«صداقت» حرف اول را در مستندسازی می‌زند/ در نمایش آثار مستند اجتماعی مشکل داریم

«صداقت» حرف اول را در مستندسازی می‌زند/ در نمایش آثار مستند اجتماعی مشکل داریم
خبرگزاری فارس
خبرگزاری فارس - ۲۲ بهمن ۱۳۹۵

«صداقت» حرف اول را در مستندسازی می‌زند/ در نمایش آثار مستند اجتماعی مشکل داریم

مستندساز مطرح کشور با بیان اینکه در مستندسازی «صداقت» حرف اول جذب مخاطب و موفقیت اثر را می‌زند، گفت: راه‌اندازی شبکه مستند حرکت رو به جلویی بود، اما در نمایش آثار مستند اجتماعی مشکلاتی داریم.

به گزارش خبرگزاری فارس از همدان، «مهوش شیخ‌الاسلامی» متولد ۱۳۲۴ در شهرستان ملایر، پدرش ملایری و مادرش همدانی است، همیشه تابستان‌های خود را در ملایر و یا خانه پدر بزرگش درهمدان همراه با گروه پرجمعیتی از بچه‌های هم سن و سال فامیل گذرانده است.

او بیشتر دوران کودکی‌اش را در باغ‌های پدربزرگ در ملایر و پارک سیفیه گذرانده و خاطرات بسیار شیرینی از همدان و ملایر در ذهنش ثبت شده، ولی امروز معتقد است به دلیل کم‌توجهی مسوولان مربوطه، این باغ‌ها و پارک سیفیه، شکوه و عظمت خود را از دست داده است.

او از دوران کودکی به موسیقی علاقه فراوان داشت و از همان زمان در کلاس‌های موسیقی شرکت می‌کرد، نوازندگی با پیانو را در کنار نواختن تار توسط پدر، در هنرستان موسیقی آموزش دید، بعد از کلاس نهم به هنرستان نقاشی رفت و دیپلم خود را در آنجا گرفت.

برای ادامه تحصیل در رشته موسیقی عازم لندن شد، در آنجا به استعداد ذاتی خود به فیلم‌سازی پی‌ برد بنابراین تصمیم به حضور در دانشگاه سینما گرفت و در رشته «سینمای مستند» مشغول تحصیل شد.

«شیخ‌الاسلامی» که در مدرسه فیلم لندن فارغ‌التحصیل شده است، محقق و کارگردان فیلم‌های کوتاه و مستند بوده و تدریس در دانشگاه  صدا و سیما، مدیریت تولید و برنامه‌ریزی و دستیار کارگردانی فیلم‌های سینمایی از جمله گزارش (عباس کیارستمی)، دایی جان ناپلئون (ناصر تقوایی)، هزار دستان (علی حاتمی)، سر به داران، کوچک جنگلی (بهروز افخمی) و نارونی (سعید ابراهیمی‌فر) را در رزومه کاری خود به ثبت رسانده است.

او همچنین در فیلم‌های مستند «یوفک»، «چارشو»، «پیرحَرا»، «به کجا تعلق دارم»، «قاتل یا مقتول» و « ماده ۶۱ » جایزه‌های بسیاری کسب کرده است.

در کارنامه هنری «شیخ الاسلامی» داوری فیلم های مستند جشنواره‌های مختلفی دیده می‌شود که از مهمترین آنها می توان به داوری جشنواره بین‌المللی فنلاند، جشن خانه سینما ( چهار بار)، جشنواره بین‌المللی فجر، جشنواره منطقه‌ای آبادان، جشنواره نفت، جشنواره فیلم کوتاه تهران، زنان (پروین اعتصامی) جشنواره مستند و کوتاه آبادان، جشنواره مستند اصفهان جشنواره مستند بین‌الملل زنان ارمنستان، جشنواره حقیقت بخش بین‌الملل، جشنواره بین‌الملل فیلم مستند رو ورتو ایتالیا و جشنواره مستند فیلم فجر ۱۳۹۴ اشاره کرد.

خبرنگار فارس به گفت‌وگو با این نابغه ملایری سینمای مستند کشور پرداخته که بخشی از آن در ادامه ارائه می‌شود.

فارس: دلیل انتخاب شما از فیلم مستند چه بود و چرا وارد حوزه فیلم‌های سینمایی نشدید؟

در ابتدا خیلی از دوستان و اطرافیان به خصوص شادروان «علی حاتمی» به ساختن فیلم‌های سینمایی تشویقم می‌کردند ولی اصلاً کششی به سمت سینما نداشتم، از ابتدا هم سینمای مستند را بیشتر از هرچیزی دوست داشتم.

فارس: کدامیک از آثارتان را بیشتر دوست دارید و چرا؟  

تقریباً همه کارهایم را دوست دارم اما مستند «ماده 61» به دلیل اینکه بحث حمایت از بانوان را در آن مطرح کردم، شاید اهمیت بیشتری برایم داشته باشد.

