چمدان: 'می‌خواستم موسیقیدان شوم اما دانشمند هسته‌ای شدم'

دکتر الهیار کنگرلو و همکارانش، پانزده سال توانستند قویترین دستگاه ام.آر.آی جهان را بسازند

دختر مانکن روی پله‌های هتل ایستاده بود. با اندامی کشیده و موهای بلند و بلوند. بیکینی مدل کماندویی پوشیده بود؛ درست شبیه ستاره‌های پِلی‌بوی. یک کلاشنیکف بدلی هم در دستش بود. عکاس (به لطف حافظه دیجیتال دوربین‌اش) پشت هم شاتر می‌زد، دختر هم مرتب فیگور عوض می‌کرد.

"دکتر الهیار کنگرلو و همکارانش، پانزده سال توانستند قویترین دستگاه ام.آر.آی جهان را بسازنددختر مانکن روی پله‌های هتل ایستاده بود"از حاضرانی که نظاره‌گر این 'صحنه' بودند پرسیدم: "آیا این هتل در ورودی دیگری هم دارد؟" با راهنمایی آقایی که سرگرم عکس گرفتن با موبایلش بود فهمیدم ورودی اصلی هتل، در خیابان پشتی واقع شده است. رفتن از این در به در دیگر باعث شد چند دقیقه دیر سر قرار حاضر شوم اما خوشبختانه، دکتر تازه از کنفرانس بیرون آمده بود.

به او گفتم این هم از محاسن (یا معایب) آمریکاست که می‌توانی گاه دو سوی یک طیف را، مجاور هم ببینی. یک طرف گروهی مشغول عکس‌برداری از بدن انسان به سبکی شبیه پورنوگرافی، و تنها چند قدم آنطرف‌تر، اجلاس برترین متخصصان ام.آر.آی که آن هم در عالم پزشکی پیشرفته‎ترین عکس‌برداری از جسم انسان است.

کلیک

بشنوید: گفتگوی الهیار کنگرلو با برنامه رادیویی چمدان

"ما هر سه ماه یکبار دور هم جمع می‌شویم تا در مورد اعطای بودجه‌های تحقیقاتی تصمیم‌گیری کنیم. در این اجلاس برترین متخصصان پزشکی از سرتاسر آمریکا حاضر می‌شوند. در جلسه امروز، پیشنهادهای تحقیقاتی امسال را یکی‌یکی بررسی کردیم.

اگر ببینیم فلان طرح پژوهشی به پیشرفت علم و فناوری کمک می‌کند، بنابر بودجه سالانه‌ای که وزارت بهداشت آمریکا برای تحقیقات اختصاص داده، به آن طرح کمک می کنیم."

در این عکس، الهیار کنگرلو و برادر فقیدش (عقب) در پارک جنگلی آمل دیده می‌شوند، با گرامافونی که در پس تصویر قرار دارد و آقای کنگرلو حتی ترانه روی صفحه آن را هنوز به یاد دارد

"در وبسایت دانشگاه کلمبیا، دکترکلیک

الهیار کنگرلو، رئیس بخش پژوهشهای فیزیک ام آر آی معرفی شده است. او همچنین استادیار عصب‌شناسی دانشکده روانپزشکی این دانشگاه معتبر است و فیزیکدان ارشد انستیتو روانپزشکی نیویورک. او و همکارانش ۱۵ سال پیش پرقدرت‌ترین دستگاه ام آر آی دنیا را ساختند. از این سوپر ام.آر.آی، امروزه در پیشرفته‌ترین پژوهشکده‌های پزشکی جهان برای کاوش و درک اسرار ناشناخته مغز انسان استفاده می‌شود. کلیک

الهیار کنگرلو با انتشارمقالات پژوهشی متعدد درباره ایمنی سوپر ام.آر.آی‌ها شهرتی جهانی کسب کرده است.

"عکاس (به لطف حافظه دیجیتال دوربین‌اش) پشت هم شاتر می‌زد، دختر هم مرتب فیگور عوض می‌کرد"

"سال چهارم دانشگاه بودم که انقلاب اوج گرفت. روزی نبود که به دانشگاه برویم و نگران این نباشیم که آیا کلاس درس امروز به سلامت تمام خواهد شد؛ یا آیا همکلاسی‌هایمان را دوباره می‌بینیم."

