کارشناسان مسائل هسته‌ای درباره چشم‌انداز مذاکرات چه می‌گویند؟

دور جدید مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ۱+ ۵ در حالی امروز دومین روز خود را پشت سر می‌گذارد که از مدت‌ها قبل و به موازات نزدیک‌تر شدن به زمان ضرب الاجل توافق نهایی، گمانه زنی‌هایی درباره سرنوشت این مذاکرات در میان تحلیلگران مطرح شده است. یک شبکه خبری آلمانی، دیدگاه‌های چند کار‌شناس ایرانی و غربی را در این زمینه بازتاب داده است.
به گزارش «تابناک»، سایت شبکه خبری «دویچه وله» با انتشار مطلبی به بررسی دیدگاه برخی از کار‌شناسان ایرانی و غربی درباره سرنوشت مذاکرات پرداخته و این سؤال را مطرح کرده که با فرا رسیدن تاریخ ۲۴ نوامبر، چه سرنوشتی در انتظار مذاکرات خواهد بود؟

دیدگاه‌های این کار‌شناسان در اینجا مورد اشاره قرار گرفته است؛

لورا راکوود، مسئول واحد عدم اشاعه در آژانس بین المللی انرژی اتمی در فاصله سال‌های ۱۹۵۸ تا ۲۰۱۴؛ پژوهشگر ارشد در دانشگاه هاروارد

از نظر من به عنوان محتمل‌ترین نتیجه دور جاری مذاکرات هسته‌ای باید گفت این، آخرین دور گفت‌و‌گوهای هسته‌ای نخواهد بود. من اعتقاد دارم توافقی بر سر تمدید برنامه اقدام مشترک (توافق مقدماتی ژنو) و یا شاید بر سر برخی جنبه‌های راه حل بلندمدت حاصل شود.

بهترین نتیجه می‌تواند یک راه حل بلندمدت مورد توافق طرفین باشد که از ماهیت منحصراً صلح آمیز برنامه هسته‌ای اطمینان حاصل کرده و به این ترتیب، هدف اعلام شده مذاکرات کنونی را تأمین کند؛ اما طرفین هنوز به این مرحله نرسیده‌اند. با این حال، من فکر نمی‌کنم که هنوز هیچ یک از طرفین بخواهند روند مذاکرات را‌‌ رها کنند.

"من اعتقاد دارم توافقی بر سر تمدید برنامه اقدام مشترک (توافق مقدماتی ژنو) و یا شاید بر سر برخی جنبه‌های راه حل بلندمدت حاصل شود"

علی واعظ، تحلیلگر ارشد مسائل ایران در «گروه بین المللی بحران»

بعید است تا زمان فرا رسیدن ضرب الاجل، یک توافق تمام و کمال میان طرفین حاصل شود. با این حال، آنچه هنوز محتمل است، حصول پیشرفتی قابل توجه است که تمدید دوره مذاکرات را توجیه پذیر کند. واقعیت این است که هرچند وضعیت کنونی عالی نیست، به گزینه‌های بدیل ارجحیت دارد.

مشکل می‌توان باور کرد که هیچ یک از طرفین بخواهد اجازه دهد عدم توافقات موجود، سبب از میان بردن توافقی شود که کامل شدن آن اینقدر نزدیک است. مسأله اینجاست که هر دو طرف، بیش از آنکه دغدغه دستیابی به توافق را داشته باشند، دغدغه این را دارند که چگونه آن را به منتقدان داخلی بقبولانند.

اولیور ترانرت، رئیس مرکز مطالعات امنیتی در مؤسسه ETH زوریخ

من فکر می‌کنم که طرفین در آخرین لحظه سندی را امضا خواهند کرد؛ اما اینکه چنین سندی بتواند در میان محافل داخلی در آمریکا و ایران مورد پذیرش قرار گیرد، مسأله دیگری است. آشکار است که دولت اوباما به شدت به موفقیتی در سیاست خارجی خود نیاز دارد.

