مردم یزد: به سپنتا رأی دادیم و حالا وظیفه حاکمیت است از آن حراست کند/ نماینده زرتشتیان در مجلس: مشکل سپنتا حل نشود موضوع را به نشست روسای قوا ارجاع می دهیم

یزدی‌ها که شهرشان نخستین شهر خشتی جهان است و به صلح‌طلبی معروند، حالا شوکه‌اند. تیر امسال یونسکو این شهر را به ‌عنوان میراث جهانی به ثبت رساند. شیرینی این خبر اما هنوز کام مردم را شیرین نکرده بود که خبر تعلیق عضویت نماینده زرتشتی در شورای شهر یزد منتشر شد.

در یکی از روزهای نه چندان سرد پاییزی خبر آمد که دیوان عدالت اداری براساس ابلاغیه شورای نگهبان و شکایت یکی از جاماندگان انتخابات شورای شهر حکم تعلیق موقت سپنتا نیکنام را صادر کرده است و بعد هم آیت‌الله محمد یزدی اعلام کرد که این رأی قابل برگشت نیست. ٢٢‌هزار نفر از مردم یزد ٢٩ اردیبهشت ماه برای دومین‌بار به سپنتا نیکنام رأی دادند؛ چون از نظر آنها عملکرد او در دوره قبلی شورا قابل قبول بود.

به گزارش عصر ایران، روزنامه شهروند نوشت: حالا اما مردم یزد در حرف‌هایشان یأس هست و افسوس. می‌گویند ناراحتند از اینکه رأی داده‌اند؛ اما درنهایت انگار رأی نداده‌اند.

"یزدی‌ها که شهرشان نخستین شهر خشتی جهان است و به صلح‌طلبی معروند، حالا شوکه‌اند"آنها می‌گویند زرتشتی‌ها خدمات خوبی به مسلمان‌ها می‌دهند، حتی در مراسم مذهبی آنها شرکت می‌کنند؛ اما حالا نوع برخورد با عضو زرتشتی شورای شهر را درک نمی‌کنند. این جملات در تک‌تک صحبت‌های یزدی‌ها هست وقتی با «شهروند» حرف می زنند، اگر چه هیچ کدام از آنها زرتشتی نیستند اما دل و زبان آنها شده‌اند.

آنها که تعدادیشان به طور اتفاقی انتخاب شده ‌اند و تلفنی با «شهروند» گفت‌وگو کردند در اینباره حرف‌های زیادی دارند. فاطمه یکی از همان‌هاست که به «سپنتا نیکنام» رأی داده است؛ چون معتقد است که عملکرد او در شورای قبل قابل قبول بوده است: «در حوزه رأی‌گیری هم خیلی‌ها به او رأی دادند و بیشتر هم مسلمان بودند؛ وقتی شنیدیم تعلیق شده است؛ ناراحت شدیم اما کاری هم از دستمان بر نمی‌آید. وقتی مردم در میان چند گزینه زرتشتی به او رأی داده‌اند یعنی از او راضی بودند؛ چون فارغ از مذهب، آدمی دلسوز و پیگیر مسائل شهری بود.» او تورگردانی است که که قبل از انتخابات، مردم را به شرکت در رأی‌گیری تشویق می‌کرد، معتقد است این‌گونه برخوردها اما باعث می‌شود که اعتماد به انتخابات کم شود: «من به‌ عنوان یک شهروند رأی دادم و به وظیفه خودم عمل کردم و حراست از آن وظیفه مسئولان است. امیدواریم نتیجه طوری رقم بخورد که انگیزه‌ام برای شرکت در رأی‌گیری از بین نرود؛ چون تعلیق کسی که مردم به او رأی داده‌اند، با دستکاری و تغییر نتیجه رأی‌گیری هیچ تفاوتی ندارد.»

عملکرد نیکنام در شورای قبل قابل قبول بود

جز «سپنتا نیکنام»، اعضای دیگر خانواده او هم سابقه حضور به ‌عنوان نماینده مردم را داشته‌اند.

