اساتید فلسفه اسلامی از بود یا نبود «فضای مجازی» گفتند/ لزوم توجه به حکمت متعالیه صدرایی در فضای مجازی

به گزارش خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس، بیست و یکمین همایش بزرگداشت حکیم ملاصدرا با موضوع «فلسفه در مواجهه با فضای مجازی» دیروز(یکشنبه 31 اردیبهشت ماه) با حضور اندیشمندان، صاحبنظران و اساتید فلسفه اسلامی در مجتمع آدینه برگزار شد، در مراسم افتتاحیه آیت‌الله محمد خامنه‌ای رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا به عنوان نخستین سخنران این همایش با موضوع «جایگاه مواجهه فلسفی» سخنرانی می‌کند، همچنین رضا داوری‌اردکانی رئیس فرهنگستان علوم به موضوع «فلسفه، تکنولوژی و فضای مجازی»‌ می‌پردازد، دیگر سخنران مراسم افتتاحیه آیت‌الله سیدمصطفی محقق داماد است که در خصوص «گسترش عقلانیت در فضای مجازی» به ارائه مطلب پرداختند.

کریم مجتهدی با موضوع «تفکر فلسفی و فضای مجازی»، غلامرضا اعوانی با موضوع «وجه ملکوتی وجود عالم مجازی از دیدگاه حکمت متعالیه»، حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه با موضوع «ارزیابی فضای مجازی با رویکرد حکمت اسلامی»، حسن بلخاری با موضوع «مفهوم شناسی مجاز در حکمت، عرفان و هنر» و غلامحسین ابراهیمی دینانی با موضوع «واقعیت مجاز» در نشست دوم با دبیری حسین کلباسی اشتری و مقصود محمدی در سالن همایش سخنرانی کردند.

همچنین در سالن آموزش در نشستی همزمان حجت‌الاسلام حسینعلی رحمتی با موضوع «تدوین نظام اخلاقی اسلام درباره فضای مجازی: ضرورت‌ها و بایسته‌ها»، عبدالرزاق حسامی‌فر با موضوع «فضای مجازی و بسط هویت شخصی»، صالح حسن‌زاده با موضوع «فضای مجازی، آسیب‌ها، خانواده و تصمیم واقع بینانه»، عبدالله صلواتی با موضوع «سهم فضای مجازی بر پوچ‌گرایی با تأکید بر فلسفه صدرایی»، رضا ماحوزی با موضوع «آموزش و پژوهش فلسفه در دانشگاه‌های مجازی» به ارائه مطالب پرداختند.

در نشست سوم در پنل عصرگاهی علی بداشتی با موضوع «فرصت‌ها و تهدیدهای فضای مجازی برای اخلاق اسلامی»، حسین کلباسی اشتری با موضوع «حقیقت و مجاز در فضای مجازی»، قاسم پورحسن با موضوع «شبح‌وارگی رسانه»، طوبی کرمانی با موضوع «هویت رابطه مجازی و پیامدهای آن بر ساحت‌های وجود آدمی»، غلامرضا فدایی با موضوع «مبانی فلسفی و زبان‌شناختی فضای مجازی» سخنرانی کردند.

در نشست پایانی نیز سعید ضرغامی به طرح «نمودشناسی نقش بدن در ادارک، چالش‌های فراروی تجربه مجازی» و علیرضا منصوری درباره «هستی‌شناسی فضای مجازی و تبعات آن» و رهام شرف نیز به طرح «نادیده گرفتن واقعیت مجاز و پیامدهای اخلاقی آن در روابط خانوادگی» پرداختند، در ادامه گزارش این همایش یک روزه می‌آید:

*آیت‌‌الله سیدمحمد خامنه‌ای: فلسفه در مواجهه با فضای مجازی باید پیام بشریت، حکمت و عقلانیت را به جهان برساند

در ابتدای این همایش آیت الله سیدمحمد خامنه ای رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا با اشاره به جایگاه مواجهه فلسفی بیان داشت: در این فضای مجازی که دل و چشم‌ها  و گوش‌ها آمده شنیدن هست،‌چه وظیفه‌ای داریم، برخورد و مواجهه با هم یک نتیجه‌ای دارد؛، فلسفه در مواجهه با اینت فضا در مرحله اول با یک مجموعه بزرگ روبرو است.