فارس: در مورد «ماده 61» بیشتر توضیح دهید.

برای ساخت این فیلم، شنیدن حرف‌ها و درد و دل‌های خانم‌های زندانی باید به زندان «اوین» می‌رفتیم، اتفاقی که تاکنون کسی نتوانسته انجام بدهد و به دنبال آن نمایش این فیلم بود که خیلی نادر و تأثیرگذار بود به طوری که پرونده‌های برخی از این زندانیان تا حدود زیادی به جریان افتاد و بعضاً به نتیجه‌های خوبی رسید.

در هر صورت این فیلم بسیار تأثیرگذار بود و حتی یک نسخه از آن را برای رئیس وقت قوه قضائیه «آیت‌الله هاشمی شاهرودی» فرستادم و با وجود تأیید او، اداره ارشاد اجازه پخش آن را نداد و فقط یک بار در اوایل جشنواره «فجر» اکران شد، حتی از نمایش مجدد آن هم ممانعت به عمل آمد البته اگر اشتباه نکنم یک بار هم در جشنواره «ارسباران» این اتفاق تکرار شد.  

با این حال خیلی از دانشگاه‌ها و دانشجویان از من خواستند که «ماده 61» برای آنها نمایش داده شده و به نقد و بررسی آن بپردازند که تعدادی موفق به کسب مجوز نمایش شدند و عده زیادی هم نتوانستند شرایط را مهیا کنند در حالی که این فیلم برای آنها و به خصوص دانشجویان رشته‌های حقوق بسیار مفید بود.

جالب اینکه بعد از ساخت مستند «ماده 61» نیروی انتظامی هم این فیلم را برای شرکت و نمایش در فستیوال خود انتخاب کرد و تا جایی که بخاطر دارم، برنده‌ هم شد ولی در نهایت هیچ خبری از آن نشد.

فیلم «ماده 61» توانست در بیش از ۱۰ جشنواره بین‌المللی از جمله جشنواره «وان ورد» در پراگ، جشنواره بین‌المللی «لوکارنو»، جشنواره بین المللی مستند «ایدفا» شرکت کند و در دانشگاه‌های صنعتی شریف، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تهران، دانشکده صدا و سیما هم به نمایش گذاشته شد.

فارس: نظرتان در مورد فعالیت خانم‌ها در سینما در دوران‌‌های مختلف چیست؟

فکر می‌کنم اویل انقلاب شرایط و امکانات برای فعالیت بانوان فراهم نبود به عنوان مثال اوایل که از لندن برگشتم، تنها امکان همکاری با تلویزیون و یا اداره فرهنگ و هنر ممکن بود که دو یا سه فیلم هم برای اداره فرهنگ و هنر آن زمان ساختم اما در ادامه با وزیر وقت فرهنگ و هنر برای ساختن برخی از فیلم‌ها به مشکل برخوردیم و ممانعت کردند.  

فارس: این فیلم‌ها جزو کدام دسته بودند؟

یک فیلم ساختم در مورد شرایط بسیار بد اجتماعی و بهداشت برخی از مناطق جزیره «قشم» و اینکه به خاطر بدی آب و هوا، نبود بهداشت مناسب و همچنین آب‌های کثیف و غیر بهداشتی ساکنین برخی از محله‌های آن شرایط بسیار بدی داشتند و حتی در زیر پوست بدن آنها انگل‌های وحشتناکی در حال رشد بودند. مستند دیگری با عنوان «توپ کِش» ساختم که البته بعداً هم هیچ وقت نتوانستم آن را پیدا کنم و در این فیلم انتقاد کردم که چرا محل تفریح بچه‌هایی که با توپ‌های خود در کوچه و خیابان‌ها مشغول بازی هستند روز به روز فشرده و فشرده‌تر می‌شود.

فارس: در آن زمان از نظر ساخت فیلم مشکلی وجود نداشت؟

قبل از انقلاب از نظر ساخت، محدودیت نداشتیم ولی وقتی فیلمی می‌ساختیم و به مرحله بازبینی می‌رفت، از نمایش آن جلوگیری می‌کردند اما بعد از انقلاب می‌توان گفت که واقعاً چه از نظر ساخت و چه از نظر عموم و با مردم بودن مشکلی وجود نداشته است. البته گاهی اوقات که برای ساخت فیلم‌ها به روستاها و شهرهای کوچک می‌رفتیم، در بین مردم بومی آن مناطق شایعه می‌شد که گروه ما برای استخراج زیرخاکی و گنج آمده‌اند که در نوع خود جالب بود و بعضاً حاشیه‌های شیرینی هم به همراه داشت.