"در دانشگاه آریامهر (شریف) دو گروه اصلی مخالف رژیم شاه وجود داشت؛ اعضای سازمان مجاهدین خلق و چریک‌های فدایی خلق. کلیک

مجید شریف واقفی که بعدها نام دانشگاه آریامهر به افتخار او تغییر کرد، از چهره‌های برجسته مجاهدین خلق در دانشگاه ما بود. آن روزها سیاست، حتی بیشتر از علم در دانشگاه اهمیت پیدا کرده بود."

شنیدن خاطرات کسی که خودش در بحبوحه انقلاب ۵۷ دانشجوی دانشگاه آریامهر سابق (شریف) بوده و در کنار بزرگترین نام‌های مبارزات دانشجویی قرار داشته، کم کم داشت "چمدان" را شبیه "سامسونت" می‌کرد، اما عوض کردن جریان گفتگو هم کار ساده‌ای نبود. پیش از طرح سوالی جدید باید صبر می‌کردم تا دکتر به علت اصلی مهاجرتش از ایران می‌رسید.

"من تقریبا ترم آخر دانشگاه بودم که انقلاب به اوج خودش رسید.

امتحانات تعطیل و تظاهرات تمام شهر را فلج کرده بود. در آن ایام، تمرکز من فقط و فقط بر درسم بود و از هر چیز که من را از فیزیک دور می‌کرد، دور می‌شدم. البته باید تاکید کنم که برای ادامه تحصیل در آن گرایش خاص فیزیک هسته‌ای که مورد علاقه من بود، باید هم از ایران خارج می‌شدم، اما شاید خیلی زودتر از زمان لازم از کشور بیرون زدم. به طوری که وقتی به آمریکا آمدم، هنوز مدرک لیسانسم در دستم نبود. ناچار شدم خیلی سریع و به طور فشرده طی ۱۷-۱۸ ماه دوباره یک لیسانس در رشته عمران بگیرم.

"از حاضرانی که نظاره‌گر این 'صحنه' بودند پرسیدم: "آیا این هتل در ورودی دیگری هم دارد؟" با راهنمایی آقایی که سرگرم عکس گرفتن با موبایلش بود فهمیدم ورودی اصلی هتل، در خیابان پشتی واقع شده است"اما در ادامه دوباره به رشته خودم یعنی فیزیک هسته‌ای بازگشتم."

در میان منابع علمی مربوط به ایمنی پزشکی هسته‌ای و تصویربرداری ام.آر.آی نام الهیار کنگرلو برجسته است. او هم اکنون در آزمایشگاه دانشگاه کلمبیا با گروهی از نخبگان این رشته سرگرم تحقیقات جدیدی است که از تصویربرداری مغزی برای کمک به بیماران ام.اس و کودکان مبتلا به اوتیسم بهره می‌جوید.

"ما اکنون با تصویربرداری پیشرفته می‌توانیم نحوه ارتباط نقاط مختلف مغز را شناسایی کنیم. مثلا می توانیم ببینیم که آیا ارتباط میان نقطه الف و ب در مغز همه یکسان است یا اگر ارتباط عصب‌های میان این دو نقطه در افراد مختلف یکسان نیست، آیا این به معنای آنست که آقای ایکس نسبت به خانم ایگرگ در مهارت یا شغل خاصی برتر یا بدتر است. به عبارت ساده‌تر، در آینده‌ای بسیار نزدیک، ما می‌توانیم از مغز یک کودک عکس بگیریم و ببینیم که او برای چه شغلی ساخته شده. آیا مثلا مغز او برای موسیقیدان شدن ساخته شده است؟"

انتخاب ترانه پایانی این چمدان با دکتر الهیار کنگرلو بود.

او همچنین ترجمه فارسی ترانه "رویاهای بربادرفته" (با صدای تونی بِنِت) را برای بی‌بی‌سی فارسی فرستاد.

'رویاهای بربادرفته'

در امتداد خیابان حزن قدم میزنم
در بلوار رویاهای بربادرفته
جایی که دختران و پسران جوان
بی هراس از پشیمانی، می‌توانند با بوسه ای
رویاهای بربادرفته خود را فراموش کنند

با مرور نقشه‌های زندگی‌ات
امروز می‌خندی، ولی فردا خواهی گریست
دختران و پسران جوان،
با چشمانی نمناک از اشکهایی که
گویای رویاهای بربادرفته‌شان است
از خواب برمی‌خیزند

من را هر روز می‌توانی در اینجا بیابی
در حال قدم زدن و بالا و پایین رفتن
ولی من، روحم را در شهری کوچک

با کلیسایی بزرگ جا گذاشتم

خوشی‌هایی که در اینجا می‌یابی را
تنها می‌توانی قرض کنی
و هیچ یک دوامی ندارند

و دختران و پسران جوان هنوز
در امتداد این خیابان
آواز می‌خوانند و می‌رقصند
در بلوار رویاهای بربادرفته

'عمق' این جمله آخر آقای کنگرلو را در زمان مصاحبه درک نکردم. نه اینکه تئوری او را نفهمیده بودم، بلکه عمق تراژیک چیزی که می‌گفت را بعد از مصاحبه و پس از بارها گوش دادن به فایل صوتی گفتگو دریافتم.

