عبور یکطرفه از خیابان چنارها

خيابان- آزاده بهشتي:ترافيك، مهم‌ترين اتفاق اين‌روزهاي زندگي در كلانشهرهاست؛ اتفاقي كه روز‌به‌روز بيشتر از قبل شكل و شمايل يك بحران را به‌خود مي‌گيرد و مشكلات زيادي را به شهرنشينان تحميل كرده است. زماني كه در سال 1309 براي نخستين بار مجلس شوراي ملي، قانوني را براي احداث و توسعه خيابان‌هاي تهران تصويب كرد، كمتر كسي فكر مي‌كرد 80 سال بعد خياباني كه با هدف حركت سواره با سرعت بيشتر احداث‌شده بود، به پاركينگي براي ماشين‌ها تبديل شود كه با حركت كند و زجرآور خود محيط‌زيست را به خطر انداخته و ناهنجاري‌هاي زيادي را به شهرنشينان تحميل مي‌كند. از 80 سال پيش زماني كه طولاني‌ترين خيابان پايتخت كه در سال‌هاي اوليه حكومت رضاخان ساخته شد و درختان چنار آن به فاصله يك متر از يكديگر قرار گرفته‌اند، خاطره‌ها در ذهن مردم تهران شكل گرفت. خيابان وليعصردر آن زمان هيچ شباهتي به خيابان‌هايي مانند امام خميني و انقلاب كه اطراف آن را ساختمان‌هاي مدرن گرفته بود، نداشت. خيابان بيشتر شبيه جاده‌اي بود كه پايتخت را به منطقه ييلاقي شميران وصل مي‌كرد.همين ويژگي‌ها باعث شد تا پيترو دلاواله، جهانگرد ايتاليايي، در سفرنامه خود به ايران بنويسد: اگر استانبول شهر سروهاست، تهران را بايد شهر چنارها خواند. خيابان 18 كيلومتري پايتخت كه از ميدان راه‌آهن تهران شروع و به ميدان تجريش در منطقه شميرانات ختم مي‌شود با پياده‌رو دلنشين، جوي بزرگ آب، حدود 11هزار چنار در دو طرف خود، مراكز سنتي و مدرن خريد و پارك‌هاي بزرگ ملت و ساعي در حاشيه خود خاطرات خوشي را براي بسياري آفريده است؛ عبور‌و‌مرور از اين خيابان يك هفته است كه شكل تازه‌اي به‌خود گرفته است. ترافيك پاي ثابت مشكلات موضوع يكطرفه كردن خيابان وليعصركه به‌نظر مي‌رسد با انجام مطالعات بسيار در شوراي‌عالي ترافيك در طول هفته جاري به اجرا در آمد، هدف مهمي را دنبال مي‌كند؛ يعني دستيابي به توسعه پايدار شهري بر مبناي توسعه حمل‌ونقل عمومي و محدوديت براي خودروهاي شخصي. مهندس فريدون دژدار، كارشناس حمل‌ونقل و ترافيك پيش از شروع گفته‌هاي خود در مورد درست يا نادرست بودن يكطرفه كردن خيابان وليعصربه 4 اصل كه در طرح‌هاي شهري بايد به آن توجه شود، اشاره مي‌كند؛ 4 اصلي كه به گفته او اگر در طراحي و اجراي پروژه‌هاي شهري به آن توجه شود قطعا باري از دوش شهر و زندگي شهري برداشته مي‌شود. بالارفتن كارايي سيستمي كه تغيير در آن اتفاق مي‌افتد نخستين اصلي است كه دژدار بر آن تاكيد دارد و مي‌گويد: قطعا هر طرح در شهر بنا بر نيازي است كه پاسخ به آن نياز يعني كارايي بيشتر. بنابراين پيش از هرچيز در مورد خيابان وليعصربايد پرسيد كه با يكطرفه شدن خيابان وليعصر آيا كارايي اين خيابان بيشتر مي‌شود يا نه؟ او سود و زيان اقتصادي يك طرح، ايمني و توجه به مسائل محيط‌زيستي را به اصل اول اضافه مي‌كند و مي‌گويد: با مطرح شدن اين 4 اصل و يافتن پاسخ مناسب براي آنها مي‌توان به اين نتيجه رسيد كه يك طرح مفيد است يا نه؛ يعني پيش از يكطرفه شدن خيابان وليعصربايد پرسيد كه آيا اين طرح از نظر اقتصادي به‌صرفه است و سود و زيان آن را سنجيد؛ علاوه بر اين بايد به اين نكته توجه داشت كه در خيابان ايمني راننده و عابر پياده رعايت مي‌شود يا نه و همين‌طور اثرات زيست‌محيطي آن را نيز مورد توجه قرار داد. راهبرد عمومي توسعه شهري موضوعي است كه دژدار معتقد است نه تنها در مورد يكطرفه كردن خيابان وليعصركه در مورد تمام طرح‌هاي شهري بايد به آن توجه داشت. او مي‌گويد: زماني كه صحبت از يك طرح شهري به ميان مي‌آيد بايد به اين نكته توجه داشت كه جايي براي اين تصميم در راهبرد عمومي توسعه شهري در نظر گرفته شده است يا نه؟ به اين معني كه اگر طرح شهري در يك راهبرد عمومي درست تعريف و به اجرا در بيايد حتما جايگاه درستي پيدا كرده و نتايج درستي نيز به‌دنبال خواهد داشت. اين كارشناس ادامه مي‌دهد: در مورد يكطرفه شدن خيابان وليعصربايد به اين مسائل توجه داشت و سپس به سراغ كاررفته كه البته قطعا مطالعات صورت گرفته بر مبناي اصول بوده است؛ البته نبايد اين موضوع را نيز فراموش كرد كه هر تدبيري كه در شهر با اهداف كاهش ترافيك، آلودگي و... صورت بگيرد، در نهايت مردم خود را با آن وفق داده و به مرور شهر شكل عادي به‌خود مي‌گيرد. دژدار ضمن مقايسه شكل رفت‌وآمد در خيابان يكطرفه‌شده وليعصردر روز نخست و روزهاي بعد از آن، ادامه مي‌دهد: روز نخستي كه اين طرح در خيابان وليعصربه اجرا در آمد به‌طور تصادفي از آن عبور كردم. كاملا مشخص بود كه با وجود اطلاع‌رساني‌هايي كه از هفته‌هاي پيش صورت گرفته بود هنوز مردم به اين طرز عبور از خيابان عادت نكرده‌اند و علاوه بر فشردگي رفت‌وآمد در خيابان‌هاي اطراف به‌عنوان مسيرهاي جايگزين شمال به جنوب و همين‌طور گلوگاه‌هاي ميدان ونك و چهارراه پارك وي، سردرگمي فاحشي ديده مي‌شد كه مردم را كلافه كرده بود اما همين اتفاق در روزهاي بعد عادي و طبيعي بود. او مي‌گويد: آنطور كه به‌نظر مي‌رسد ظاهرا قرار است با يكطرفه شدن خيابان وليعصرو اضافه‌شدن باند غربي براي رفت‌وآمد، ظرفيت اين خيابان براي عبور بالا برود؛ هرچند كه اين خيابان پيش از اين نيز از ترافيك سنگيني برخوردار نبود اما با اين اتفاق و تكيه بر حمل‌ونقل عمومي به‌عنوان وسيله اصلي براي عبور و مرور، به‌نظر مي‌رسد شكل ترافيكي اين خيابان بهتر شود. اين كارشناس ادامه داد: قطعا اين خيابان نياز به 3باند اضافي براي عبور از شمال به جنوب را ندارد و با توجه به تاكيد