از رفع حصر تا دولت آشتی ملی

عکس:آرش عاشورنیا، کسوف

از نخستین ساعات شنبه پیروزی شیخ حسن روحانی مسجل به نظر می‌رسید. تا عصر که خبر قطعی اعلام شد، خیلی از اصلاح‌طلبان و منتقدان با اضطراب و نگرانی نسبت به صحت و نتیجه شمارش آرا سکوت کرده بودند اما بعد از آن هم کمتر رسانه‌ای بود که به سراغ گفت‌وگو با آنان برود. چرا که در ابتدای دولت جدید، اصولگرایان رسانه‌های پرشمار در اختیار دارند و سهم اصلاح‌طلبان چند تایی روزنامه و مجله است. آنها این بی‌تریبونی را در روزنامه‌های یکشنبه جبران کردند.

 

آزادی موسوی، کروبی و رهنورد

محمدرضا خاتمی،دبیر کل سابق جبهه مشارکت از نخستین اصلاح‌طلبانی بود که به پیروزی روحانی واکنش نشان داد و در یادداشتی برای وبسایت نوروز نوشت: "اینک که جشن ملی بر پا شده است اولین درخواست ما این است که با آزادی میر حسین موسوی و مهدی کروبی و زهرا رهنورد و همه زندانیانی که به باور ما بی گناه هستند شیرینی و حلاوت این حماسه سیاسی را دوچندان کنیم. این درخواست میلیونها اصلاح طلبی است که در خلق آرزوی رهبری نقش بی بدیل داشتند و اینک از رهبری می‌خواهند به این خواسته آنها پاسخ مثبت دهند و دلهای آنها را قرین شادی کنند."

این خواست در اجتماعات شبانگاهی مردم شادمان از پیروزی روحانی هم به صورت پررنگی تکرار می‌شد.

 

"اصلاحات پیروز انتخابات"

روزنامه بهار تیتر زده: "اصلاحات پیروز انتخابات" و در صفحه اول چهار یادداشت دارد. علی‌اصغر سیدآبادی از "ترمیم احساس شکست" می‌گوید و این که "اکنون دورانی تمام شده است. شاید در عرصه سیاست، چیزی تغییر نکند. شاید در عرصه اقتصاد تغییرکردن دشوار باشد، اما بدون تردید با پیروزی دیروز احساس شکست چندین‌ساله ما تمام می‌شود. دوران شکست تمام شده است. درست است که هنوز مطالبات بسیاری داریم، اما از پیروزی دیروزمان دریافتیم که احساس شکست را می‌توان ترمیم کرد. دریافتیم که می‌توان با بذر امید در دل‌ها، نگذاشت احساس شکست به تحقیر و سرخوردگی و بی‌عملی و خشونت بینجامد."

او معتقد است: "مواظب باشیم تا رقیبان ما، احساس شکست نکنند یا دست‌کم احساس شکستشان چنان عمیق و بزرگ نباشد که بر جان و روان جامعه تاثیر بگذارد. حالا نوبت ماست تا نشان دهیم، پیروزی اصلاح‌طلبی در شکست دیگران نیست."

امیر عباس نخعی از "پیام آشتی" نوشته و این که "نه‌تنها از این لحظه به بعد فضای رقابت‌های سیاسی افزایش خواهد یافت بلکه گروه‌های سیاسی اکنون شاید بهتر بدانند که راز پیروزی و بقا نه در «یکپارچگی» و «کنترل»، که در رقابت است."

پیام محمدرضا عارف هم درج شده که عنوان کرده "ثابت‌کردیم مردم صاحبان‌ واقعی‌این‌کشور هستند" و امیدوار به "فصل جدیدی از همدلی، اصلاح‌طلبی و اخلاق‌مداری، در سایه عقلانیت و اعتدال" است.

