیل کند.

"ثبت نام او در انتخابات ریاست جمهوری ظاهرا برخی از چهره های سیاسی اصولگرا را غافلگیر کرده است"با آمدن آقایان هاشمی رفسنجانی و رحیم مشایی، دو ضلع اصلی مقابل اصولگرایان و جناح رهبری در انتخابات روشن شده است و این جناح اصولگراست که چهره اصلی اش هنوز مشخص نیست، هرچند باید دید که همه نامزدهای وارد شده به صحنه حاضرند روی سعید جلیلی توافق کنند یا اینکه برخی بر ماندن اصرار خواهند کرد.

سعید جلیلی با سابقه کاری که در دفتر بررسی های بیت رهبری داشته و با عملکردی که در سالیان اخیر در پرونده هسته ای از خود ارائه کرده یک نامزد قوی برای برخورداری از حمایت رهبری جمهوری اسلامی است.

دیپلمات‌های غربی می‌گویند که آقای جلیلی در مذاکرات اتمی از ابتدا خود را نماینده رهبر ایران معرفی می‌کرد

از یک سو تا آنجا که به فضای خبری و اجتماعی مربوط می شود، وی حاشیه ندارد. نام او در پرونده های سیاسی و اقتصادی مطرح نشده و به خاطر گمنامی، طرز تفکر سیاسی اش در بسیاری زمینه ها ناشناخته است و به طرفداری یا مخالفت با سیاست خاصی یا سیاستمداران خاصی مشهور نیست.

او همچنین وضع مالی چندان تجملاتی ندارد و رفتن او به محل ستاد ثبت نام وزارت کشور با اتومبیل پراید از دید سایت های خبری پنهان نماند و برخی پراید سواری او در مقابل آمدن هاشمی رفسنجانی با مرسدس بنز را مقایسه کردند.

این کار یادآور خط تبلیغی محمود احمدی نژاد در مقابل آقای هاشمی رفسنجانی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۴ بود. در دوره ای که گرانی و تورم بسیاری از رأی دهندگان را در زندگی روزمره دچار مشکل کرده است، وضع مالی نسبتا معمولی داشتن برای آقای جلیلی می تواند یک مزیت باشد و طرفدارانش می توانند روی آن سرمایه گذاری تبلیغاتی کنند.

او از نظر ایدئولوژیک و خط مشی سیاسی، چه در سخن و چه در عمل، تابع خط و نگاه رهبری است و این را بویژه در پرونده هسته ای اثبات کرده است.

نگاهی به گفته های اخیر علی باقری، معاون آقای جلیلی، در جمع دانشجویان گویای همین خط و عملکرد است. آقای باقری به حسن روحانی و سیاست های هسته ای دوران اصلاحات حمله کرده و آن را سیاست "گذشته" نامیده و سازش در مقابل غرب و آمریکا توصیف کرده و هشدار داده که حسن روحانی با چنین سابقه ای نمی تواند مدعی موفقیت در حوزه هسته ای باشد و همه دستاوردها، محصول خط مقاومت است که معمارش آیت الله خامنه ای و مجریانش سعید جلیلی و همراهان وی هستند.

بنابراین آقای جلیلی می تواند همان مجری مورد نظر جناح حاکم باشد تا هم تلخی سالهای آخر زمامداری محمود احمدی نژاد و مقاومتش در مقابل رهبری جمهوری اسلامی تا حدی به باد فراموشی سپرده شود، هم آقای هاشمی رفسنجانی شکستی دیگر را در کارنامه ثبت و برای همیشه از گود سیاست خارج شود و هم کارهایی که قرار است در حوزه هسته ای و نحوه تعامل یا تقابل با دنیای بیرون اتفاق بیفتد به اسم و امضای آیت الله خامنه ای و مجری متواضع او تمام شود.

اما این دور از انتخابات با همه دورهای قبلی در عمر جمهوری اسلامی ایران فرق دارد و مولفه های زیادی که در گذشته کمرنگ بودند در سایه تحولات داخلی ایران و خارج از آن، بسیار پررنگ شده اند و دست سایر بازیگران در صحنه خالی از کارتهای قدرتمند نیست.