«کوروش نیکنام» عموی سپنتا است که قبل از اسفندیار اختیاری نماینده مردم یزد در هفتمین دوره مجلس شورای اسلامی بوده است که پژوهش و نوشته‌های زیادی هم درباره تاریخ ایران و زرتشتی‌ها دارد. محمدرضا ، معلم و یکی از شهروندان یزدی است که در گفت‌وگو با «شهروند» به سابقه خانوادگی نیکنام اشاره می‌کند: «نیکنام از خانواده‌های خوشنام یزدی است و برای همه واضح است که رأی بالایی در یزد آورده است. این خانواده خدمات زیادی به یزدی‌ها داده‌اند. سپنتا نیکنام هم در دوره قبلی شورا پیگیری‌های زیادی برای شفافیت در مدیریت شهری داشت اما حالا کسی که عملکرد ضعیفی در دوره قبل داشته و رأی نیاورده است از نماینده ما شکایت کرده است؛ در حالی که اگر سپنتا نیکنام هم تعلیق شود، او حتی جزو علی‌البدل‌ها هم قرار نمی‌گیرد.»

او تعلیق سپنتا نیکنام را توهین به رأی خود می‌داند: «حالا که مردم دلگرم شده‌اند و مشارکت آنها در انتخابات بیشتر شده است، درست نیست که انگیزه آنها را بسوزانیم.» احمد هم معتقد است که دو مورد از اقدامات اصلی سپنتا نیکنام و همراهان او در دوره قبل شورا ایجاد شفافیت در عملکرد شورا و شهرداری و در نتیجه پخش زنده جلسات رسمی شورا و به وجود‌آمدن ارتباط مستقیم آنها با مردم بوده است: «شهر یزد که در سال‌های قبل مثل یک روستای بزرگ بود، حالا با مدیریت هزینه در شهرداری تبدیل به شهری شاد، قابل‌قبول و جهانی شده است.

اعضای شورای شهر توانستند همراهی عظیم‌زاده، شهردار یزد را برای تبدیل این شهر به شهری بهتر به دست آورند.» ابراهیم هم که به دلیل شغلش ارتباط زیادی با زرتشتی‌ها دارد، به «شهروند» می‌گوید که آنها انسان‌های بسیار راستگو و بااخلاقی هستند و این نوع برخورد با آنها کار جالبی برای مسلمان‌ها نیست: «چرا وقتی جنگ می‌شود همه شرکت می‌کنند، وقتی انتخابات می‌شود همه باید شرکت کنند اما زمانی که باید حقوق مردم پرداخت شود، مسلمان‌ها از زرتشتی یا اقلیت‌های مذهبی جدا می‌شوند. این نوع برخورد مثل این است که از کسی کار بخواهند اما درنهایت به او حقوق پرداخت نکنند.

"آنها می‌گویند زرتشتی‌ها خدمات خوبی به مسلمان‌ها می‌دهند، حتی در مراسم مذهبی آنها شرکت می‌کنند؛ اما حالا نوع برخورد با عضو زرتشتی شورای شهر را درک نمی‌کنند"دکوراسیون داخل ساختمان شورا تحت نظارت آقای نیکنام بود که نمادهای تاریخی را در آن قرار داده بود؛ چون بافت تاریخی برای زرتشتی‌ها خیلی مهم است. شهر ما امسال ثبت جهانی شد بنابراین باید جهانی‌تر فکر کنیم. در حالی که یکی از دلایل جهانی‌شدن این شهر وجود ادیان مختلف ازجمله دین زرتشتی است.»

