پیشنهاد تشکیل «اتاق جنگ» شبکه‌های مجازی در نهادهای نظامی

رادیو فردا: یک موسسه نظامی در ایران بر اساس یافته‌های پژوهشی خود به مقام‌های جمهوری اسلامی توصیه کرده برای موفقیت در جنگ‌های آینده٬ «اتاق جنگ» شبکه‌های اجتماعی مجازی تشکیل دهند.

این پیشنهاد در تازه‌ترین شماره فصلنامه «راهبرد دفاعی» وابسته به مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی که ریاست آن با معرفی رئیس ستاد کل نیروهای مسلح به علی خامنه‌ای و موافقت رهبر جمهوری اسلامی منصوب می‌شود، مطرح شده است.

اعضای هیات تحریریه این فصلنامه را گروهی از فرماندهان سابق و فعلی سپاه مثل «یحیی رحیم‌‌صفوی»٬ «حسین علایی»٬ «غلامعلی رشید»٬ «احمد وحیدی» و «علی شمخانی» تشکیل می‌دهند.

پژوهش «راهبردهای جمهوری اسلامی در قبال شبکه‌های اجتماعی مجازی در جنگ آینده» شبکه‌های اجتماعی مجازی را از مهم‌ترین ابزارها و نیرومندترین سلاح‌ها در جنگ نرم معرفی کرده و از راه تشریح فرصت‌ها و تهدیدهای این شبکه‌ها و آثار آن‌ها بر مولفه‌های جنگ‌های آینده٬ راهبردهایی را برای استفاده از فرصت‌ها و «واپایش» تهدیدهای ناشی از آن‌ها ارائه کرده است.

بر اساس این پژوهش٬ در پنج سال اخیر شبکه‌های اجتماعی تاثیر گسترده‌ای بر فضای سیاسی٬ فرهنگی٬ اجتماعی و امنیتی داشته و حتی دارای کاربردهای راهبردی و تاکتیکی در میدان نبرد واقعی هم بوده‌اند.

جامعه آماری این پژوهش شامل مدیران بخش دفاع با مسئولیت در حوزه‌های راهبردی و فضای مجازی٬ استادان دانشگاه و صاحب‌نظران در این حوزه بوده است.

حوزه تخصصی ۳۴ درصد این افراد امنیتی٬ ۱۹ درصد مجازی٬ ۱۶ درصد فرهنگی و ۱۸ درصد سیاسی و تحصیلات‌شان ۶۸ درصد کارشناسی ارشد و ۳۲ درصد دکترا اعلام شده است.

«نقاط قوت» جمهوری اسلامی در قبال شبکه‌های اجتماعی مجازی در این پژوهش٬ «عنایت خاص» آیت‌الله علی خامنه‌ای به فضای مجازی٬ جوانی جامعه و علاقمندی عمومی به این حوزه٬ فرهنگ غنی اسلامی- ایرانی٬ افزایش تعداد کاربران شبکه‌های اجتماعی مجازی و ارتقای نرخ باسوادی به ویژه سواد رسانه‌ای مردم عنوان شده است.

در مقابل٬ مواردی چون ضعف فناوری٬ تولید محتوا٬ فرهنگ استفاده از فضای مجازی٬ تعامل‌های بین‌المللی و بین کشورهای اسلامی و نیروی انسانی و آموزش و نیز کمبود بودجه و منابع مالی از «نقاط ضعف» نظام در این مورد اعلام شده است.

در دسته‌بندی «فرصت‌ها» هم به مواردی چون افزایش علاقمندی به ارزش‌های اسلامی- ایرانی در عرصه جهانی٬ انتشار سریع و آزادانه اخبار و اطلاعات٬ کارکردهای تبلیغی و محتوایی و بیداری اسلامی اشاره شده است.

«تهدیدها» نیز شامل موضوعاتی مثل «نفوذ شبکه‌های اجتماعی مجازی غربی در کشور٬ حاکمیت آمریکا بر اینترنت٬ دسترسی راحت و بدون هزینه به محتوای نامناسب٬ گمنامی کاربران و هویت‌های تقلبی٬ شکل‌گیری و ترویج سریع شایعات و اخبار دروغ و استفاده گروه‌های تروریستی-جاسوسی و اغتشاشگر برای عضوگیری و ساماندهی اعضا از طریق این شبکه‌ها» است.

«جنگ نرم» بستر جدید عملیات نظامی

تغییر کارکرد و عملکرد دولت‌ها و ملت‌ها در پشتیبانی از دیگر دولت‌ها و به ویژه «واپایش» افکار و اذهان عمومی مردم به این صورت که با اقناع افکار عمومی نسبت به یک پدیده یا جریان٬ دولت‌ها تحت فشار شهروندان به سوی خواسته‌های دشمن سوق یابند یکی از فرضیه‌های پژوهش یادشده درباره هدف «جنگ نرم» است.

مردم کشورهای هدف٬ خودی و نیروهای عمل‌کننده دشمن نیز به عنوان «مخاطبان» جنگ نرم در نظر گرفته شده‌اند.