وی افزود: شأن فلسفه این است که در این چنیین فضای بزرگی که امکان خطاب قرار دادن ا فراد است، سازوکاری داشته باشد، اساساً‌در حکمت فلسفه تقسیم‌بندی حکمت نظری و حکمت عملی صورت می‌گیرد، فلسفه بنا دارد اولاً‌جهان را ادراک کند و این ادراک را به بقیه منتقل کند.

آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به اینکه فلسفه جهان را می‌شکافد و تحلیل میکند، ابراز داشت: فلسفه به صورت علمی و عقلانی درخودش   جا می‌دهد  تا یک انسان حکیم شود، بنابراین یک انسان حکیم در درجه اول می‌داند که جهان هستی چیست و به سؤال شما پاسخ می‌دهد.

وی ادامه داد: در حکمت عملی خاصیت و کارکرد فلسفه مطرح است،‌ عقل و فطرت از این علم نتیجه کمالی می‌گیرد، ‌اگر دارو است می‌خورد و اگر وسیله هلاکت است نزدیک نمی‌شود، از این علم استفاده می‌کند، فلسفه دانستن برای عمل کردن است، ‌در اینجا تکلیف خودش مشخص است و هم تکلیفی برای او می‌شود که به صورت پیام مردم را هدایت کند.

رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا با اشاره به کتاب اسفار اربعه ملاصدرا به تشریح سفرهای چهارگانه انسان برای شناخت پرداخت و گفت: فلسفه در واقع یک سفر است، در سفر  اول که سفر من الخلق الی الحق است، انسان به کمک عقل و یاری خدای متعال به معرفت‌جویی و به سمت خدا می‌رود، در سفر دوم نگاه،‌ نگاه خداگونه است،‌ به گونه‌ای دنیا را ببیند که خدا ببیند،‌ در این سفر معرفت تمام می‌شود.

وی افزود: سفر سوم عکس سفر اول است یعنی به سوی حق است و به عالم سلوک وارد می‌شوند، در اینجا حکمت عملی است،‌ فلسفه در مواجهه با هر چیزی جایگاه خودش را اینجا نشان می‌دهد، یک نگاه خداگونه به هستی است، بنابراین در مواجهه با فضای مجزای این صجنه گسترده که بشر در آنجا است، با تمام امکانات دنبال حق و خبر می‌گردد؛ در این محیط فلسفه مواجهه دارد.

آیت‌الله خامنه‌ای با بیان اینکه فضای مجازی یک فضای گفت‌وگو و صحبت کردن برای فلسفه است، خاطرنشان کرد: فلسفه در برابر برداشت حکیمانه و فلسفی از جهان هستی نتیجه می‌گیرد و میوه و عصاره آن را برای مردم در می‌آورد که نشان دهنده اثر است،‌ در این راستا فلسفه تلاش دارد با اگاهی دادن و بیان کردن معارف، هنجارسازی، فرهنگ‌سازی و خودسازی به مواجهه با فضای مجازی بپردازد، در مرحله خودسازی باید اخلاق افراد درست شود، زیرا فلسفه را می‌بینیم که روی افراد تأکید کرده است و اصلاح از فرد شروع می‌شود، در اینجا مسأله خانواده، تدبیر و سیاست هم مدنظر است.

وی به تببین مسأله سیاست از نگاه فلسفی پرداخت و اظهار داشت: حکما گفته‌اند در صدر حکومت باید حیکم باشد که کرامت انسان را درک کند و حکیمانه انسان را بشناسد، در اسلام حق حاکمیت با خداست، پیامبر سفر اول و دوم را انجام داده است و در سفر سوم و چهارم با بعثت می‌آید.

رئیس بنیاد حکمت صدرا خاطرنشان کرد: فضای مجازی فضای بزرگی است و می‌تواند خطرساز باشد، ‌دشمنان با دقت از این فضا استفاده می‌کنند، تبدیل به زندگی بشر به زندگی حیوانی و برای به هدف رساندن امیال خودشان بهره می‌برند، از دیدگاه فلسفه باید یک سیاستی برای اصلاح جامعه بشری بر مبنای توحیدی در فضای مجازی صورت گیرد و روش زندگی را به مردم آموخت که مردم خودشان بر این اساس بتوانند با آن مقابله کنند، در واقع فلسفه در مواجهه با فضای مجازی باید پیام بشریت و پیام حکمت و عقلانیت را به دنیا برساند و آن‌ها را راهنمایی کند.