زرتشتی‌ها خدمات زیادی به مسلمانان دادند

زرتشتی‌ها درسال‌های گذشته کارهای زیادی برای آبادانی شهر یزد کرده‌اند؛ مثل ساخت مدرسه، بیمارستان و حتی پارک. «پشوتن‌جی دوسابایی مارکار» یکی از کسانی بود که زمینی با وسعت ٤٠ هکتار را برای ساخت یک پارک در یزد وقف کرد؛ ‌فردی که تمام سرمایه خود را برای کمک به آبادانی شهر یزد فروخت. کوروش نیکنام چند ‌سال قبل در افتتاحیه پارک مارکار یزد که البته حالا نامش تغییر یافته است، گفته بود که «شادروان مارکار حتی خانه خود را فروخت تا سرمایه‌ای برای آبادانی ایران به کار گیرد و زمانی که از او پرسش می‌کردند که چرا با توانمندی مالی مسیر خود را پیاده یا با اتوبوس می‌پیماید، مارکار پاسخ می‌داد اگر بتوانم حتی یک روپیه را بیشتر صرفه‌جویی و پس‌انداز کنم، برای هموطنانم در ایران مفید خواهد بود.»

حالا‌ هادی از دیگر شهروندان یزدی هم در گفت‌و‌گو با «شهروند» معتقد است که زرتشتی‌ها در طول تاریخ کمک زیادی به رشد یزد کرده‌اند، بیش از ٤٠ مدرسه ساخته‌اند و حتی در ساخت پارک و بیمارستان کمک‌های زیادی کرده‌اند؛ بنابراین درست نیست که از امکانات آنها استفاده کنیم و حالا که شهرمان جهانی شده به آنها بگوییم بروند دنبال کارشان: «زرتشتی‌ها آدم‌های صادقی هستند و هیچ وقت هم در کار تبلیغ دینشان نبوده‌اند و حتی انتخاب آن هم برایشان اختیاری است؛ چرا باید از نیروی انسانی آنها استفاده کنیم اما اینطور با آنها برخورد کنیم.

همه شوکه شده‌اند و برای ما این نوع برخورد خفت است.» او از مهاجرت زیاد زرتشتیان در سال‌های گذشته حرف می‌زند که همین بی‌مهری‌ها آن را رقم زده است: «در طول تاریخ هم خیلی به آنها ضرر خورده است، زمین‌های زیادی از آنها گرفته شده است در حالی که تعدادشان روز به روز هم کمتر می شود و بیشتر روستاهای آنها خالی شده است. کشوری که کل مردم آن زرتشتی بودند حالا کاملا خالی از آنها شده است اما آماری هم از آنها وجود ندارد و من فکر می‌کنم تعداد آنها حتی از ٣‌هزار نفر هم کمتر باشد.» این شهروند یزدی در آخر حرف‌هایش با بغض می‌گوید که شاید اینها آخرین نسل‌های زرتشتی‌ها باشند که ما آنها را می بینیم.

اگر می‌خواستند نباشد چرا صلاحیتش را تایید کردند

زرتشتیان اما در سال‌های گذشته به کشورهای دیگر مهاجرت کرده‌اند، اگرچه خیلی از آنها مانند فرشید که یک کارمند در یزد است، معتقدند که زرتشتی‌ها جز ایران هیچ جای دیگری متصل نیستند و البته سپنتا نیکنام هم جزو همان زرتشتیانی است که به گفته مردم یزد با وجود فرصت‌های زیادی که داشته، هنوز در ایران مانده است اما حالا حتی حضورش در شورا تعلیق شده است: «اگر می‌خواستند در شورا نباشد، چرا صلاحیتش را تایید کردند. شهر یزد جز این که شهری تاریخی است که به شهر صلح هم معروف است و یکی از مشخصه‌های آن هم نزدیکی مسجد جامع یزد، کنیسه‌های یهودی و آب‌انبار کلیمیان است. مردم یزد همزیستی خوبی با هم داشته‌اند و جز این با‌ آش گندم که در مراسم مذهبی یزد معروف است، دست‌پخت زرتشتی‌هاست. آنها ارادت زیادی به امام حسین(ع) دارند و «سپنتا نیکنام» جزو افرادی بود که هر ساله در مراسم عزاداری که برگزار می‌شد، شرکت می‌کرد.»

