آسیب‌شناسی کیفیت به‌کارگیری تاریخ در تفاسیر قرآن

چکیده

بخش وسیعی از گزاره‌های موجود در تفاسیر، مرتبط با حوزه تاریخ است. اما ناظر به اینکه مفسران قرآن، خود را مورخ نمی‌پندارند، معمولاً در نقل وقایع تاریخی سبکی واحد را اتخاذ می‌کنند. این سبک که از سنت علمی تفسیر نگاری پیشینیان الگوگیری شده است، موجب گشته که نمود مسائل تاریخی در تفاسیر ـ حتی در دوران حاضر ـ به شکل تکرار پیوسته و یکنواخت روایات تاریخی باشد. زمانی که این نگرش سنتی به تاریخ با رویکردهای امروزین علم تاریخ مقایسه می‌گردد به‌سادگی عقب‌ماندن تفسیر در این حوزه خاص که توأم با برخی از آسیب‌هاست نتیجه گرفته می‌شود. در این مقاله با نگاهی انتقادی به نگرش تاریخی مفسران، به دنبال بیان آسیب‌های موجود در این نگاه و همچنین ایجاد حس نیاز به شکل‌گیری تحولاتی اساسی در نحوه به‌کارگیری تاریخ در تفاسیر قرآن هستیم.

واژگان کلیدی: علم تاریخ، تفسیر، مطالعات قرآنی، ظرفیت تاریخ، تاریخ روایی.

نویسندگان:

حسین شجاعی/ عباس مصلائی‌پور

فصلنامه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی - سال هفتم، شماره 22، بهار 1395.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.