" فارس: در نظر عموم مردم مستندسازی در فیلم‌های حیات وحش خلاصه می‌شود، نظر شما در این مورد به عنوان یک مستندساز اجتماعی چیست؟   بله متأسفانه همین طور است" 

فارس: در نظر عموم مردم مستندسازی در فیلم‌های حیات وحش خلاصه می‌شود، نظر شما در این مورد به عنوان یک مستندساز اجتماعی چیست؟   

بله متأسفانه همین طور است. با این حال مستندسازی در بین هنرمندان ما به خوبی جا افتاده است ولی هنوز هم در بین عموم مردم مشکل داریم و البته راه‌اندازی شبکه مستند حرکت رو به جلویی بود اما در نمایش آثار مستند اجتماعی مشکلاتی داریم، زیرا مردم ما را عادت به یکسری فیلم‌های تکراری و مستندی که از قبل ساخته و در تلویزیون نمایش داده می‌شود، دارند.

فارس: به عقیده شما ساخت فیلم‌های مستند دشوارتر است یا سینمایی؟

هر کدام از آنها سختی خود را دارد. اما فیلم مستند چون داستان ندارد، جذب مخاطب و نگه داشتن آنها در سالن سینما به مدت دو ساعت کار راحتی نیست، بنابراین باید کار باید محکم و جذاب باشد تا بتواند بیننده را جذب کند.

فارس: یک مستند خوب چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد تا مخاطب جذب شود؟

در مستندسازی، «صداقت» از همه مهمتر است و همین امر باعث جذابیت و موفقیت اثر خواهد شد.

فارس: به جز فعالیت‌های هنری سرگرمی‌های امروز شما کدامند؟ 

در حال حاضر با توجه به بیماری مادرم، از ایشان مواظبت می‌کنم که واقعاً هم لذت بخش است و در کنار آن مونتاژ فیلم خودم و دوستانم را انجام داده و البته به موسیقی، مطالعه و ورزش هم علاقه‌مندم.

فارس: چه حرفی با جوانان و علاقه‌مندان به حوزه سینمای مستند دارید.

الان باید جوان‌ترها ما را نصیحت کنند(با خنده)....جوانان در این حوزه به شکوفایی رسیده‌اند و در بین کارهای فیلمسازان جوان آثار بسیار قوی دیده می‌شود. نسل جوان امروز بی‌پرواتر و شجاعانه‌تر کار می‌کنند و بطور کلی به عقیده من کارهای جوانان امروز ما بی‌نظیر است.

فارس: چرا تاکنون درباره همدان کاری نساخته‌اید؟

واقعیت این است که تاکنون موقعیت آن پیش نیامده یا بهتر بگویم پیشنهادی نشده، البته منظورم این نیست که حتماً باید همدانی‌ها پیشنهاد بدهند ولی حداقل باید بودجه و علاقه‌ای باشد تا اتفاقی رخ دهد که اگر روزی شرایط مهیا شود به خاطر علاقه شدیدی که به استان همدان و شهری که در آن بزرگ شده و رشد کرده‌ام، قطعاً این کار را انجام خواهم داد.  

فارس: در مورد خاطرات خود از شهرستان ملایر و زادگاهتان بگویید.

خاطرات بسیار زیبا و شیرینی از شهر ملایر و پارک سیفیه این شهر دارم اما چند سال پیش گروهی از فرانسه آمده بودند و قصد داشتند از آثار آقای « کیارستمی» و شهرهایی که فیلم‌های ایشان ساخته شده بود مستندی تهیه کنند، با توجه به اینکه یکی از فیلم‌های او در ملایر تولید شده بود و به سبب ارتباط و همکاری‌های قبلی که با آقای کیارستمی داشتم به اتفاق ایشان و این گروه فرانسوی به ملایر آمدیم.

ولی این اتفاق باعث شد که واقعاً خیلی از خودم شرمنده شوم چون اولاً بعد از سال‌ها، این شهر هنوز هم حتی یک هتل نداشت و خیلی پرس و جو کردیم برای اینکه جای مناسبی برای اسکان گروه مهیا کنیم، در نهایت مسافرخانه‌ای بسیار نامناسب پیدا کردیم و صبح فردای آن روز هم که به پارک سیفیه رفتیم، متاسفانه این پارک آن پارکی نبود که من خاطره‌ها از آن داشتم و برای گروه تعریف کرده بودم.

منظره‌ای که آن روز از پارک ملایر دیدم هرگز چیزی نبود که من در ذهنم داشتم و از آن باغ‌ها و خانه‌های بزرگ و زیبا خبری نبود .

فارس: از مصاحبت با شما لذت بردیم، اگر مطلبی دارید بفرمایید.

همدان بسیار زیبا و فرهنگی قدمتی دیرینه دارد اما متاسفانه با این همه پتانسیلی که دارد، از آن به درستی استفاده نمی‌شود.

انتهای پیام/۸۹۰۴۱/ب

منابع خبر

اخبار مرتبط