او معتقد است که با وجود اینکه نیکنام در هیچ فهرستی قرار نداشت باز هم رأی آورد چون هیچ‌وقت نظرات تند سیاسی نداشت: «خیلی از اعضای شورای شهر در دوره قبل بودند که باز هم در انتخابات شرکت کردند اما رأی نیاوردند در حالی که نیکنام رأی بالایی آورد.

"«کوروش نیکنام» عموی سپنتا است که قبل از اسفندیار اختیاری نماینده مردم یزد در هفتمین دوره مجلس شورای اسلامی بوده است که پژوهش و نوشته‌های زیادی هم درباره تاریخ ایران و زرتشتی‌ها دارد"الان هم مردم نگران هستند که این مسأله دستاویزی برای رسانه‌های بین‌المللی شود و این شهر تاریخی را زیر سوال ببرد. ما هنوز شادمانی جهانی شدن یزد را لمس نکرده‌ایم و جالب اینکه رئیس‌جمهوری حتی پیام تبریکی هم برای آن نفرستاد در حالی که ما توقع داشتیم یک جشن ملی برگزار شود.»

این روایت خیلی از مردم یزد و آنهایی که سپنتا نیکنام را می‌شناسند، است که سپنتا نیکنام محله به محله با مردم یزد وارد گفت‌وگو می‌شد و مشکلات آنها را می‌شنید تا در نهایت به حل آن بینجامد، اما حالا تصمیمات جدید مردم را دچار بدبینی خواهد کرد: «من رأی نداده‌ام اما این را در این چند وقت از خیلی‌ها شنیده‌ام که نیکنام جوان تحصیلکرده و باسابقه‌ای بود و نسبت به بقیه اعضا حتی آنها که مسلمان بودند جایگاه بالاتری داشت. حالا هم به نظرم باید ماجرا دور از جنجال‌های سیاسی به‌صورت حقوقی حل شود.» به اعتقاد خیلی از کسانی که اصلا رأی نداده‌اند در نهایت تعلیق این عضو شورای شهر منصفانه نیست، در حالی که اگر قرار بر تغییر قانون باشد باید قبل از برگزاری انتخابات تغییر کند.

خبر شکایت و تکذیب سپنتا نیکنام

البته صبح جمعه رئیس کمیسیون اصل ٩٠ اعلام کرد که سپنتا نیکنام از رأی دیوان عدالت اداری شکایت کرده است، اما او در گفت‌وگوی کوتاهی که با «شهروند» داشت این خبر را تکذیب کرد: «حرف‌های زیادی از مهرورزی‌های مردم یزد و هموطنانمان که به من لطف داشتند، دارم اما فعلا برای جلوگیری از تغییر ماهیت این ماجرا ترجیح می‌دهم سکوت کنم تا مسأله با آرامش حل شود. بنده از حکم تعلیق شکایتی نکرده‌ام و منتظر هستم تا رأی دادگاه بدوی اعلام شود. از سوی دیگر، چون پرونده شاکی خصوصی داشته است، بنابراین ابتدا لازم است نتیجه دفاعیات فرمانداری یزد و هیأت نظارت بر انتخابات از شکایت مشخص شود.»

او بعد هم در کانال تلگرامی خود این پیام را منتشر کرد: «در پی انتشار اخباری مبنی بر شکایت اینجانب از رأی دیوان عدالت اداری یا شکایت به کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی به اطلاع می‌رساند تا این لحظه در این زمینه اقدامی نکرده‌ام.

اگرچه خود را همچنان متعهد به پاسداشت حق خود و آرای مردم شریف یزد می‌دانم، اما برای کمک به حل موضوع در آرامش و به دور از حاشیه‌سازی‌ها، منتظر رأی نهایی دادگاه بدوی دیوان عدالت اداری هستم. امیدوارم با اقدامات مجلس شورای اسلامی و دفاعیات هیأت نظارت بر انتخابات استان و فرمانداری یزد و همچنین قانونمداری دیوان عدالت اداری، این موضوع حل شود.»