در استفاده از اتوبوس‌هاي تند رو ( BRT) به‌نظر مي‌رسد طراح به‌دنبال تاكيد بر استفاده از حمل‌ونقل عمومي براي عبورومرور در اين خيابان است كه با اين تفاسير بايد ديد خوبي نسبت به آن داشت و اگر دلايلي غير از اين موضوع براي اين يكطرفه شدن درنظر گرفته شده باشد قطعا طرح مفيدي نخواهد بود. با اين وجود دژدار معتقد است با كم‌شدن بار ترافيكي خيابان وليعصر، موضوع ترافيك در خيابان رفع نشده بلكه با محدود شدن رفت‌وآمد،  بار ترافيك به خيابان‌ها و اتوبان‌هايي هدايت شده است كه پيش از اين نيز با ترافيك درگير بوده‌اند؛ بنابراين بهتر است با فرهنگ‌سازي‌ به‌دنبال ترغيب مردم به استفاده از حمل‌ونقل عمومي باشيم. حمل‌ونقل عمومي مي‌شود مديرعامل شركت مطالعات حمل‌ونقل و ترافيك شهرداري تهران نيز در اين مورد با تاكيد بر استفاده از حمل‌ونقل عمومي در عبورومرور از خيابان وليعصر، معتقد است: با ايجاد خط اتوبوسراني تندرو از تجريش تا راه آهن، آن هم به طول 5/17 كيلومتر، پيش‌بيني مي‌شود تعداد زيادي از سفرهاي روزانه در اين خيابان به وسيله اتوبوس صورت گيرد، چنانچه تا 62 درصد به حجم مسافران اتوبوسراني در اين مسير افزوده شود. عليرضا سليماني با اشاره به اينكه در گام نخست ايجاد خط‌ويژه اتوبوسراني در اين مسير در دست اجراست تا پس از بررسي‌هاي لازم نسبت به تكميل و ارتقاي تجهيزات و امكانات اين خط اقدام شود، ادامه داد: طبق بررسي‌هاي صورت‌گرفته پيش‌بيني شده با ايجاد و تكميل خط اتوبوسراني تندرو و همچنين به كارگيري تجهيزات و امكانات لازم در ساعات اوج ترافيك، حداقل 30هزار نفر در ساعت با اين اتوبوس‌ها در خيابان وليعصرجابه‌جا شوند. به گفته او مطالعات تفضيلي ايجاد خطوط اتوبوسراني تندرو در خيابان وليعصرپيوست‌هاي زيست‌محيطي و اجتماعي لازم را دارد، بنابراين براي ايجاد خط تندرو در خيابان وليعصرتمامي مسائل و موضوعات دخيل و تاثير‌گذار در اجراي طرح به‌طور دقيق مورد بررسي قرار گرفته است، چنانچه در مورد وضعيت تمام معابر منتهي به خيابان وليعصرو مسير‌هاي جايگزين پس از يكطرفه شدن اين خيابان به‌طور دقيق مطالعه صورت گرفته و همچنين به وضعيت كاربري‌هاي اين خيابان، جايگاه‌هاي سوخت در مسير و...  كاملا توجه و پرداخته شده، تا بهترين روش براي اجراي طرح انتخاب شود. سليماني مي‌گويد: با ايجاد خط اتوبوسراني تندرو در خيابان وليعصرعلاوه بر كاهش تردد خودروهاي شخصي در اين خيابان و به‌دنبال آن كاهش آلودگي‌هاي زيست‌محيطي با به‌كارگيري اتوبوس‌هاي مدرن كه استانداردهاي جهاني را دارند شاهد كاهش آلودگي هوا خواهيم بود و سرعت متوسط حركت اتوبوس‌ها نيز در اين مسير از 13 كيلومتر در ساعت به 17 كيلومتر افزايش مي‌يابد كه اين مسئله كاهش زمان سفر را به‌دنبال خواهد داشت.