سید محمد رضا خاتمی دبیرکل سابق و عضو ارشد جبهه مشارکت در مراسم بازگشایی انجمن اسلامی در دانشگاه امیرکبیر:

سید محمد رضا خاتمی دبیرکل سابق و عضو ارشد جبهه مشارکت در مراسم بازگشایی انجمن اسلامی در دانشگاه امیرکبیر: 1394/2/1

آیین بازگشایی انجمن اسلامی دانشجویان ترقی خواه دانشگاه امیرکبیر تهران عصر روز دوشنبه در حالی برگزار شد که فریادهای «یاحسین، میرحسین»، «زندانی سیاسی آزاد باید گردد» و «پیام ما روشنه، حصر باید بشکنه» در فضای سالن سخنرانی طنین انداز بود. شعارهایی که بار دیگر نشان داد جنبش دانشجویی همچنان زنده است و روزهای بهاری دانشگاه ها در حال برگشتن است.

انجمن های اسلامی دانشگاهها در سراسر کشور در حالی آغاز به کار می کنند که هشت سال گذشته را در سخت ترین شرایط و فضایی امنیتی همراه با دستگیری و احضار فعالان دانشجویی گذرانده اند. فضایی که دولت محمود احمدی نژاد آن را به وجود آورد تا شاید قلب دانشگاه را از کار بیندازد ولی این یک سال و نیم اخیر و بعد از روی کار آمدن دولت حسن روحانی نشان داد دانشگاه هرگز نمی میرد. سالن آمفی تئاتر مرکزی دانشگاه امیرکبیر عصر دیروز شاهد جمعیتی بود که نشان می داد دانشجویان این بهار را به استقبال رفته اند.

دانشگاه امیرکبیر (پلی تکنیک) که آن را «قلب تپنده جنبش دانشجویی» نامیده اند، دیروز در حالی بازگشایی یک تشکل دانشجویی را جشن می گرفت که پلاکاردها و شعارهای دانشجویان برای رفع حصر و یادکرد میرحسین، نشان از پایبندی آنها به آرمان های حق طلبانه جنبش سبز داشت.

«فریاد دانشجویان برای رفع محدودیت از سیاستمداران محبوب»

“پلی تکنیک دیروز در حالی حیات دوباره سیاسی‌اش را جشن می‌گرفت که با شادمانی از بازگشت اصلاح‌طلبانی نظیر سید محمد رضا خاتمی به تریبون‌های دانشجویی کم از آن آیین گشایش نداشت. سالن آمفی تئاتر مرکزی دانشگاه امیرکبیر عصر دیروز شاهد حضور دو اصلاح‌طلبی بود که سال‌هاست چنین تریبونی سال‌های گذشته کمتردر اختیارشان قرار می‌گرفت. همین اتفاق هیجان‌انگیز کافی بود تا خاتمی در ابتدای صحبت‌هایش بگوید: به خاطر لکنت‌های احتمالی در صحبت‌هایم عذرخواهی می‌کنم، آخر سال‌هاست اجازه نمی‌یافتم در چنین جایگاهی صحبت کنم.

همین جمله کافی بود تا دانشجویان با تشویق‌های مکرر او را در ادامه همراهی کنند. دانشجویان امیرکبیر دیروز عصر به نمایندگی از جنبش دانشجویی آیین گشایش انجمن اسلامی این دانشگاه را جشن گرفتند؛ انجمنی که حدود هشت سال پیش در دولت احمدی‌نژاد منحل شد و حالا در دولت روحانی بازگشایی می‌شود. دانشگاه امیرکبیر که دانشجویانش معمولا موتور محرکه بسیاری از تحرکات دانشجویی بودند دیروز عصر یک صدا خواستار بازگشت برخی دانشجویان به دانشگاه بود. دانشجویان هم با نوشته‌هایی در دست تلاش می‌کردند تا این خواسته را از دیوارهای سالن آمفی تئاتر مرکزی دانشگاه در خیابان حافظ به چند کیلومتر آن طرف‌تر برسانند تا شاید این دادخواهی با کمک مسوولان قضایی موجب بازگشت دانشجویانی شود که حالا چند سالی است دیگر پشت میز و در کلاس درس حاضر نیستند.