سعید لیلاز هم به "آشتی ملی" اشاره دارد و می‌نویسد: "این پیروزی حول ‌محور اعتدال‌گرایی ایجاد شده است و این اعتدال‌گرایی می‌تواند کاملا مطالبات اصلاح‌طلبانه مردم را پاسخ‌گو باشد...به اعتقاد من با توجه به پتانسیلی که وجود دارد می‌توانیم یک دولت آشتی ملی براساس نظام جمهوری‌اسلامی، تشکیل دهیم اما همین دولت خودش چتری باشد برای گرایش‌هایی که از رادیکالیزم خسته شده‌اند."

مجید انصاری هم معتقد است که "مطالبات اصلاح‌طلبان چیزی جدا از مطالبات عامه مردم نبوده و نیست. اصلاح‌طلبان موقعیت کشور و شرایط کار در قوه‌مجریه و ریاست‌جمهوری را به‌خوبی می‌شناسند و مطالبه حداکثری ندارند."

نگاه‌داوود هرمیداس باوند از دولت آینده درخواست می‌کند که شعور را جایگزین شور کند، به‌خصوص در حوزه سیاست خارجه: "الغا شدن تحریم‌های گوناگون می‌تواند کمر اقتصاد ایران را راست کند. از سوی دیگر رعایت حقوق‌بشر و پایبندی دولت منتخب مردم نسبت به کنوانسیون‌هایی که پیش از این از سوی ایران امضا شده است، جایگاه ایران را در بین دیگر کشورهای منطقه و حتی جهان بهبود می‌بخشد."

 

"سلام ایران بر شیخ امید"

عباس عبدی گفت‌وگویی با اعتماد داشت که در آن پيروزي حسن روحاني در انتخابات را، تكرار تجربه دوم خرداد سال 76 مي‌داند و معتقد است كه امروز زمان مطرح كردن مطالباتي همچون رفع حصرها نيست: "آقايان كروبي و موسوي هم خواهان بهبود شرايط كشور هستند. اين مسائل تحت تاثير فضاي مجازي است. نخستين كاري كه بايد دولت جديد و اصلاح‌طلبان انجام دهند اين است كه دور اين فضاي مجازي يك خط قرمز بكشند. اين فضا به معناي واقعي «مجازي» است. اگر اين فضا واقعي بود الان هيچ‌كس نبايد در انتخابات شركت مي‌كرد. آنهايي كه تحت تاثير اين فضاي غيرمسوول مجازي هستند، هيچ كاري نمي‌توانند بكنند. افرادي كه تحت تاثير اين فضا بودند تا دو ماه پيش اگر درباره انتخابات حرفي مي‌زديم آنقدر انتقاد مي‌كردند كه حد نداشت."

محمدجواد حق‌شناس هم توجه‌ها را به این نکته جلب می‌کند که "طبيعتا حسن روحاني براي انتخاب همكارانش با مانعي همچون مجلس شوراي اسلامي روبه‌رو است كه در انتخابات 92 بر اساس حمايت‌هايي كه اعلام كردند و از رقباي حسن روحاني حمايت تمام قد داشتند و اينك خسته و نگران رفتار سياسي خود در آينده هستند و ممكن است موجبات عدم همكاري را در فضاي سياسي پيش رو در دستور كار قرار دهند."

احمد شیرزاد هم این گونه تحلیل می‌کند که "از رفتار انتخاباتي مردم يك نوع واقعيت‌گرايي بسيار جالب توجه است. نگاه مي‌كنند چه كاري مي‌شود كرد و چه كاري از توان آنها برمي‌آيد. نه اينكه به ايده‌‌آل‌ها و آرمان‌هاي سياسي خود توجه كنند. در رفتار انتخاباتي، مردم خيلي واقع‌بين‌تر از برخي نخبگان سياسي هستند و به امكانات موجود توجه ويژه‌يي دارند و سعي مي‌كنند در بين امكانات موجود بهترين گزينه را كه منافع آنها را تامين مي‌كند انتخاب كنند.بخش ديگر اين است كه مردم به رفتارهاي كم‌هزينه و پر اثر خيلي بيشتر توجه دارند. مردم همه دريافتند كه صندوق آرا كم هزينه‌ترين و پراثر‌ترين روش است. اين چيزي است كه جامعه به آن رسيده است."