*داوری اردکانی: «فضای مجازی» با نگاه اسلامی خود یک حقیقت است/ جهان امروز تبدیل به جهانی وحشتناک شده است

رضا داوری اردکانی رئیس فرهنگستان علوم یکی دیگر از سخنرانان مراسم افتتاحیه با موضوع «فلسفه، تکنولوژی و فضای مجازی» به ایراد سخنرانی پرداخت، وی با طرح این سؤال که در فلسفه معاصر غربی چه تصوری درباره فضای مجازی وجود دارد، گفت: مفهوم فضای مجازی در نگاه اسلامی به معنای وهم و خیال نیست، بلکه فضای مجازی با نگاه اسلامی خود یک حقیقت است، یکی از وجوه مجاز، استعاره است، استعاره بدون حقیقت و واقعیت نمی‌تواند باشد، وهم در فلسفه ما یک جایگاهی دارد، بدانیم که مرحله ادراک ما چهار مرحله است، حس، خیال، وهم و عقل که هر یک جایگاه خودش را دارد.

داوری اردکانی با بیان اینکه میان فضای موهوم با حقیقت و عقل پیوسته است، ابراز داشت: این وهم، هر چیزی که حتی تصورش را نکرده باشیم، می‌تواند باشد، این تکنولوژی همه توانی دارد، صدها میلیون‌ نفر ازاین وسلیه تکنولوژی اطلاعات استفاده می‌کنند، استفاده‌ای که با یک اشاره دنیا را بر هم می‌زند.

وی با اشاره به سخنان آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای مبنی بر ضرورت استفاده فرهنگی از فضای مجازی گفت: بنده نمی‌دانم و حوزه تخصصی من فضای مجازی نیست، اما شنیده‌ام که اطلاعاتی درباره فضای مجازی وجود دارد که از طریق آن می‌توان با جهان کارهایی کرد که اگر به گوش ما برسد وحشت خواهیم کرد‌، اکنون در شرایطی زندگی می‌کنیم که گذشته و حال حاضر است.

رئیس فرهنگستان علوم تصریح کرد:‌ غربی‌ها پیرامون مراحل تاریخ سه مرحله را عنوان می‌کنند؛ دوران پیش از مدرن، مدرنیته و دوران پست مدرن، این تقسیم‌بندی برای تاریخ از منظر غرب است و با محور قرار دادن خود این گونه به جهان می‌نگرند. در واقع با این نوع تقسیم‌بندی سراسر تاریخ بشر را تحقیر می‌کنند. درست آن است که به دنبال تقسیم‌بندی دیگری از تاریخ بشر باشیم.

وی با بیان اینکه فیلسوف غربی نظرش این است که در آخرین عصر به سر می‌بریم که او را راهبری می‌کند، ابراز داشت: واقعیت یعنی وجود داشتن جهان و اینکه می‌توانیم جهان را بشناسیم که یک امر مهمی است. اما در سیر تاریخی غرب مواجهه با این مفهوم بسیار آشفته هستیم، شاهدیم که برخی در اروپا ندای مرگ سوژه سر دادند، در واقع انسان با سوژه شدن جهان را دگرگون کرد، کسانی مثل فوکو، دریدا و ... . این‌ها به جای سوژه، متن را قرار دادند و این گونه از جهان تعبیر کردند که جهان متنی است که خوانده می‌شود. این مسیر در نهایت به نابودی ابژه نیز انجامید، حال باید از آن‌ها پرسید که دیگر چه باقی مانده است؟ 

داوری اردکانی با تأکید بر اینکه دایر مدار جهان؛ ارسطویی، افلاطونی و ملاصدرایی نیست، بیان داشت: نکته اساسی این است که باید دید که از نظر غرب جهان بر چه سازی می‌چرخد، جهان موجود غرب بر محور حقیقت نمی‌گردد، بلکه بر ساز دیگری می‌گردد، در حقیقت در جهان امروز غرب با یک کابوس مواجهیم. با این جهان چه کنیم که میان دروغ و راست فاصله‌ای نیست، افرادی جهان را به آشوب می‌کشند و تصور نمی‌کنند که کارشان غلط است.

