قتل امام مسجد کاشغر؛ پیامی جدید به پکن؟

جمعه طاهر، امام جماعت و مدیر مسجد عیدگاه کاشغر بعد از نماز صبح با ضربات کارد کشته شد.

رسانه‌های دولتی چین می‌گویند دو نفر از سه نفر مظنون به قتل امام‌ جماعت مسجد کاشغر در شمال غرب چین کشته شده و فرد سوم بازداشت شده است. اما بنظر نمی‌رسد این خبر رسانه‌های دولتی چین کمکی به باز شدن گره این قتل و خشونت‌های اخیر ایالت سین‌کیانگ بکند.

آنطور که رادیو آزاد آسیا (آر اف ای) گفته است جمعه طاهر، امام جماعت ۷۴ ساله مسجد عیدگاه کاشغر، که نزدیک به ششصد سال قدمت دارد، روز چهارشنبه گذشته بعد از نماز صبح جلوی مسجد کشته شد.

گفته شده زخم‌هایی که در اثر کارد یا جسم تیز دیگری بر بدن او وارد شده بود، موجب مرگ این روحانی شده است.

خبر قتل جمعه طاهر که از طرف حکومت کمونیستی پکن به عنوان امام جماعت مسجد عیدگاه منصوب شده بود، یک روز بعد از واقعه و بدون جزئیات اعلام شد.

این خبر که در آغاز بوسیله رسانه‌های خارجی داده شد، بعد از زمانی کوتاه از طرف منابع رسمی چین تایید شد.

وبسایت رسمی تیان‌شان که به حکومت خودمختار سین‌کیانگ تعلق دارد "سه تبهکار تحت تاثیر افراطیون مسلمان" به نام‌های تورغون تورسون، ممدجان رموتیلان و نورممد عابدی‌لیمیت را عامل این قتل دانسته ولی اطلاعات بیشتری نداده است.

روزنامه لوس‌آنجلس تایمز می‌نویسد مراسم خاکسپاری این روحانی عصر همان روز (چهارشنبه) در احاطه نیروهای امنیتی و پلیس به سرعت انجام شده است.

"امام جماعت مسجد عیدگاه کاشغر حتی از سیاست‌های حکومتی پکن در مورد مسلمانان سین‌کیانگ حمایت می‌کرد و آنها را بخاطر افراطی‌گری مورد سرزنش قرار می‌داد."

خبرنگار بی‌بی‌سی در پکن گفته این روحانی که خود از تبار اویغور بود، رسما و با شور و حرارت از حکومت کمونیستی چین دفاع می‌کرد. مواضع او به همین دلیل بین مردم مسلمان ایالت سین‌کیانگ مورد مناقشه بود.

مسلمانان ایغور، بر طبق این گفته‌ها، از مواضع امام مسجد عیدگاه ناراضی‌ بودند چون او در حالی که از سیاست‌های دولت کمونیستی چین در آن ایالت ایغورنشین دفاع می‌کرد ریاست و امامت مسجد را هم به عهده داشت.

جمعه طاهر حتی از سیاست‌های حکومتی پکن در مورد مسلمانان سین‌کیانگ حمایت می‌کرد و آنها را بخاطر افراطی‌گری مورد سرزنش قرار می‌داد.

مسجد عیدگاه که بزرگترین مسجد در سراسر چین خوانده شده و نزدیک به ۲۰۰۰۰ نفر گنجایش دارد از مساجد مهم و قدیمی در راه 'جاده ابریشم' است و از قدیم برای مسلمانان منطقه دارای اهمیت بوده است.

مسجد عیدگاه بزرگترین مسجد چین در کاشغر که نزدیک به ششصد سال پیش ساخته شده، گنجایش حدود ۲۰۰۰۰ نفر نمازگزار دارد

از آنجایی که مرگ امام مسجد بزرگ کاشغر دو روز بعد از درگیری‌ها در شهر یارکنت در همان ایالت که منجر به کشته شدن دهها نفر شد، اتفاق افتاد، ناظران احتمال می‌دهند این دو حادثه با هم مربوط باشند.

خبرگزاری شین‌هوا، خبرگزاری رسمی چین، گزارش داده بود که روز دوشنبه گذشته یک گروه مسلح به چاقو، به یک پاسگاه پلیس و چند اداره دولتی حمله کردند که در اثر آن ده‌ها نفر ایغور و چینی کشته شدند.

ولی فعالین سیاسی ایغور این ادعا را رد کرده و می‌گویند که اعتراض ایغورها بخاطر سخت‌گیری حکومت در مورد اجرای مناسک دینی ماه رمضان بوده است.

قبلا گفته شده بود که امسال روزه‌گرفتن برای کارمندان ادارات دولتی در ایالت سین‌کیانگ ممنوع شده بود.

شماری از دانشجویان ایغور هم به بی‌بی‌سی اطلاع داده بودند که آنها مجبور شده‌اند روزه خود را بشکنند و با استادان خود غذا بخورند.

