شیلی چگونه با کودتا و پیامدهایش روبه‌رو شد؟

"به عبارتی هنوز هم گذشته دیکتاتوری شیلی مسئله حی و حاضر در ساحت‌های مختلف جامعه این کشور است"تقریبا اکثر رسانه‌های عمده شیلی برآمده از دوران کودتا هستند و از رژیم نظامی پینوشه حمایت کرده‌اند.

حداکثر فعالیت‌های این رسانه‌ها در بررسی فجایع و جنایات‌های دوران کودتا به گزارش مختصر محاکماتی مربوط می‌شود که اینجا و آنجا برخی از موارد جنایت‌های یادشده را به بررسی می‌گیرند.

تلاش‌ها و اقدامات جامعه مدنی در ارتباط با روشنگری نسبت به زیر و بم دوران دیکتاتوری معمولا کمتر بازتابی در این رسانه‌ها پیدا می‌کند.

لفظ دیکتاتور یا رژیم نظامی هم در این رسانه‌ها کمتر به کار گرفته می‌شود، بلکه بیشتر از پینوشه به عنوان "رئیس جمهور سابق" یا "ژنرال سابق" یاد می‌شود.

دولت راستگرایی که از سال ۲۰۱۰ در شیلی بر سر کار است و بخشی از اعضای آن را الیت دوران پینوشه تشکیل می دهند نیز بخشی از اصلاحات در کتاب‌های درسی را معطوف به تبدیل اصطلاح "دیکتاتوری نظامی" کرده که تا کنون برای توصیف حکومت پینوشه به کار می رفته. دولت به جای این اصطلاح "دولت نظامی" را پیشنهاد کرده است.

واقعیت این است که در شیلی نیز بسان برخی دیگر از کشورهای جهان پس از گذار به دولت غیرنظامی برای بررسی و کنکاش در باره جنایات و نقض حقوق بشر در دوران دیکتاتوری کمیسیون حقیقت یاب تشکیل شده، روزهای یادبود و بزرگداشت قربانیان تعیین شده و برخی محاکمات نیز علیه دست اندرکاران سرکوب و قتل و شکنجه به جریان افتاده است.

ولی مشکل آنجاست که گذار یادشده به دنباال توافقی شکل گرفت که بسیاری از امتیازهای نظامیان و امنیتی ها و الیت سیاسی دوران پینوشه در آن حفظ شده است.

این الیت که اینک در احزاب محافظه کار متشکل شده همچنان با استناد به قانون اساسی‌ای که با تاثیرگذاری شدید ارتش در ساال ۱۹۸۰ تصویب شده و نیز به پشتوانه حمایت از سوی بخشی از جامعه گشایش روشنگرانه پرونده دوران کودتا را با مانع و ناپیگیری مواجه می سازد.

سالگرد کودتای شیلی، هنوز در این کشور محل مناقشه است.

اخیراً یکی از نظامیان پا به مرگ دوران پینوشه برای "داشتن وجدانی آسوده‌تر در ترک این دنیا" قبل از مرگ از نحوه کشتن مخالفان و به دریا ریختن آن‌ها پرده برداشت و محل این جنایت را نیز فاش کرد.

این رویداد به علاوه اقدام بی‌سابقه اخیر انجمنی از قضات شیلی که به نقض تعهد اعضای خود در پاسداری از حقوق شهروندان در دوران پینوشه اذعان کرد و از مردم شیلی خواهان بخشش شد از جمله مواردی بوده‌اند که بازخوانی و بررسی پرونده سربی دوران پینوشه را دوباره گوشزد کرده‌اند و مدافعان حقوق بشر و انجمن‌های مدنی حامی قربانیان و آسیب‌دیدگان آن دوران را انگیزه‌‌ای تازه برای پیگیری خواست‌های خود بخشیده‌اند.

طرفه این که انتخابات ریاست جمهوری شیلی که در ماه نوامبر برگزار می‌شود نیز بیش از همیشه زیر سایه سنگین کودتای نظامی ارتش و سال‌های دیکتاتوری پس از آن است و شاید بازخوانی و درس‌آموزی از آن دوره را برای بخش‌های بیشتری از جامعه به موضوعی جدی‌تر بدل کند.

انتخابات ریاست جمهوری پیش رو به نحوی بی‌سابقه به بحث‌های مربوط به سال‌های حکومت پینوشه شدت بخشیده است.

در این باره از رقابت میشله باچلت و اولین ماتای کلیک

بیشتر بخوانید که پس از پایان حکومت کودتا در سال ۱۹۸۹ دوباره با یک دیگر روبرو شدند و این روزها نیز هر چه که انتخابات ریاست جمهوری نزدیک می‌شود این گذشته مشترک و نسبت هر دو نامزد با کودتا و دیکتاتوری پس از آن بیش از پیش به موضوع بحث بدل می‌شود.