وی افزود: فضای مجازی ساز خودش را می‌زند و هر جا که بخواهد ما را با خودش می‌برد، همه چیز به دست اوست، امروز فضای مجازی تمامی فعالیت‌ها و مناسبات ما را در بر گرفته است، از مسایل روزمره تا مناسبات جهانی و همچنین اندیشه. جهان امروز تبدیل به جهانی وحشتناک شده است، ما سابقه چند هزار ساله داریم، ما در وحشتناکی این جهانیم، در خطرناک‌ترین جهان، اگر کار ما آدمی است، رحمت الهی ما را به حال خود واگذار نمی‌کند.

*آیت‌الله محقق داماد: اخلاق مبتنی بر عقلانیت، مهم‌ترین مؤلفه ارتباط اجتماعی و اخلاق در کلانشهر سایبری است

سخنران پایانی مراسم افتتاحیه همایش آیت‌الله سیدمصطفی محقق داماد استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی بود که موضوع سخنرانی خود را به «گسترش عقلانیت در فضای مجازی» اختصاص داد،‌ وی با تأکید بر اینکه برای حضور مطلوب در فضای مجازی، نظریه‌پردازی‌ها و برنامه‌ریزی‌های جدید لازم است،‌ افزود: دستیابی مردم به اطلاعات همزمان در فضای باز به تعریف جدید از جهانی شدن منجر شده است، زیرا یک کلانشهر سایبری تشکیل شده  که گویا در این کلانشهر سایبری تمام مرزها از میان برداشته شده است.

آیت‌الله محقق داماد بیان داشت: در این شهر همگان در یک لامکان و لازمان با هم ارتباط برقرار کرده‌اند، آنچه در انیجا اصالت دارد، ارتباط میان انسان‌ها با یکدیگر است، به بیان دیگر هر فردی از هر جامعه و فرهنگ دیگری با افراد با فرهنگ‌های متفاوت ارتباط برقرار می‌کند.

وی با بیان اینکه در کلانشهر سایبری اخلاق جایگاه نخست باید داشته باشد، ادامه داد: در اینجا احلاق را به عنوان یک مقوله ارتباطی باید قرار دهیم، زیرا در این گستردگی و تنوع ارتباطات در دنیای سایبری، اهمیت اخلاق میان شهروندان را متصور شد،‌ به عبارتی در این کلانشهر اخلاق باید حکومت کند.

استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی خاطرنشان کرد: در عصر کنونی فراگیر شدن فضای ارتباطز دیجیتال در جهان امروز فرصتی برابر را در برابر مردم قرار داده است که صدای خودشان را به جوامع دیگر برسانند، فرصتی را فراهم کرده است که شئونات فرهنگی،‌نگرشی و اخلاق رفتاری از طریق شبکه‌های ارتباطات ارائه دهد.

وی گفت: امروز تک صدایی غربی از بین رفته است و همزمان با تولد دیگری غیر غربی به نظر می‌رسد معیارهای جدید اخلاقی لازم است و این وظیفه فلسفه و اساتید فلسفه است که در شناخت، تبیین و ارزیابی معیارهای اخلاقی در این کلانشهرهای سایبری جدید را ارائه دهند تا سردگمی میان شهروندان آن رخ ندهد.

آیت‌‌الله محقق داماد با بیان اینکه اصول جامع مبتنی بر سیر مشترک افراد برای ارائه برنامه اخلاق ضروری است، اظهار داشت: آنچه می‌تواند از سوی فلسفه؛ حکمت به خصوص حکمت اسلامی به عنوان معیارهای اخلاقی مشترک در این فضای مجازی مطرح شد، این است که بدون تبعیض‌گرایی حقوق انسان به ما هو انسان پاسداشته شود و برای او حقوقی فرض شود و از منظر عقل در پادساری از حقوق انسان از آن جهت که انسان هستند قائل شویم.

وی ادامه داد: توسعه فردی، عقلانیت و اخلاق مبتنی بر عقلانیت مهم‌ترین مولفه ارتباط اجتماعی و اخلاق در کلانشهر سایبری است که امکان زندگی مسالمت آمیز و آرام برای شهروندان آن فراهم می‌سازد تا در سایه مشارکت جمعی به فعلیت برسند،‌ جهانی که برد_برد میان ساکنانش باشد.   

