میراث فرهنگی مانع از تخریب "سرای عجم" اهواز شد

مالک بنای تاریخی سرای عجم اهواز ظهر روز یکشنبه (۱۰ شهریور) قصد تخریب این بنا را داشت اما مداخله شماری از دوستداران میراث فرهنگی، کسبه این سرا و نیروهای یگان حفاظت اداره کل میراث فرهنگی خوزستان مانع از انجام این کار شد.

به گزارش ایسنا، این بنای تاریخی که در مرکز شهر اهواز واقع است در اختیار شخصی قرار دارد که مدتی پیش آن را از فهرست آثار ملی خارج کرد و اکنون قصد تخریب آن را دارد.

یکی از کسبه این سرا در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا گفت: طی هفت سال گذشته بارها و بارها مالک سرای عجم قصد تخریب آن را داشت. دو هفته پیش وقتی که صبح به این جا آمدم دیدم که حدود ۱۵ کارگر با وسایل تخریب دم در ایستاده‌اند که با تهدید کسبه محل و طی مراحل قانونی کارگرها برگشتند.

وی افزود: امروز صبح هم به من خبر دادند که ساعت ۱۴:۳۰ امروز برای تخریب سرای عجم وارد عمل خواهند شد و قصد دارند ابتدا هلالی‌ها و ستون‌های این بنا را ویران کنند در حالی که هنوز مجوز تخریب را در اختیار ندارند.

او ادامه داد: آن‌ها گفتند که ما ابتدا ستون‌ها را می‌اندازیم تا این سرا ارزش تاریخی خود را از دست بدهد چون بقیه مغازه‌ها سازه‌هایی معمولی هستند.

به گفته این کاسب: سازمان میراث فرهنگی به محض مطلع شدن نیروهایی برای حفاظت از سرای عجم اعزام کرد و اکنون سه سرباز به صورت تمام وقت در سرای عجم حضور دارند تا اگر کسی برای تخریب اقدام کرد جلوی او را بگیرند.

وی افزود: حضور ماموران یگان حفاظت در این جا به اختیار ما نیست اما این را می‌دانم که مالک از فرصت‌ها استفاده می‌کند چون در روز ۱۳ فروردین امسال هم عده‌ای آمدند و از خلوت بودن شهر استفاده کردند و یکی از طاق‌های سرای عجم را تخریب کردند.

او خاطرنشان کرد: سرای عجم ثبت ملی شده بود اما از فهرست آثار ثبت ملی خارج شد. این سرا برای این که دوباره ثبت ملی شود باید مراحلی را طی کند. پیش‌تر مراحل ثبت ملی دوباره آن طی شده و سازمان میراث فرهنگی کارهای ثبت ملی آن را انجام داده است. اما مالک سرای عجم قصد دارد قبل از این که مراحل ثبت ملی آن به پایان برسد آن را تخریب کند.

این در حالی است که در سرای عجم قسمت‌های تخریب شده‌ای هست که آثار آن دیده می‌شود.

"پیش‌تر مراحل ثبت ملی دوباره آن طی شده و سازمان میراث فرهنگی کارهای ثبت ملی آن را انجام داده است"یکی دیگر از کسبه محل درباره تخریب سرای عجم می‌گوید: مالک هر روز قصد تخریب آن را دارد. ۱۵ روز پیش هم آمد و با چندین کارگر قصد تخریب آن را داشت که کسبه محل و مغازه‌داران این جا از این کار او ممانعت کردند.

وی افزود: هر روز مالک به بهانه‌ای می‌آید و می‌خواهد این جا را تخریب کند و می‌گوید که بگذارید از ستون‌ها شروع کنم. امروز هم قرار بود بیاید و کار تخریب را شروع کند که اهالی محل و کسبه مانع این کار او شدند.

او ادامه داد: اهالی محل با دیدن وسایل و لودرهای تخریب سریعا به اداره کل میراث فرهنگی اطلاع دادند و آن‌ها هم نیروهای حفاظت خود را به این جا فرستادند.

این کاسب بیان کرد: مالک به ما تذکر داده که روز ۳۰ شهریور تخریب این جا را شروع می‌کند. این در حالی است که مغازه‌های ما سرقفلی دارند. او به ما گفت که اجازه دهید این جا را خراب کنم تا پس از ساختن دوباره آن را به شما تحویل بدهم.

او گفت: در صورت تخریب به مغازه‌های ما آسیب جدی وارد می‌شود.

او چون صاحب ملک است اختیار تخریب آن را دارد و ما هم نمی‌توانیم کاری در مقابل او بکنیم و تنها سرقفلی مغازه‌ها را در اختیار داریم.

وی اظهار کرد: کاری از دست ما برنمی‌آید. او حتی تخته سنگی را در مقابل سرای عجم قرار داده تا مانع ورود و خروج به سرای عجم شود و قفل محکمی هم به در این جا زده است.

