فراز و فرودهای رابطه روحانی و سپاه پاسداران

فراز و فرودهای رابطه روحانی و سپاه پاسداران
بی بی سی فارسی
بی بی سی فارسی - ۲۶ خرداد ۱۳۹۳

بسیاری از حامیان دولت حسن روحانی، گسترش نفوذ سپاه در زمان آقای احمدی نژاد را از جمله موانع پیش روی دولت یازدهم می‌دانند

در نخستین سالگرد پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری، تصویر واضح‌تری از رابطه میان دولت یازدهم و سپاه پاسداران به دست آمده است.

سپاه پاسداران در زمان هشت سال تصدی محمود احمدی‌نژاد بر دولت و با حمایت مقام‌های جمهوری‌اسلامی، نفوذ خود را در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی گسترش داد.

بسیاری از حامیان دولت حسن روحانی، این نفوذ را از جمله موانع پیش روی دولت یازدهم برای پیشبرد اهداف خود می دانند.

ماه عسل کوتاه

پس از روی کار آمدن دولت روحانی، آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار با فرماندهان سپاه گفت که "در همه‌ی عرصه‌ها - عرصه‌ علمی، عرصه‌ فکری، عرصه‌ فرهنگی، عرصه‌ اقتصادی - سپاه باید بیاید پاسداری کند… لزومی ندارد حتما سپاه در عرصه‌ی سیاسی برود به پاسداری بپردازد".

سپاه یک روز پس از اعلام پیروزی حسن روحانی، با صدور بیانیه‌ای خبر از "آمادگی همه جانبه خود را برای تعامل و همکاری با دولت آینده" داد. همزمان عبدالله حاجی‌صادقی، جانشین نماینده‌ ولی‌فقیه در سپاه، از حسن روحانی به عنوان فردی "منتقد نظام، اما استوار در اصول" نام برد و در عین حال تاکید کرد که شاید "برخی از ما به خاطر گفتمان مطرح‌شده منتخب مردم، می‌خواستیم کسان دیگری انتخاب شوند".

"محمدعلی جعفری فرمانده سپاه گفت که ابهامات روحانی درباره فعالیت‌های اقتصادی سپاه با توضیحات مسئولان این نهاد به وی، 'برطرف' شده است"

روحانی پس از رسیدن به ریاست‌جمهوری، در اولین دیدار رسمی خود با فرماندهان و مسئولان سپاه پاسداران گفت که سپاه باید در "جریانات سیاسی" دخالت نکند و "رقیب مردم و بخش خصوصی" نباشد. وی در عین حال افزود که "شایعاتی که راجع به سپاه در حوزه اقتصادی مطرح می‌شود" را قبول ندارد و معتقد است این نهاد باید صرفا اجرای "پروژه‌های مهمی که بخش خصوصی توان آن را ندارد برعهده بگیرد".

بعدها محمدعلی جعفری فرمانده سپاه گفت که ابهامات روحانی درباره فعالیت‌های اقتصادی سپاه با توضیحات مسئولان این نهاد به وی، "برطرف" شده است.

سپاه پاسداران در آستانه سفر حسن روحانی به نیویورک برای حضور در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که این نهاد "تمامی ظرفیت‌های تاثیرگذار تعاملی" خود را در اختیار "دولت محترم" قرار خواهد داد.

شکاف بر سر پرونده هسته ای

گفتگوی تلفنی حسن روحانی با باراک اوباما در جریان سفر به نیویورک، از نخستین تحولاتی بود که بر رابطه سپاه و رئیس جمهور تاثیر منفی گذاشت.

اگرچه سخنان روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل با حمایت فرماندهان عالی‌رتبه سپاه - نظیر محمدعلی جعفری، حسین سلامی و قاسم سلیمانی - همراه شد، اما تماس تلفنی چند دقیقه‌ای میان اوباما و روحانی انتقاد برخی از فرماندهان را برانگیخت.