محمدرضا خاتمی اما با آرامش در تمام طول صحبتش دانشجویان را به عمق در مسائل دعوت کرد، اما بالاخره گریزی هم به انتخابات مجلس زد و گفت که چشم همه ما به این انتخابات است. با این حال می‌گفت جای بررسی آسیب‌هایی که نظام ما دچارش شده در همین دانشگاه‌هاست و کرسی‌های آزاداندیشی که با حمایت رهبری تشکیل شده کارشان همین است که در فضای علمی بررسی کنند چرا سرنوشت روسای جمهور، روسای مجلس و نخست وزیر دوران جنگ چنین می‌شود که آنها یا فتنه‌گر و ساکت فتنه معرفی می‌شوند یا خائن و فاسد؟

او البته وقتی نام روسای جمهور را یک به یک بر زبان راند به نام روحانی که رسید گفت خدا آخر و عاقبت او را ختم به خیر کند. طبیعی بود که دانشجویان با شنیدن نام سیاستمداران محبوب‌شان سخنرانی خاتمی را قطع کنند و خواستار رفع محدودیت از آنان شوند، خاتمی اما در آرامش به صحبت‌هایش ادامه می‌داد. خاتمی در زمان شعار سردادن دانشجویان می‌گفت باید ببینیم چرا این اتفاق افتاده که این سیاستمداران که هر روز از تریبون‌های مختلف تخریب می‌شوند محبوب‌ترین انسان‌ها در جامعه ما هستند؟ چه اتفاقی در این کشور افتاده که نخست‌وزیر کشور به این سرنوشت گرفتار شده و حتی آقای مطهری که اصولگراست به این روش برخورد معترض می‌شود. اتخاذ روشی که هیچ مبنا و پایه قانونی ندارد. این همه هزینه بر کشور بار شود به خاطر ندانم کاری و کینه‌توزی

او گفت که در کرسی‌های دانشگاهی باید بررسی کرد چرا در جمهوری اسلامی ایران معاون اول یک دولت به جرم فساد اقتصادی زندانی می‌شود؟ چرا برخی نهاد‌ها بی‌توجه به قانون هر آنچه خود درست می‌پندارند را به جامعه تحمیل می‌کنند؟

او با گشودن این بحث که متاسفانه یا خوشبختانه جامعه ما دچار سیاست زدگی است اعلام کرد راه‌حل همه مشکلات از سیاست می‌گذرد و باید با راه‌حل‌های سیاسی به رفع مشکلات اقدام کرد. او مبنای سخنانش را بر لزوم تغییر جهت‌گیری‌های دانشجویان از نزاع‌های بی‌پایان سیاسی به تعمق در مسائل کشور برد اما در عین حال گفت که راه‌حل‌ها از میدان سیاست می‌گذرد: امروز همه ما هنوز چشم مان به سمت انتخابات ریاست‌جمهوری و مجلس است و به دنبال این هستیم که آیا جامعه می‌تواند از این طریق یک گام به سمت جلو بردارد.

آنچه ما امروز عمیقا به آن نیاز داریم، نگاه و تحلیل عمیق از وضعیت کشور و سیاست ورزی در کشور است. نایب‌رییس مجلس ششم به نقش دانشجویان در سال‌هایی که فضا برای اهالی سیاست بسته بود اشاره کرد و گفت که دانشجویان در مقاطع مختلف نقش احزاب، رسانه و … را ایفا کرده‌اند. خاتمی که با قطع مکرر سخنانش و ابراز احساسات دانشجویان مواجه بود آنان را پیشانی بلند تحول خواهی در کشور عنوان کرد و گفت که آنها را خط مقدم جبهه روشنفکری در کشور می‌داند و در طول تاریخ این ملت جریان دانشجویی منشا تحولات عظیمی بوده و یک تنه بار همه اقشار دیگر را به دوش کشیده است.

او دانشجویان را تنها گروهی اعلام کرد که هیچگاه نگذاشتند شمع آزادی‌خواهی خاموش شود. امروز در کشور با وضعیت جدیدی مواجه هستیم. امروز در کشور ما نهادهای مدنی و احزابی ایجاد شده و رشد کرده‌اند که تا حدی توانسته‌اند مسوولیت‌های مدنی خود را ایفا کنند. روزنامه‌ها و رسانه‌ها نیز امروز با وجود همه محدودیت‌ها توانسته‌اند نقش خود را ایفا کنند. با این وجود به نظر می‌رسد امروز نیاز داریم که در دوران جدیدی که آغاز شده به نقش دانشجو و دانشگاه نگاه جدیدی داشته باشیم.