واکنش‌های ادامه‌دار سیاستمداران

ماجرای سپنتا نیکنام اما در میان سیاستمداران و مسئولان هم هنوز پرواکنش است. چند روز بعد از آن‌که آیت‌الله محمد یزدی اعلام کرد که رأی شورای نگهبان درباره ممنوعیت عضویت نیکنام در شورای شهر یزد قطعی است، تعدادی از نمایندگان و سیاستمداران در این‌باره واکنش نشان داده‌اند.

مصطفی میرسلیم، نامزد دوازدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری یکی از این افراد است. او به تازگی در حساب توییترش نوشت که مشکل سپنتا نیکنام قابل ‌حل است: «مشکل سپنتا نیکنام (منتخب زرتشتی شورای شهر یزد) در مجمع تشخیص مصلحت قابل حل است.»

عزت‌الله ضرغامی، رئیس سابق اصولگرای سازمان صداوسیما یکی دیگر از کسانی بود که دیروز در این‌باره واکنش نشان داد و البته از سپنتا نیکنام حمایت کرد. او در کانال تلگرامی‌اش و با انتشار تصویری از سپنتا نیکنام در مورد لغو عضویت او از شورای شهر یزد نوشت: «شورای محترم نگهبان به وظیفه شرعی و قانونی خود در مورد لغو عضویت آقای سپنتا نیکنام در شورای شهر یزد رأی داده است.

"این نوع برخورد مثل این است که از کسی کار بخواهند اما درنهایت به او حقوق پرداخت نکنند"آن را محترم بشماریم و اجازه دهیم که آنان به دور از مصلحت‌اندیشی‌های سیاسی، وظیفه‌شان را به درستی انجام دهند. تعجب من از این است که دستگاه‌های تشخیص مصلحت که خوشبختانه در کشور کم هم نیستند! در تشخیص این مصلحت واضح تعلل می‌کنند؟ ضرورت احترام به افکار عمومی به‌ویژه مردم متعهد یزد (مسلمان و زرتشتی) که براساس نظامات قانونی و اعلامی قبلی به آقای سپنتا رأی داده‌اند، بهترین دلیل در تأیید عضویت آقای نیکنام در شورای شهر یزد است. به اعتقاد من حفظ حرمت و جایگاه نظام جمهوری اسلامی ایران در داخل و در سطح جهانی بالاترین مصلحت نظام است. جامعه را به سمت دوقطبی‌های کاذب سوق ندهیم و برای بوق‌های تبلیغاتی جهانی سوژه و لقمه آماده فراهم نکنیم. ضمنا مسلمان‌ها در شوراهای شهری چه تخم دو زرده‌ای برای مردم کردند که حالا یک زرتشتی نمی‌تواند؟!»

نمایندگان مجلس هم درباره این موضوع، کم‌واکنش نبوده‌اند؛ مثلا علیرضا رحیمی، نماینده اصلاح‌طلب مردم تهران و از اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در یادداشتی که در کانال تلگرامش منتشر کرد، به بررسی ابعاد مختلف موضوع لغو عضویت عضو زرتشتی شورای شهر یزد پرداخت: «د‌ر یادداشت قبلی خود در این‌خصوص استدلال و تأکید داشتم که وقتی نمایندگان اقلیت‌های دینی در امر قانون‌گذاری در کشور (بلاد مسلمین) مشارکت موثر و تعیین‌کننده دارند و این مصوبات به‌طور عادی توسط شورای نگهبان بررسی و (به‌نوعی) تنفیذ می‌شود و از حیث مداخله اقلیت دینی در تصمیم‌گیری برای مسلمین طی چهار دهه قانون‌گذاری مورد ایراد و جرح فقهای شورای نگهبان قرار نگرفته است، به‌طریق اولی مشارکت اقلیت دینی در شئون شهری نیز نمی‌تواند محلی از اشکال داشته باشد.