"
اگرچه سخنان روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل با حمایت فرماندهان عالی‌رتبه سپاه - نظیر محمدعلی جعفری، حسین سلامی و قاسم سلیمانی - همراه شد، اما تماس تلفنی چند دقیقه‌ای میان اوباما و روحانی انتقاد برخی از فرماندهان را برانگیخت"

محمدعلی جعفری فرمانده سپاه گفت‌وگوی تلفنی حسن روحانی با باراک اوباما را "اشتباه تاکتیکی" توصیف کرد که البته "قابل تصحیح و جبران" است.

در پی این سفر و با شروع مذاکرات هسته ای ایران و گروه ۱+۵، انتقادات نیروهای نزدیک به سپاه پاسداران به دولت یازدهم نیز به تدریج شدت گرفت. این انتقادات، مشخصا پس از امضای توافق ژنو تشدید شد.

گرچه متن توافق ژنو به طور رسمی از سوی طرف مذاکره‌کننده ایرانی منتشر نشد، اما مذاکره کنندگان ایرانی متهم شدند که در جریان مذاکرات، از منافع جمهوری اسلامی ایران دفاع نکرده اند.

این واکنش ها تا به آنجا ادامه یافت که مسعود جزایری معاون ستادکل نیروهای مسلح اعلام کرد که نیروهای نظامی ایران "هیچ توافق غیراصولی را نمی‌پذیرند" و تنها در صورتی برای آن احترام قائل خواهند بود که "در چهارچوب منافع ملی" باشد.

برخی از رسانه های منسوب به سپاه پاسداران نیز، به انتشار اظهاراتی پرداختند که از نارضایتی آیت‌الله خامنه‌ای از توافق ژنو حکایت داشتند.

برای مثال محمداسماعیل کوثری، نماینده مجلس و فرمانده سابق سپاه محمد رسول الله، گفت که رهبر جمهوری‌اسلامی از روند مذاکرات "ناراضی" است و به همین دلیل، کمیته‌ای برای نظارت بر مذاکرات با حضور مقام‌های عالی‌رتبه جمهوری‌اسلامی تشکیل شده. جواد کریمی‌قدوسی، دیگر نماینده مجلس و فرمانده سابق بسیج استان خراسان رضوی نیز از آقای خامنه ای نقل کرد که از متن توافق ژنو "تثبیت حق غنی‌سازی به دست نمی‌آید".

"
مسعود جزایری معاون ستادکل نیروهای مسلح اعلام کرد که نیروهای نظامی ایران هیچ گونه توافق هسته ای 'غیراصولی' را نمی‌پذیرند و تنها در صورتی برای آن احترام قائل خواهند بود که 'در چهارچوب منافع ملی' باشد"

رویارویی در عرصه فرهنگ

از سوی دیگر، از آغاز روی کار آمدن حسن روحانی، برخی شخصیت ها و رسانه های وابسته به سپاه پاسداران به انتقاد سرسختانه از دولت و سیاست های فرهنگی آن پرداختند.

در روزهای نخست سال جاری، حمیدرضا مقدم‌فر، معاون فرهنگی سپاه پاسداران با اشاره به وضعیت فرهنگی کشور هشدار داد: "غفلت فضا را برای نفوذ باز می‌کند و ابزار فرهنگی مانند سینما، کتاب، انواع رسانه‌ها و ادبیات از بهترین و موثرترین محل‌ها برای رخنه‌اند".

در همین ارتباط، محمدعلی جعفری در هشداری صریح‌تر گفت: "امروز خطرات و تهدیدات فرهنگی دشمن توسط جامعه و مسئولان اجرایی کشور حس نمی‌شود که یکی از وظایف سپاه و بسیج درک و انتقال این حس به دیگران در کشور است."

در شرایطی که آیت‌الله خامنه‌ای، از جمله در دیدار با اعضای مجلس خبرگان، از نگرانی های خود درباره وضعیت فرهنگی کشور سخن گفته، برخی از ناظران انتقادهای فرهنگی مسئولان سپاه را همسو با همین نگرانی ها دانسته اند.