این کاسب گفت: او هر روز ما را تهدید به تخریب این مکان می‌کند اما ما در مقابل او می‌ایستیم. شخص مالک اهل اصفهان است. من از او می‌پرسم که آیا در شهر شما اجازه تخریب حتی سنگی از آثار باستانی و ابنیه تاریخی را به شما می‌دهند؟

وی بیان کرد: او می‌گوید که این جا ملک من است و می‌توانم آن را تخریب کنم. ۱۱ باب مغازه در سرای عجم وجود دارد.

"اما مالک سرای عجم قصد دارد قبل از این که مراحل ثبت ملی آن به پایان برسد آن را تخریب کند.این در حالی است که در سرای عجم قسمت‌های تخریب شده‌ای هست که آثار آن دیده می‌شود"صاحب اصلی سند این جا شخص مالک است ولی سرقفلی هر مغازه در اختیار هر کاسب و مغازه‌دار است.

همچنین یکی از نیروهای یگان حفاظت میراث فرهنگی خوزستان در این باره گفت: نیروهای یگان حفاظت میراث فرهنگی خوزستان به محض اطلاع از تهدید و اقدام به تخریب سرای عجم ظهر امروز در محل حاضر شدند.

وی تصریح کرد: اگر کسی از طریق زور و اجبار بخواهد وارد این جا شود ما با حفاظت میراث فرهنگی تماس می‌گیریم و آن‌ها برای ما نیرو می‌فرستند.

او گفت: ما سرباز میراث فرهنگی هستیم و در این جا خواهیم ماند و تا زمانی که مشکل این مکان حل شود ما به صورت شبانه‌روزی و نوبتی در این جا حضور داریم.

سرای عجم

این عمارت که قبل از این در سال ۱۳۸۲ با شماره ۱۰۸۷۵ ثبت ملی شده بود به تازگی از فهرست آثار ملی خارج و در آستانه تخریب قرار گرفته است.

این بنای تاریخی مربوط به دوره قاجاریه قبلا به عنوان کاروانسرا و بازار و هم اکنون به عنوان انبار  استفاده می‌شود.
 
بنای «سرای عجم» از لحاظ معماری منحصر به فرد و بنایی یک طبقه است و دارای آجر چینی، ستون‌های حجاری شده، حجره‌های متعدد، سنگ‌فرش و در و پنجره چوبی است.
 
این بنا در خیابان پشتی خانه دادرس (دیگر بنای تاریخی ثبت ملی) در اهواز قرار دارد. سرای عجم که در خیابان آزادگان اهواز (۲۴ متری سابق) واقع است در تملک شخصی است که بالکن مهدیان را برای همیشه تخریب کرد و قصد تخریب «سرای عجم» را نیز دارد.
 
همچنین تا سال ۱۳۸۹ بخشی از این بنا تخریب شده و مالک قصد تخریب کل بنا و احداث ساختمانی جدید را در محل آن دارد.

سرای عجم از جمله بناهای در معرض خطر است که با ادامه روند تخریب پیش‌بینی می‌شود در آینده تخریب خواهد شد. ضمن آن که مالک بنا سابقه تخریب بالکن مهدیان را در کارنامه خود دارد.

واکنش میراث فرهنگی

افشین حیدری مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری خوزستان در این زمینه اظهار کرد: سرای عجم هویت مردم اهواز بوده و نباید به سادگی از بین برود.

وی با بیان اینکه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان مانع از تخریب این اثر تاریخی شده است، اذعان داشت: این ملک از نظر هویتی و فرهنگی متعلق به همه مردم اهواز است، بنابراین نباید به راحتی تخریب شود.

مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری خوزستان ادامه داد: ما به این امید مانع از تخریب سرای عجم شده‌ایم تا حداقل دیوان عدالت اداری و قوه قضائیه به این باور برسند که با تخریب آثار تاریخی ذره ذره تاریخ کشور را از بین خواهیم برد.

"یکی دیگر از کسبه محل درباره تخریب سرای عجم می‌گوید: مالک هر روز قصد تخریب آن را دارد"

وی با بیان اینکه دیوان عدالت اداری حکم خروج این اثر از ثبت را به مالک وی داده است، عنوان کرد: با وجود اینکه چندین مرتبه با مالک این سرا صحبت کردیم، اما وی راضی نشده و به دنبال تخریب این اثر است.

حیدری با اشاره به اینکه آثار تاریخی حرمت و حریم داشته، متذکر شد: ما تا آخر جلوی آن‌ها ایستاده‌ایم و مانع از تخریب این اثر که هویت مردم اهواز است می‌شویم و امیدواریم با این کار راهی تازه برای جلوگیری از تخریب آثار تاریخی در کشور باز شود.

وی افزود: در این خصوص با استاندار خوزستان و شهردار اهواز صحبت کرده‌ایم و با توافقات انجام شده حاضر هستیم در ازای این ملک زمینی دیگر در اختیار مالک قرار دهیم.