الهام توهتی که از استادان برجسته دانشگاه پکن و ایغور تبار است به اتهام جدائی‌طلبی با خطر اعدام روبروست

دو روز پیش مقامات قضایی چین اعلام کردند که الهام توهتی، یک استاد دانشگاه که در اوایل سال جاری میلادی بازداشت شده بود، متهم به جدائی‌طلبی است؛ اتهامی که می‌تواند مجازات اعدام به دنبال داشته باشد.

الهام توهتی که از استادان برجسته دانشگاه پکن بوده و بعنوان منتقد حکومت چین شناخته شده، هم ایغورتبار است.

ناآرامی و جنبش جدائی‌طلبی ایغورها دهه‌هاست در ایالت سین‌کیانگ وجود دارد ولی این جنبش در سال ۲۰۰۹ میلادی ابعاد تازه‌ای یافت و از آن زمان در جهان بیشتر شناخته شد.

حدود سه ماه پیش، زمانی که شی‌جین پینگ، رهبر چین برای اولین بار در حال سفر به منطقه سین‌کیانگ بود، در ایستگاه راه آهن اورومچی، مرکز ایالت انفجاری مهیب رخ داد که بعنوان پیامی به رئیس‌جمهوری چین تلقی می‌شود.

ماموران امنیتی چین و ارتش آن کشور در سالهای گذشته بارها به خیابان‌های شهرهای ایالت سین‌کیانگ آمده‌اند

در ماه ژوئیه سال ۲۰۰۹ میلادی تظاهرات آرام ایغورها در ارومچی با حمله نیروهای امنیتی دولت چین به خشونت کشیده شد و به دنبال آن به چینی‌های ساکن آن شهر حمله شد که تصور می‌رود توسط ایغورهای افراطی‌ انجام شده باشد.

در زد و خوردهای آن روز بنا به آمار رسمی ۱۹۷ نفر کشته و بیش از ۱۶۰۰ نفر زخمی شدند. از این زمان تمایلات جدائی طلبانه در این منطقه تشدید شد.

با افزایش تمایلات سیاسی اسلامی، مسلمانان ایغور هم به فعالیت‌های خود افزوده‌اند. در حال حاضر "جنبش اسلامی ترکستان شرقی" بین ایغورهای چین فعال است که حکومت چین، سازمان ملل متحد و بعضی کشورها آنرا بعنوان سازمان تروریستی طبقه بندی کرده‌اند.

در مقابل سازمان "کنگره جهانی ایغورها" که از سال ۲۰۰۴ در مونیخ بوسیله ایغورهای مهاجر ایجاد شده، برای بوجود آوردن یک "ترکستان شرقی مستقل" مبارزه‎‌ می‌کند.

ترکستان شرقی اصطلاحی است که اواخر قرن ۱۹ برای اولین بار توسط یک مورخ روس در مورد سرزمین‌های آسیای مرکزی و سرزمین‌های امروزی ایالت سین‌کیانگ چین بکار برده شد.

"جمهوری خودمختار سین‌کیانگ در سال ۱۹۵۵ تاسیس شد و از آن زمان تا بحال شاهد اعتراضات مداوم ایغورهاست که معتقدند چین کمونیستی سرزمین مستقل آنها را اشغال کرده است."

جمهوری ترکستان شرقی برای اولین بار در سال ۱۹۳۳ توسط اویغورها و اقوام ترک دیگر تاسیس شد ولی یک سال بعد فرو ریخت.

در سال ۱۹۴۴ بار دیگر همان جمهوری با کمک اتحاد شوروی در اطراف شهر کاشغر، در شمال سین‌کیانگ ایجاد شد ولی پنج سال بعد بدست "ارتش آزادیبخش خلق چین" منحل و از آن زمان کاملا به چین ملحق شد.

چین کمونیستی بعدا جمهوری خودمختار سین‌کیانگ را در سال ۱۹۵۵ تاسیس کرد. از آن زمان تا به حال این منطقه مسلمان‌ و ایغورنشین شاهد اعتراضات مداوم بوده است.

ایغورها معتقدند چین کمونیستی سرزمین مستقل آنها را اشغال کرده است. چین اما ادعا می کند مردم ایغور از آمدن ارتش خلق چین استقبال و از آن حمایت کرده‌اند.

در استان سین‌کیانگ بیش از ۳۰ هزار نفر فارسی‌زبان تاجیک هم زندگی می کنند که بیشتر آنها در شهر تاش‌قرغان و اطراف آن در نزدیکی مرز تاجیکستان ساکنند.

با شرایط امروز جهان و افزایش جنبش‌های اسلامی از طیف‌های گوناگون در مناطق مسلمان‌نشین جهان، معلوم نیست ایغورهای چین که امروز رسما برای بازسازی "ترکستان شرقی" کوشش می‌کنند، در آینده در صورت موفقیت و جدایی از چین با چگونه حکومتی روبرو خواهند بود.

اما امروز اگرچه انگیزه قتل امام مسجد کاشغر هنوز کاملا مشخص نیست ولی به دلیل حمایت او از سیاست‌های حکومت مرکزی، شاید پیامی جدید برای پکن و حامیان آن باشد.