از سوی دیگر، در یک سال اخیر تولیدات برخی موسسات تبلیغاتی و فرهنگی منسوب به سپاه نیز، در فضای سیاسی ایران خبرساز بوده است.

"
امروز خطرات و تهدیدات فرهنگی دشمن توسط جامعه و مسئولان اجرایی کشور حس نمی‌شود که یکی از وظایف سپاه و بسیج درک و انتقال این حس به دیگران در کشور است"

محمد علی جعفری

از جمله فعالیت‌های رسانه‌ای علیه روحانی که با اعتراض نزدیکان وی مواجه شد، پخش مستندی با عنوان "من روحانی هستم" بود.

مستندی که تلاش کرد سه دهه فعالیت‌ رییس دولت یازدهم را در حوزه سیاست خارجی "سازش‌کارانه" توصیف کند.

علاوه بر محتوای این مستند، هویت شرکت‌های دست اندرکار تولید و توزیع‌ آن هم به طور جداگانه مورد توجه ناظران قرار گرفت.

این فیلم توسط "گروه چندرسانه‌ای شفق" تهیه و به وسیله مرکز مستندسازی "سفیر فیلم" - وابسته به "مجتمع رسانه‌ای اطلس" - توزیع شده بود. مجتمع رسانه‌ای اطلس،‌ اجراکننده تعدادی از پروژه‌های رسانه‌ای منسوب به سپاه پاسداران از جمله خبرگزاری های تسنیم و نسیم بود.

فیروزآبادی، پیام‌آور تغییر رویه؟

دامنه‌ انتقادهای رسانه‌های نزدیک به سپاه علیه دولت، در هفته های اخیر تا آن‌جا پیش رفت که حسن فیروزآبادی،‌ رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، خواستار رعایت حدود در انتقاد از دولت شد: "رسانه‌هایی که به نوعی به نیروهای مسلح مرتبطند خطا می‌کنند. برابر مشی و منویات رهبری حرکت نمی‌کنند باید روش‌شان را اصلاح کنند والا ما با آنها برخورد می‌کنیم".

به فاصله کمی از این اظهارات، علی سعیدی نماینده رهبر جمهوری اسلامی در سپاه پاسداران هم با تاکید بر اینکه نقد دولت حسن روحانی باید "منصفانه" باشد گفت: "برخی اخبار توسط خبرگزاری‌ها و رسانه‌های وابسته به سپاه بیان می‌شود که دقت لازم را ندارد."

"برخی اخبار توسط خبرگزاری‌ها و رسانه‌های وابسته به سپاه بیان می‌شود که دقت لازم را ندارد"

نماینده ایت الله خامنه ای در سپاه

این سخنان در شرایطی منتشر شد که در مراسم سالگرد درگذشت آیت‌الله خمینی، محمود علوی، وزیر اطلاعات، با خبر دادن از نارضایتی آیت‌الله خامنه‌ای از "رسانه های دروغ‌پراکن" علیه دولت، افزود که رهبر برخی از مسئولان این رسانه ها را احضار کرده و با آنها "برخورد شدیداللحن" کرده است.

برخی ناظران معتقدند چنین هشدارهای صریحی خطاب به رسانه‌های نزدیک به نهادهای نظامی، ممکن است نشان‌دهنده‌ نوعی تغییر رویکرد در مناسبات میان رهبر، رئیس‌جمهور و سپاه پاسداران باشد.

در صورتی که چنین تحولی رخ داده باشد، شاید به معنی آن باشد که حسن روحانی، یک سال بعد از انتخابات ریاست جمهوری، موفق به مذاکره موفقیت آمیز با رهبر جمهوری اسلامی در مورد روابط سپاه و دولت شده است. موفقیتی که البته، حتی در صورت حصول، مشخص نیست تا چه زمان تداوم داشته باشد.

منابع خبر

اخبار مرتبط