شروع این حرکت از انجمن اسلامی جدید این انتظار را ایجاد می‌کند که شاهد تحول جدید در دانشگاه‌ها و فضاهای دانشجویی باشیم. خاتمی خاطرنشان کرد: اگر زمانی سیاست ورزی عملی در کنار نظریه‌پردازی از جمله مسوولیت‌های دانشگاه‌ها بود، امروزبه دلیل آنکه درون جامعه به اندازه کافی شاهد سیاست ورزی عملی هستیم، به اندازه کافی کسانی هستند که پرچم آزادی خواهی را بالا نگه دارند. زمان آن رسیده است که در دانشگاه‌ها به صورت عمیق‌تر به مساله سیاست ورزی بپردازیم؛

چرا که خوشبختانه یا متاسفانه جامعه ما به قدری سیاست زده شده است که راه‌حل همه مشکلات ما از درون سیاست می‌گذرد. علی الظاهر بنا بر این است که دانشگاه‌ها محل نظریه‌پردازی و ایجاد کرسی‌های آزاد اندیشی باشد. این کرسی‌ها یعنی فارغ از هر هراسی بابت تحت تعقیب قرار گرفتن از سوی دیگران اهداف کشور را دنبال کنند.

خاتمی که می‌خواست امیدواری‌اش را به سیاست‌های دولت دهم نشان دهد مدام روی دوران جدید تکیه می‌کرد. گویی رها شدن از ٨ سال سکوت معنادار و اجباری دانشگاه خود نشانه‌ای بزرگ برای ورود به عصر جدید بود. به همین دلیل هم گفت که در این دوران جدید شاید بتوانیم به این مسائل بپردازیم. چرا کشورهای مسلمان و کشورهایی که نام اسلامی را به دنبال خود دارند دچار نوعی عقب افتادگی هستند. همه کشورهایی که نام اسلامی را به دنبال دارند متاسفانه دچار عقب افتادگی شده‌اند. علت چیست؟

خیلی ساده می‌توان دلیل عقب افتادگی موجود در کشورهای اسلامی را به استعمار سلطه‌گران و استکبار جهانی نسبت داد؛ چرا که اینها نمی‌گذارند کشوری رشد کند اما بیان این علل برای عقب افتادگی کشورهای مسلمان کافی است؟ نایب رییس مجلس ششم ادامه داد: در کشور ما عده‌ای می‌گویند نفت علت عقب افتادگی کشور است. اگر نفت وجود نداشت چشم خارجی‌ها به ما نبود و از این تنبلی مفرط رها می‌شد. برخی دیگر نیز ایدئولوژی را مانع پیشرفت کشور می‌دانند و دسته دیگر با طرح نقش دین در این موضوع، برداشت‌های متحجرانه از دین را عامل عقب افتادگی کشور می‌دانند. محل پرداختن به این امور کجاست؟

اما آیا محل پرداختن به این امور جز در دانشگاه‌ها است؟ با ایجاد فضای پرنشاط و پر از امنیت در دانشگاه می‌توان به این مساله پرداخت. او البته به دموکراسی هم گریزی زد و از میان تمام ابزار دموکراسی به قوه قضاییه مستقل اشاره کرد: اندیشمندان معتقدند بدون ایجاد یک قوه قضاییه مستقل امکان پیاده شدن دموکراسی وجود ندارد. آیا در کشور ما شرایط آن چنان که گفته می‌شود ، هست؟

آیا می‌توانیم بگوییم در کشور ما مانند زمان علی علیه السلام رفتار می‌شود؟ وقتی یک یهودی طرف دعوای امام علی قرار می‌گیرد قاضی منصوب شده توسط خلیفه به نفع طرف دعوای خلیفه مسلمین رای می‌دهد و هیچ اتفاقی هم نمی‌افتد. آیا در کشور ما چنین فضایی فراهم است؟جای این بحث کجاست؟ اگر این حرف‌ها را در روزنامه‌ها بزنیم اما در دانشگاه‌ها به خاطر تاکید رهبری بر کرسی‌های آزاداندیشی جایش همینجاست. نایب‌رییس مجلس ششم به بحث هسته‌ای هم ورود کرد و پرسید: کجا باید سود و زیان انرژی هسته‌ای برای کشور بررسی شود؟ کجا باید بحث شود که راه‌های پیشرفت را با این همه هزینه بر مردم دنبال نکنیم؟ چطور می‌شود نماینده مجلس بگوید من از این آدم مفسد پول گرفته‌ام و هیچ اتفاقی هم نیفتد. چه شده است این کشور را؟ جای این بحث‌ها در کرسی‌های آزاد اندیشی است. اگر بخواهیم موضوع را در سطح دعواهای مچ‌گیرانه سیاسی دنبال کنیم سرنوشتی نخواهد داشت. اما اگر بحث‌ها را با شرکت افراد دلسوز از جناح‌های مختلف در دانشگاه پیگیری کنیم می‌توان امیدوار بود.