در بخش‌های تئوریک این تحقیق نسبت به این پدیده که به علت وجود اینترنت٬ بازیگری با مهارت متوسط و با حداقل هزینه می‌تواند با انتشار مطلب در شبکه‌های اجتماعی مجازی مبتنی بر اینترنت٬ ارسال پیام‌های الکترونیکی٬ ایجاد صفحه وب‌٬ وبلاگ و وبگاه وارد عرصه ارتباطات سیاسی شده و ساختار سلسله مراتبی ارتباطات بین‌المللی را بشکند٬ تاکید ویژه‌ای شده است.

پیشرفت‌های سریع و تحولات پرشتاب آینده٬ مواجه شدن نیروهای مسلح با فضای نامطمئن و سرشار از فرصت و تهدید و پیش‌بینی وقوع جنگ‌های نامنظم آینده در حوزه فضای اطلاعاتی٬ پژوهشگران مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی را به این نتیجه رسانده که درک صحیح از میزان تهدیدها علیه کشور و فهم چگونگی نگرش دشمن به جنگ‌های احتمالی آینده دارای اهمیت خاصی است.

تاثیرپذیری کیفیت و ماهیت جنگ‌های آینده از فناوری ارتباطات٬ وقوع آنها برای کسب سلطه اطلاعاتی٬ کاربرد نظامی فناوری‌های غیرنظامی در عصر ارتباطات٬ تحول بخش‌های نظامی کشورها با توسعه فناوری اطلاعات٬ دگرگونی بسیاری از مفاهیم جنگ اولیه و انتقال بستر عملیات نظامی از زمین به فضا از دیگر پیش‌فرض‌های این پژوهش بوده است.
 

بر این اساس ۲۲ مشخصه برای جنگ‌های آینده اعلام شده که استفاده از نیروهای ویژه٬ راه‌اندازی ائتلاف و انجام عملیات مرکب (هماهنگی افکار عمومی با اهداف ائتلاف)٬ ارزیابی همه‌جانبه اطلاعاتی٬ توسعه صحنه نبرد و نفوذ بر عمق هدف٬ تکیه بر عملیات روانی (از راه شبکه‌های اجتماعی مجازی)٬ تاکید بر عملیات سایبری و مجازی‌سازی جنگ (با بهره‌گیری از شبکه‌های مجازی و هدف قرار دادن افکار عمومی در کشورهای دشمن)٬ مدیریت آستانه تحمل ملت‌ها٬ رویکرد شبکه محوری به جنگ و مورد نظر قرار دادن ابعاد جنگ نرم از آن جمله‌اند.

راهبردهای پیشنهادی

مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی برای استفاده بهینه جمهوری اسلامی از شبکه‌های مجازی راهبردهای سه‌گانه «تهاجمی»٬ «رقابتی» و «تدافعی» پیشنهاد کرده است.

تشکیل اتاق جنگ شبکه‌های اجتماعی مجازی٬ تربیت نخبگان فضای مجازی٬ راه‌اندازی شبکه‌های اجتماعی بومی به منظور کاهش تقاضا برای شبکه‌های اجتماعی خارجی٬ راه‌اندازی یا حمایت از شبکه‌های اجتماعی در کشورهای هدف و راهبری آنها و توسعه فرهنگ‌ کاربری صحیح از شبکه‌های اجتماعی مجازی با محوریت خانواده‌ها در داخل کشور از جمله راهبردهای «تهاجمی» این پژوهش است.

تاسیس شبکه‌های اجتماعی مجازی اسلامی با مشارکت کشورهای مسلمان و ایجاد شبکه مستقل ملی اطلاعات به عنوان راهبردهای «رقابتی» و وضع قوانین٬ مقررات و اقدام‌های بازدارنده و تشدید مجازات مجرمان در فضای شبکه‌های اجتماعی مجازی از جمله راهبردهای «تدافعی» است.

پژوهشگران این مرکز پیشنهاد کرده‌اند اتاق جنگ نرم در مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی تشکیل شده و بر اساس نتایج حاصل از تحقیقات آن٬ راهبرد تشکیل اتاق جنگ رسانه‌های مجازی مصوب و عملیاتی شود.

ارائه نتایج حاصل از این طرح با محوریت ستاد کل نیروهای مسلح به سپاه پاسداران٬ ارتش٬ بسیج و دیگر نهادها و تشکیل اتاق‌های جنگ رسانه‌های مجازی از سوی هر یک از آنها و فعالیت زیر نظر این اتاق در ستاد کل از دیگر راهبردهای پیشنهادی این پژوهش است.

برای تربیت نیروی متخصص فضای مجازی نیز پیشنهاد شده با همکاری ستاد کل نیروهای مسلح٬ سپاه٬ ارتش٬ وزارت اطلاعات٬ پدافند غیرعامل و وزارت‌خانه‌های آموزش و پرورش و علوم٬ کارگروهی برای تدوین هدف‌ها و کارکردها و فرآیندهای جذب نخبگان از دوران کودکی و نوجوانی به عنوان نیروی کار بالقوه جنگ در فضای مجازی تشکیل شود.

در زمینه فرهنگ‌سازی نیز سازمان پدافند غیرعامل به عنوان متصدی پیشنهاد شده است.

این پژوهش همچنین پیشنهاد انجام تحقیقی با عنوان «تربیت نخبگان فضای مجازی در جمهوری اسلامی ایران» در مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی و ارائه نتایج آن به سپاه٬ ارتش٬ بسیج و سایر نهادها را مطرح کرده است.