نشست گروه ۲۰؛ جلوه ای از افول ابرقدرت تنها - محمد مهدی مظاهری*

نشست گروه 20؛ جلوه ای از افول ابرقدرت تنها - محمد مهدی مظاهری*
خبرگزاری جمهوری اسلامی
خبرگزاری جمهوری اسلامی - ۲۱ تیر ۱۳۹۶

نشست گروه ۲۰؛ جلوه ای از افول ابرقدرت تنها - محمد مهدی مظاهری* گروه ۲۰ متشکل از مقام های اقتصادی و سران برخی اقتصادهای عمده و در حال توسعه در سال ۱۹۹۹ میلادی به منظور تشکیل جلسات منظم میان آنها تاسیس شد.

تشکیل گروه یادشده در واقع پاسخی بود به بحران‌های مالی اوخر دهه ۱۹۹۰ میلادی و پذیرش این مساله که قدرت‌های اقتصادی در حال ظهور به نحو مناسبی در مباحثات مربوط به اقتصاد جهانی مشارکت داده نشده‌اند. با چنین رویکردی، گروه ۲۰ متشکل از ۸ کشور صنعتی (۸ اقتصاد بزرگ جهان) و ۱۱ اقتصاد نوظهور و در حال توسعه است و کشورهای آمریکا، روسیه، آلمان، فرانسه، انگلیس، هند، اندونزی، ایتالیا، کانادا، ژاپن، کره جنوبی، مکزیک، عربستان، آرژانتین، استرالیا، برزیل، چین، آفریقای جنوبی، ترکیه و اتحادیه اروپا را در بر می گیرد. بدین ترتیب، از اواخر این دهه، جلسات گروه ۲۰ با هدف بحث و بررسی در باره مباحث جهانی برگزار می‌شود؛ مباحثی که محدود به مسایل اقتصادی نیست و بحران های سیاسی و نظامی مهم جهان را نیز در بر می گیرد. تصمیمات گروه ۲۰ در پایان نشست آن در بیانیه ای منتشر می شود؛ اما بیانیه ها جنبه الزام آور حقوقی ندارند.

" تشکیل گروه یادشده در واقع پاسخی بود به بحران‌های مالی اوخر دهه ۱۹۹۰ میلادی و پذیرش این مساله که قدرت‌های اقتصادی در حال ظهور به نحو مناسبی در مباحثات مربوط به اقتصاد جهانی مشارکت داده نشده‌اند"امسال نیز نشست سران ۱۹ کشور صنعتی یا ثروتمند جهان به همراه اتحادیه اروپا، روز جمعه ۱۶ تیر ۹۶ در محل نمایشگاه بین المللی هامبورگ برگزار شد تا مسایل مهم سیاسی و اقتصادی جهان به بحث و گفت وگو گذاشته شود. با این وجود، نشست امسال آنها با حواشی زیادی همراه بود و حکایت از برخی تحولات بنیادی در عرصه روابط بین الملل داشت. نخستین و شاید پررنگ ترین موضوع، موج اعتراض های مردمی علیه سران گروه ۲۰ بود؛ درگیری‌هایی که میان معترضان و نیروهای پلیس روی داد، به غارت و تخریب فروشگاه ها انجامید و صدها زخمی در میان نیروهای پلیس و معترضان بر جای گذاشت. معترضان سران کشورهای ثروتمند را مسئول فقر، بی عدالتی، بیکاری و مشکلات اقتصادی جهان می دانستند و از تبعیض و نابرابری ایجاد شده در اقتصاد جهانی شاکی بودند. بدین ترتیب،اعتراض های شکل گرفته قبل و حین برگزاری نشست گروه ۲۰ نشان می دهد که اعتماد افکار عمومی جهانی به سران کشورهای ثروتمند و صنعتی تا چه حد کاهش یافته و شاید به نوعی بتوان گفت که دیگر دوره رؤسای جمهور مشروع و با محبوبیت جهانی به سر رسیده است.

با این حال، این تنها اعتراض های مردمی نبود که فضای نشست گروه یاد شده را تحت تأثیر قرار می داد؛ وجود تضادها و اختلاف نظرها بین رهبران شرکت کننده در گروه ۲۰ نیز از دیگر جنبه های بارز و مهم نشست امسال بود. رهبرانی که جلوی قاب دوربین ها، به طور نمایشی دستان یکدیگر را به گرمی می فشردند؛ اما پشت میزهای مذاکره، رویکرد آنها به مسایل جهانی فرسنگها با یکدیگر فاصله داشت. در رأس همه ی نیروهای اختلاف زا، دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا قرار داشت که بواسطه سیاست های درون گرایانه و ضد همکاری جویانه اش، در مقابل اکثر کشورهای دیگر این نشست قرار گرفته بود. دونالد ترامپ که ماه گذشته کشورش را از پیمان اقلیمی پاریس خارج نمود، در این نشست به دلیل تاکید سران گروه ۲۰ بر اجرای بی درنگ این توافق زیست محیطی، تحت فشار قرار گرفت و تا حد زیادی منزوی شد؛ مسأله ای که تا پیش از این بی سابقه بود و تقریباً در تمامی دوران پس از جنگ‌ سرد، آمریکا همواره مدیریت روند تحولات اقتصاد جهانی و گروه هایی از این دست را بر عهده داشت. البته اختلافات ترامپ با سایر کشورهای حاضر در نشست، فقط به سطح همکاری های جهانی محدود نمی شد ؛ اختلافات آمریکا با مکزیک بر سر ساخت دیوار به هزینه مکزیک و اختلاف آمریکا با چین بر سر قوانین تجارت آزاد و دریای چین جنوبی از جمله اختلافات دو جانبه ای بودند که هر چند مورد بحث قرار نگرفتند اما سایه آن بر روابط و مناسبات کشورهای عضو سنگینی می کرد.

از سوی دیگر این تنها ابرقدرت ناکام و تنها نبود که با دیگر کشورهای عضو مشکل داشت؛ اختلافات عمیق و دنباله دار ترکیه و اتحادیه اروپا در رابطه با روند قدرت گیری اردوغان در ساختار سیاسی این کشور و عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا و نیز نارضایتی ژاپن و کره جنوبی از چین به دلیل نداشتن موضع سرسختانه در مقابل کره شمالی از دیگر مسایلی بودند که نشست امسال گروه ۲۰ را تحت تأثیر قرار دادند و مانع دستیابی به بیانیه ای قدرتمند و مشترک شدند.به نظر می رسد هر چند اختلاف نظر کشورهای گروه ۲۰ سبب شد تا این گروه از اتخاذ تصمیمات جدی در حوزه اقتصاد و تجارت آزاد باز بماند اما این نشست حداقل دارای این فایده بود که کشورهای صنعتی و ثروتمند جهان را با دیدگاه افکار عمومی جهانی نسبت به عملکردشان آگاه کرد و این امر سبب شد تا بیانیه نهایی این گروه بیش از هر چیز به دغدغه های مردم جهان در باره رفع تبعیض، حمایت از صنایع و فرآورده های داخلی، تجارت و سرمایه گذاری بین المللی، اشتغال زایی و توسعه اختصاص یابد.* استاد دانشگاهپژوهشم**1459

منابع خبر

اخبار مرتبط

دیگر اخبار این روز

خبرگزاری جمهوری اسلامی - ۲۱ تیر ۱۳۹۶
خبرگزاری جمهوری اسلامی - ۲۱ تیر ۱۳۹۶