او سپس به تجربه کشورهای همسایه اشاره می‌کند و می‌نویسد: " ما در ايران ضمن اينكه قوانين پايه‌يي و نظم اجتماعي سر جايش قرار دارد سعي مي‌كنيم تغييرات كم هزينه را دنبال كنيم. اين هم در ديدگاه مردم جا دارد و جامعه حس كرده اين كار حداكثر هزينه‌اش يك ساعت، دو ساعت وقت است و نتيجه‌اش خيلي بيش از آن مي‌تواند اثر داشته باشد. بهتر است نخبگان سياسي روش‌هاي پرهزينه را انتخاب نكنند چون جامعه روش‌هاي كم هزينه را بيشتر مي‌پسندد."

 

"باز آمد امید"

حسین عبده تبریزی، از راه بسیار دشوار دولت آینده در حوزه اقتصاد خبر می‌دهد و این که "دولتی که می‌آید، می‌داند که رشد اقتصادی متوقف شده و بیکاری گسترده است. این لحظاتی است که رییس‌جمهور جدید باید هدایت برنامه اقتصادی‌ای را برعهده گیرد که جامعه را از وضعیت دشوار اقتصادی جاری بیرون کشد و موتور تولید، اشتغال و رشد را روشن کند. طراحی چنین برنامه‌ای البته کاری بس دشوار است.  در این مسیر، باید جسور و مصمم بود. احتیاط‌کاری نتایجی فاجعه‌آمیز به همراه می‌آورد. شرایط اقتصادی آنقدر نامناسب است که اعمال بسته‌ای از برنامه‌های جسورانه را می‌طلبد تا اقتصاد به مسیر سال 1384 برگردد. وصله و پینه‌کردن اینجا و آنجا، تردید، امید به اینکه به‌سادگی به راه‌حلی برسیم (مثلا، ساده‌انگارانه تصور شود که با فعال‌شدن سازمان برنامه همه کارها رفع و رجوع می‌شود) چشم‌انداز خروج از بحران جاری را به ‌همراه نخواهد داشت."

او جسارت و ریسک را تجویز می‌کند و پیشنهاد می‌کند که معاونت اول هم به یک فرد دارای دانش اقتصادی سپرده شود.

محسن هاشمی هم می‌گوید که "اصولگرایان نیز نباید از این اتفاق ناراضی باشند زیرا که گفتمان حاکم بر انتخابات، گفتمان اعتدال بود که جزو اهداف مهم اصولگرایانه آنها نیز هست."

غلامرضا ظریفیان با توضیح و تفسیر این که "اگر عده‌ای به هر دلیلی علاقه‌مند به مشارکت در این حوزه نباشند، امر مذمومی نیست.همان‌گونه که انتخاب‌کردن، حق است به همان میزان انتخاب نکردن و انتخاب‌نشدن نیز امری مدنی است" این گونه نتیجه می‌گیرد که "در جشن ما رای‌دهندگان و آنهایی که نخواستند یا نتوانستند رای دهند، شریک هستند."

هادی خانیکی از "آغاز فصل نو" سخن می‌گوید و این که گفتمان جدیدی در جامعه شکل گرفته است. به اعتقاد او "جامعه دریافته بود که راه‌حل برون‌رفت از این نارضایتی تغییر با سمت و سوی اصلاح‌طلبانه است. جامعه نظام را قبول دارد، می‌خواهد اصلاحات انجام گیرد و نمی‌خواهد در برابر خطرها و تهدیدهای خارجی و مسایل داخلی نظام، تضعیف شود. به این معنی یک گفتمان تازه در جامعه شکل گرفته است که این گفتمان هم اصلاح‌طلبان را دربرمی‌گیرد، هم اصولگرایان را و هم ناظر بر سطوح اجرایی و خود حکومت است."