*حجت‌الاسلام خسروپناه: «حکمت متعالیه صدرایی» نقشه راه تدوین سند فضای مجازی مبتنی بر عقلانیت قرار گیرد

 در نشست دوم این همایش با دبیری حسین کلباسی اشتری و مقصود محمدی، حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه رئیس مؤسسه حکمت و فلسفه به طرح موضوع «ارزیابی فضای مجازی با رویکرد حکمت اسلامی» پرداخت.

وی با بیان اینکه جنس فضای مجازی از جنس صنعت است، افزود: فضای مجازی یک شبکه گسترده جهانی است که از طریق سخت‌افزار و نرم‌افزار نمود می‌یابد، این فضا جهت‌دار و معنادار است، ویژگی اساسی که دارد شبیه‌سازی، تعامل و ساختگی بودن آن است، در واقع ترکیبی از فضای حقیقی و اعتباری است، واقعیت حقیقی مبتنی بر دقیق‌ترین مناسبات است.

حجت‌الاسلام خسروپناه با اشاره به اینکه فضای مجازی در ذیل جهان واقعی به معنای اعم است، تصریح کرد: این فضای مجازی با هویت انسان چه کار می‌کند؟ برخی کانال‌ها و سایت‌ها تلاش دارند که نقش کاربران بازیگری است نه تماشاچی، چرا که در این فضای مجازی که کاربر تماشاچی نیست، هشت کار را برای او انجام می‌دهد؛ سرویس دادن به کاربران، رفع نیازهای کاربران، نیازسازی، کنترل و مدیریت نیازها، ایجاد وابستگی، تعیین معیار، ایجاد دلبستگی و باور و در نهایت تسخیر انسان از لحاظ فرهنگی، اجتماعی، سیاسی.

وی ادامه داد: شاید به دلیل همین کارکرد آخر است که آژانس امنیت ملی آمریکا به عنوان زیر مجموعه وزارت دفاع آمریکا این مسئولیت را بر عهده گرفته است که فضای مجازی را مدیریت کند، باید گفت که مهم‌ترین ابزار تغییر انسان، فضای مجازی است یا در حال حاضر مهم‌ترین وسیله تسخیر و تغییر انسان فضای مجازی است.

رئیس مؤسسه حکمت و فلسفه با بیان اینکه در اندیشه اسلامی انسان تجلی اسماء الهی می‌تواند باشد، اظهار داشت: آیا با تسخیر هویت انسان در فضای مجازی می‌توان اسفار اربعه در قوس صعود انسانی را طی کرد؟ اسفار می‌خواهد این را نشان دهد که همه عالم شؤون الهی است و انسان مظهر تام الهی است  و در واقع حقیقت محمدیه(انسان کامل) واسطه فیض است.

وی با اشاره به اینکه فضای مجازی این فرصت را پیش‌روی ما قرار می‌دهد که به تکریم انسان بیندیشیم، ادامه داد: امروز سه دیدگاه درباره مدیریت فضای مجازی با تکیه بر «حکمت متعالیه» وجود دارد، اولین دیدگاه می‌گوید این مسأله در بعد نرم‌افزار و سخت افزار وجود دارد تا در سایه آن به رشد عقلانی و حکیمانه کاربران و مدیران دست یابیم، بنده به این دیدگاه اعتقاد دارم.

حجت‌الاسلام خسروپناه خاطرنشان کرد: اما دیدگاه دوم می‌گوید این مسأله امکان ندارد، چون فضای مجازی زاییده فلسفه و علوم غربی است و در نتیجه نمی‌توانیم با اندیشه اسلامی و حکمت متعالیه آن را مدیریت کنیم. دیدگاه سوم معتقد است حتی اگر مدیریت ممکن باشد، نباید این کار را انجام دهیم و مطلوب نیست. چون ما در جهانی شدن به سر می‌بریم و چاره‌ای جز زیست در این جهانی شدن نداریم، نه می‌توانیم از آن فرار کنیم و نباید فرار کنیم، چون در عصر جهانی شدن و جهانی سازی به سر می‌بریم.

وی در پایان گفت: لازم است به تدوین یک سند فضای مجازی مبتنی بر عقلانیت حکیمانه با توجه به حکمت متعالیه صدرایی روی آوریم.