در شورای ١١نفره شهر یزد یک نفر غیرمسلمان درحال تعلیق عضویت توسط مراجع رسمی قضائی و حاکمیتی است، با این استدلال که سلطه بر مسلمین روا نیست.»

از طرف دیگر، اسفندیار اختیاری، نماینده زرتشتیان در مجلس شورای اسلامی خبر مهمی را در این‌باره اعلام کرده است. او گفته علی لاریجانی، رئیس مجلس، محمد جواد کولیوند، رئیس کمیسیون شوراها را مامور حل مسأله سپنتا نیکنام، عضو زرتشتی شورای شهر یزد از طریق رایزنی با دیوان عدالت اداری کرده و در صورتی که این مشکل حل نشود، موضوع به نشست روسای قوا ارجاع خواهد شد.

اسفندیار اختیاری با اشاره به اظهارات آیت‌الله یزدی، عضو فقهای شورای نگهبان، مبنی بر تأیید منع فعالیت عضو زرتشتی شورای یزد، گفته است: «در مورد سخنان آیت‌الله یزدی، عضو محترم فقهای شورای نگهبان، نکاتی هم از نظر شکلی و هم از نظر محتوایی وجود دارد که می‌توان آن را مورد بحث و بررسی قرار داد.» او با بیان این‌که علی لاریجانی، رئیس مجلس، به دنبال حل این مشکل است، گفته: «برای توضیح این موضوع از نگاه مجلس، به این نکته بسنده می‌کنم؛ همان‌گونه که اظهارنظر شرعی برعهده شورای محترم نگهبان است، قانون‌گذاری نیز برعهده مجلس محترم شورای اسلامی است و وظیفه اصلی نمایندگان مردم، همین قانون‌گذاری است که فصل ششم قانون اساسی به‌طور شفاف و دقیق آن را بیان کرده است. در نتیجه حذف هر تبصره‌ای از هر قانون مصوب و ابلاغ شده یا هر گونه تغییر دیگری، بدون رأی مجلس، قانون‌گذاری محسوب می‌شود و مغایر با اصول متعدد قانون اساسی کشور است.»

از طرف دیگر محمدعلی وکیلی، عضو هیات‌رئیسه مجلس شورای اسلامی درباره بررسی‌های هیات‌رئیسه مجلس در مورد ماجرای لغو عضویت سپنتا نیکنام، نماینده زرتشتی شورای شهر یزد، گفته است: «با توجه به موضع جدید فقهای شورای نگهبان ما باید مجدد موضوع را بررسی کرده و قاعدتا باید موضع جدید بگیریم.» شهیندخت مولاوردی، دستیار رئیس‌جمهوری در امور حقوق شهروندی هم با اشاره به طرح بعضی مطالب نسبت به حضور سپنتا نیکنام، عضو زرتشتی شورای شهر یزد گفته است: «مطالبی در این زمینه مطرح و قرار شد که من گزارش مستندی از این موضوع تهیه کنم تا دولت براساس آن در این زمینه موضع‌گیری کند. به گزارش ایسنا، دستیار ویژه رئیس‌جمهوری در امور حقوق شهروندی با بیان این‌که حتما بخشی از گزارش مستندی که تهیه می‌شود راجع به تعامل با شورای نگهبان خواهد بود، درباره این‌که آیا این احتمال وجود دارد که رأی شورای نگهبان تغییر کند، گفت: در این زمینه امیدواریم و باید تعامل کنیم.»

غلامحسین کرباسچی، عضو حزب کارگزاران هم در صفحه شخصی اینستاگرامش در این‌باره نوشته است: «از مرحوم آیت‌الله بروجردی نقل شده که در بروجرد هر یهودی که از دنیا می‌رفت، ایشان مقید بود که از درِ منزل تا گورستان همراه جنازه برود که مبادا کسی به تحریک برخی نادانان به جنازه یهودی توهینی بکند. رفتار امروز برخی بزرگان با هموطنان غیرمسلمان با این سیره می‌خواند.»