قاچاق یا صادرات؛ خاک سرخ هرمز به کجا می رود

غار الهه نمک فیروزه‌ای در جزیره هرمز
بی بی سی، نیکی محجوب: معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت و محیط زیست و معاون رئیس جمهوری ایران درباره قاچاق گسترده خاک جنوب ایران به ویژه جزیره هرمز در خلیج فارس هشدار داده است.

حسین هاشمی تخته‌پرور، نماینده بندرعباس در واکنش به سخنان خانم ابتکار گفته که نخستین بار است موضوع قاچاق هرمز را می شنود و تاکید کرده که "بنیاد برکت خاک این منطقه را به طور قانونی" می‌فروشد.

بنیاد برکت از سال ۱۳۸۶ زیر نظر "ستاد اجرایی فرمان حضرت امام" فعالیتش را در جنوب ایران آغاز کرد.

هدف تشکیل این بنیاد "محرومیت‌زدایی و توانمندسازی اقتصادی واجتماعی در مناطق محروم" عنوان شده است.

به گفته آقای هاشمی این شرکت با مشارکت مردم خاک معدن جزیره هرمز را به شکل قانونی می‌فروشد و ۴۰ درصد سود فروش این خاک ۴۰ به مردم و ۶۰ درصد آن به بنیاد برکت می‌رسد.
قاچاق یا صادرات؟

بحث قاچاق یا صادرات خاک موضوعی به هم تنیده در این منطقه است. هر بار که سخن از قاچاق خاک در جنوب ایران مطرح می‌شود، بعضی از مسئولان بحث صادرات قانونی را عنوان می‌کنند و موضوع قاچاق به کنجی رانده می‌شود.

کارخانه پودر خاک سرخ هرمز، یکی از کارخانه‌های فعال در این جزیره است که بیش از ۶۵۰۰ نفر جمعیت دارد.

محمدمهدی خزعلی، رئیس هیات مدیره این کارخانه چهار سال پیش در گفتگویی با شبکه اطلاع رسانی مانا گفته بود یک محموله ۲۵ تنی پودر خاک سرخ و ۵۰ تن کلوخ خاک به پاکستان و هند صادر شده و قیمت هر تن خاک سرخ هرمز را در آن زمان بین ۴۰۰ تا ۸۰۰ دلار اعلام کرد.

اما آقای خزعلی در مصاحبه‌ای که به تازگی با روزنامه خراسان داشته است، هر گونه صادرات خاک از هرمز را نفی کرده و اخبار منتشر شده را تهمت و دروغ دانسته است.

رئیس هیات مدیره کارخانه پودر خاک سرخ هرمز با تاکید بر اینکه هیچ گونه قاچاقی صورت نگرفته است گفت: "هیچ ثبت صادراتی در بندر هرمز انجام نشده و اگر کسی ادعای قاچاق خاک دارد باید آن را اثبات کند."

او گفته تنها صادرات این سال‌ها ارسال "۲۰ تن خاک به پاکستان و یک شناور ۵۰۰ تنی به کویت" بوده است.

چرا خاک هرمز؟

خاک جزیره هرمز در صنایع آرایشی، رنگ‌سازی، موزائیک، کاشی سازی کاربرد دارد.
بخشی از خاک این جزیره همچنین مصرف خوراکی دارد و بومیان با مخلوطی از این خاک با ماهی و نان غذایی محلی به نام "سوراغ" درست می‌کنند.

موضوع قاچاق خاک این منطقه مسئله جدیدی نیست. یک بار در سال ۱۳۸۳ موضوع قاچاق خاک این جزیره به کشورهای حوزه خلیج فارس مطرح شد اما در همان زمان با تکذیب روبرو شد.

تقریبا یک دهه بعد، عباس پاپی‌زاده بالنگان، سخنگو کمیسیون کشاورزی مجلس در سال ۱۳۹۲ به خبرگزاری فارس گفت که شواهدی از "قاچاق خاک ایران از استان های بوشهر و هرمزگان به قطر و امارات" وجود دارد.

دو سال پیش هم پرویز فرشچی، معاون دریایی سازمان محیط زیست ایران، از برداشت و فروش خاک جزیره هرمز توسط شرکت‌های خارجی خبر داد و گفت خریداران این خاک اکثرا کشورهای حاشیه خلیج فارس، قطر و امارات متحده عربی هستند.

براساس قانون جمهوری اسلامی ایران، صادرات خاک صنعتی تنها در صورت گرفتن مجوز از وزارت صنعت، معدن و تجارت آزاد است و صادرات خاک کشاورزی و حاصلخیز ممنوع است.

براساس اعلام رسمی گمرک جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۹۰ معادل ۷۵ هزار تن خاک به ارزش بیش از ۵ میلیون دلار و سال بعد از آن ۱۴۰ هزار تن خاک به ارزش ۲۳ میلیون دلار صادر شده است.

ناصر نادریان، کارشناس محیط طبیعی سازمان محیط زیست پیشتر درباره اهمیت جزیره هرمز گفته است ۱۴۶ گنبد نمکی در کشور وجود دراد یکی از این گنبدهای نمکی گنبد نمکی جزیر هرمز است، ارزش آن چنان است که تمامی گنبدهای دنیا را با نام "سری هرمز" معرفی می کنند.

مهم‌ترین خاکهای رنگی جزیره هرمز ترکیبات اکسیدهای آهن و آتشفشانی است که طیف رنگ های سرخ، زرد و ترکیبات اکسیدهای آهن و طیف رنگهای سفید، آبی، صورتی، سبز و خاکستری را تشکیل ‌می‌دهد.