*ابراهیمی‌دینانی: «فلسفه» نبرد بی‌امان با افسون زدگی است/ «نفس» بدون تفکر فلسفی مرده است

در نشست دوم این همایش با دبیری حسین کلباسی اشتری و مقصود محمدی، غلامحسین ابراهیمی‌دینانی استاد فلسفه دانشگاه تهران درباره موضوع «واقعیت مجاز» سخنرانی کرد.

وی با اشاره به اینکه «فلسفه» نبرد بی‌امان با افسون زدگی است، دلیل این امر افسون‌زدگی انسان در احوالات مختلف دانست و گفت: فلسفه عقاید و اندیشه‌های ناسنجیده را نابود می‌کند، فلسفه تنها حرارتی است که فکر یخ‌زده را نابود می‌کند، همان طور که بدن بدون نفس مرده است، نفس هم بدون تفکر فلسفی مرده است.

ابراهیمی دینانی با بیان اینکه مجاز به معنای تجاوز از حقیقت است، درباره معانی مختلف «حقیقت» تصریح کرد:‌ سه نوع معنی «حقیقت» داریم؛ معنی لغوی، حقیقت شرعیه و حقیقت عرفیه، در واقع مجاز عبور از این سه معنی است، این عبور که تا بی‌نهایت می‌رود، وهم و خیال با حقیقت و مجاز فرق دارد، هیچ کس مانند حافظ نتوانسته است معنای خیال را بیان کند: گفتم که بر خیالت راه نظر ببندم/گفتا که شب‌رو است او، از راه دیگر آید، مجاز اقسامی از جمله کنایه، مجاز و استعاره دارد که میان آن‌ها فرق‌های بسیاری وجود دارد.

وی با اشاره به اینکه خیال از محسوس هم بالاتر است، ادامه داد: کار خیال گستردن است، برزخی میان عالم محسوس و عالم معقول است، عقل برای گسترش در این جهان در عالم خیال می‌آید، خیال از مجاز هم بالاتر است. تفکر از حس به خیال می‌رود و از خیال به عالم عقل جهش می‌کند و این مسیر انتها ندارد.

ابراهیمی دینانی با بیان اینکه اتفاقات عالم در سه کلمه عالم، انسان و در آخر عالم و انسان روی می‌دهد، ابراز داشت: عالم منهای انسان چیست؟ در نگاه اول ممکن است بگوییم عالم! اما این را چه کسی می‌گوید؟ همین انسان! پس عالم بدون انسان نداریم.

وی افزود:‌ از عقل بالاتر نداریم. ممکن است بگویید قلب بالاتر است. اما امام صادق(ع) می‌فرماید: عقل همان قلب است، شاید بگویید از عقل بالاتر وجدان است. وجدان چیست؟ آیا وجدان عقلانی عمل می‌کند یا غیر عقلانی؟ وجدان ندای عقل را می‌شنود و عمل می‌کند.

*اعوانی: عالم برزخ از دید ملاصدرا، عالم خیال منفصل است/وجه ملکوتی فضای مجازی لحاظ شود

در نشست دوم این همایش با دبیری حسین کلباسی اشتری و مقصود محمدی، غلامرضا اعوانی استاد فلسفه دانشگاه شهید بهشتی به موضوع «وجه ملکوتی وجود عالم مجازی از دیدگاه حکمت متعالی» پرداخت.

وی وجه ملکوتی را موجب تمایز حکمت از علم دانست و با بیان اینکه حکمت الهی بیشتر به بعد ملکوتی توجه دارد، گفت: ملکوت از کلمه «ملک» به معنای فرشته گرفته شده است، چهار آیه قرآن کریم نیز درباره عالم ملکوت بیان کرده است، قرآن همه را به توجه در ملکوت اشیا دعوت می‌کند.

اعوانی با تأکید بر اینکه کسی به ملکوت نمی‌رسد، مگر آنکه دو بار متولد شود، بیان داشت: عالم برزخ از دید ملاصدرا، عالم خیال منفصل است، اما از دیدگاه افلاطون ریاضی است، ریاضی در اینجا به معنای مصطلح نیست، بلکه به معنایی مانند ارتباط میان تمام گوشت و پوست و وجود ماست. عالم نظم است و نظم یعنی ریاضی.

وی با اشاره به اینکه سهروردی و دکارت معتقد هستند هر چیزی تعینی در امتداد دارد، افزود: با این تفاوت که دکارت معتقد است که جسم نفس ندارد، تمام چیزها و قوایی که به انسان‌ها نسبت داده می‌شود با ملکوت ارتباط  دارد. مثل معانی بسیط است و تقریباً شبیه همان اسماء الله هستند.