الهیار کنگرلو، همیشه آروز داشته که موسیقیدان شود. موسیقی "عشق اصلی" او بوده و هست، اما به گفته خودش "در محیطی بزرگ شده که موسیقی گناه شمرده" می‌شده است. او یقین دارد که اگر به عالم موسیقی وارد شده بود، موفقیت‌های بیشتری کسب می‌کرد.

"ما می توانیم دست به هر کاری بزنیم و در آن کار هم نسبتا موفق شویم. اما برای هر نفر فقط یک کار وجود دارد که می‌توان گفت این شخص و فیزیولوژی و مغز او برای آن کار 'ساخته' شده است.

"او همچنین استادیار عصب‌شناسی دانشکده روانپزشکی این دانشگاه معتبر است و فیزیکدان ارشد انستیتو روانپزشکی نیویورک"تصور کنید پدر موتسارت او را از نواختن ساز محروم می‌کرد و می‌گفت نمی‌تواند حرفه خود را موسیقی قرار دهد. شاید موتسارت در چنین شرایطی، می‌رفت و آهنگر می‌شد. شاید هم در تمام زندگی خود آهنگر خوبی می‌شد و در کنار آهنگری، از شنیدن موسیقی هم لذت می‌برد. اما در این صورت، من و شما از لذت موسیقی موتزارت محروم می شدیم."

اینکه در تمام این سالها الهیار کنگرلو از توسعه و پیشبرد تصویربرداری پزشکی چه هدفی داشته، سوالی است که خود او باید پاسخ دهد اما اگر تشخیص استعداد موسیقیدان شدن یک کودک از طریق عکسبرداری با سوپر ام.آر.آی یکی از اهداف او بوده باشد، آن‌وقت برای من فقط یک تعبیر فرویدی باقی می‌ماند و آن این است که الهیار کنگرلو، می‌خواهد با پیشبرد دانش تصویربرداری پزشکی، نگذارد رویای هیچ کودک دیگری برای موسیقیدان شدن 'بر باد برود'.

بشنوید

چمدان: 'کاش می‌شد دانشمند هسته‌ای نمی‌شدم'

دکتر الهیار کنگرلو، رئیس بخش پژوهشهای فیزیک ام آر آی دانشگاه کلمبیا است. پژوهش‌های او در زمینه تصویربرداری از مغز، شهرت جهانی برایش آورده است.

او میهمان برنامه هفدهم از مجموعه رادیویی چمدان بود.

بشنویدmp3

برای پخش این فایل، نرم افزار "جاوا اسکریپت" باید فعال شود و تازه ترین نسخه "فلش" نیز نصب شده باشد

تازه ترین نسخه "فلش" اینجا قابل دریافت است

پخش ویدیو با ویندوز میدیا پلیر

الهیار کنگرلو در بحبوحه انقلاب اسلامی دانشجوی مهندسی فیزیک دانشگاه شریف (آریامهر سابق) بود

قطعه اول موسیقی به کار رفته در چمدان این هفته اثر کلیک

ولفگانگ آمادئوس موتسارت (Wolfgang Amadeus Mozart) نابغه اتریشی دنیای موسیقی است که از مجموعه کلیک

کنسرتو پیانو او انتخاب شده است. ترانه انتهایی با عنوان "رویاهای بربادرفته" متعلق به کلیک

تونی بِنِت (Tony Bennet)خواننده ایتالیایی - آمریکایی سبک جاز و پاپ است.

کلیک

چمدان هر پنجشنبه از برنامه کلیک

چشم‌انداز بامدادی رادیو فارسی بی‌بی‌سی پخش می‌شود و مجالی است برای گفتگو با ایرانیان خارج از کشور درباره تجربه مهاجرت.

برای اظهار نظر درباره برنامه چمدان لطفا به آدرس bamdadi@bbc.co.uk ایمیل بفرستید.