از سوی دیگر، ایران نیز خواستار پایان دادن به تحریم‌های بین المللی است. روسیه می‌خواهد به ایران رآکتورهای هسته‌ای بفروشد و در صورت شکست مذاکرات، به سختی قادر به انجام این کار خواهد بود. چین خواستار تسهیل دسترسی به نفت ایران است.

"با این حال، من فکر نمی‌کنم که هنوز هیچ یک از طرفین بخواهند روند مذاکرات را‌‌ رها کنند"اروپایی‌ها نیز خواهان دستیابی به راه حلی دیپلماتیک هستند که سبب حفظ رژیم عدم اشاعه هسته‌ای شود؛ بنابراین، موفقیت مذاکرات به نفع همه است. موضوعات باقی مانده نیز در حقیقت قابل حل هستند، زیرا کم و بیش ماهیتی فنی دارند.

کریستوفر بیدول، پژوهشگر ارشد در فدراسیون دانشمندان آمریکایی حقوق و سیاست عدم اشاعه هسته‌ای

من فکر می‌کنم محتمل‌ترین نتیجه، تمدید دو ماهه مذاکرات است. اوضاع سیاسی در آمریکا، اکنون پیچیده‌تر از یک ماه قبل است، به ویژه با توجه به اینکه اعضای کنگره جدید، بیشتر نسبت به توافق هسته‌ای با ایران بدبین هستند. ایرانی‌ها این موضوع را می‌دانند و این سبب آزردگی خاطر آن هاست.

موضوع دوم آنکه، افزایش قیمت‌های جهانی نفت سبب افزایش فشار بر ایران خواهد شد. به هر حال این موضوع احتمال تعامل بیشتر در مذاکرات را افزایش می‌دهد.

طارف رئوف، مدیر مرکز کنترل تسلیحات و عدم اشاعه در مؤسسه تحقیقات بین المللی صلح استکهلم

با توجه به موضوعات کلیدی باقی مانده، از قبیل گستره برنامه غنی سازی ایران و فعالیت‌های هسته‌ای مرتبط و همچنین کاهش تحریم‌های ایران از سوی آمریکا و اروپا، بعید است تا ۲۴ نوامبر، توافق جامع یا نهایی در موضوع هسته‌ای قابل حصول باشد؛ اما ۲۴ نوامبر یک تاریخ جادویی نیست و مذاکرات باید تا هر زمان که طول بکشد، ادامه یابد. واضح است که تنها راه حل برای موضوع هسته‌ای ایران، یک راه حل مبتنی بر مذاکره است.

الیزابت روزنبرگ، مدیر برنامه انرژی، محیط زیست و امنیت در مرکز «نیو امریکن سکیوریتی» و مشاور سابق امور تحریم‌ها در وزارت خزانه داری آمریکا

مذاکراتی که قرار است تا ۲۴ نوامبر ادامه پیدا کند، احتمالاً یا به یک توافق کلی بر سر اصول اساسی میان طرفین منتهی شده و یا به تمدید گفت‌و‌گو‌ها منجر می‌شود؛ هرچند هر دوی این گزینه‌ها ممکن است اتفاقی مثبت در روند دیپلماسی هسته‌ای به شمار آید، به هر حال با مخالفت شدید کنگره آمریکا مواجه خواهد شد که قصد دارد بار دیگر طرح تحریم‌های جدیدی را که اوباما پیشتر تهدید به وتوی آن کرده، مطرح نماید.

"علی واعظ، تحلیلگر ارشد مسائل ایران در «گروه بین المللی بحران» بعید است تا زمان فرا رسیدن ضرب الاجل، یک توافق تمام و کمال میان طرفین حاصل شود"چنین اقدامی با واکنش طرف ایرانی مواجه خواهد شد و ممکن است اقدامات مجالس هر دو طرف سبب فرو پاشیدن مذاکرات شود.

سید حسین موسویان، مذاکره کننده سابق هسته‌ای ایران و سفیر پیشین ایران در آلمان، پژوهشگر در دانشگاه پرینستون

ممکن است دو طرف بر سر خطوط کلی یک موافقت نامه جامع به توافق رسیده و برای گفت‌و‌گو درباره جزئیات، مذاکرات را به مدت چند ماه دیگر تمدید کنند.