استاد فلسفه دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه امروزه همه چیز به ماده نسبت داده می‌شود، بدون آنکه به وجه ملکوتی آن توجه شود، گفت: در مورد فضای مجازی نیز همین طور است و باید به این جنبه از فضای مجازی توجه داشت.

*مجتهدی: تفکر فضای مجازی ریشه‌یابی شود/مهم‌ترین خطر برای فلسفه ساده‌لوحی است

کریم مجتهدی استاد فلسفه دانشگاه تهران هم دیگر سخنران این بخش از همایش بود که به ایراد مطالب خود با عنوان «تفکر فلسفی و فضای مجازی» پرداخت، وی با بیان اینکه انسان اگر فیلسوف نباشد باید بداند که این جریان تبعاتی دارد، گفت: اگر یک فرد تبعات فضای مجازی را نداند، قربانی این فضا خواهد شد، اینکه خود را دانا و مطلع تصور کند اما در واقع نباشد.

مجتهدی مهم‌ترین خطر برای فلسفه را ساده‌لوحی دانست و ابراز داشت:  جهل مرکب خطرناک ترین چیز است، بزرگ ترین شعار سقراط نمی دانم بود، بزرگ ترین حقیقت یعنی اعتراف به ندانستن است، سقراط ما را به شجاعت برای ادامه تحقیق و ادامه دانستن دعوت می کند.

وی با بیان اینکه وظیفه فیلسوف ارائه راه حل نیست، ادامه داد: وظیفه فیلسوف ارائه طرح درست و تبیین مسأله است، بزرگ‌ترین شجاعت فیلسوف شجاعت دانشجو بودن است، فضای مجازی جهل مرکب ایجاد می کند، به این شکل که اطلاعات زیادی برای ما فراهم می کند و با حاکم شدن این اطلاعات بر ذهن معلوم نیست درست هستند یا نه!

استاد فلسفه دانشگاه تهران خواستار تعمق و ریشه‌یابی تفکر فضای مجازی در زمان کنونی شد و خاطرنشان کرد: دکارت با حاکم کردن ماشین و نمرات و شمارش ها بر ایجاد فضای مجازی امروزی دخیل هست؛ یعنی در واقع ریشه فضای مجازی کنونی را باید در اندیشه‌های او جستجو کرد.

*بلخاری: دنیای مجازی بسط حقیقت است

در نشست دوم این همایش با دبیری حسین کلباسی اشتری و مقصود محمدی، حسن بلخاری رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران با موضوع «مفهوم‌شناسی مجاز در حکمت، عرفان و هنر» به ایراد سخنرانی پرداخت.

وی با اشاره به معنای «مجاز» بیان داشت: در هنر با کمک قوه تخیل، حقیقت را عریان‌تر و شیداتر و شیوا‌تر می‌توانیم عرضه کنیم، این تنزل حقیقت توسط خیال را بعضی مجاز می‌نامند، اما عارفان طیران می‌نامند، عارفان به شهود جمال یار می‌رسند. این بحث نمی‌تواند مجاز باشد. عرفا رنگ را محصول تجزیه نور نمی‌دانند، بلکه رنگ، نور متجسد است و نور، رنگ مجرد؛ یعنی تمایزی میان صورت و سیرت نیست.

بلخاری با تأکید بر اینکه میان مجاز، محسوس، حقیقت و معقول نسبت یکتایی وجود دارد، تصریح کرد: در عرفان به تقابل ظاهر و باطن قائل نیستیم، اگر ظاهر نقطه مقابل خدا بود در خدا جمع نمی‌شد، در هنر و عرفان حقیقت را در این فضا تجلی می‌دهیم تا مخاطب را به یاد نیستان دور افتاده خود بیفتد، مجاز قنطره حقیقت است، دنیای مجازی بسط حقیقت است.

وی ادامه داد: مشکل اساسی درباره استفاده از فضای مجازی و در کل تکنولوژی از انسان است و این ربطی به جهان مجازی ندارد. انسان است که فضای مجازی را به لجن می‌کشد. باید روی انسان کار کرد. این را باید درمان کرد نه اینکه فضای مجازی را نابود کنیم، این مسأله سخت است، لکن ممکن است.

انتهای پیام/