تبیین شرط تواناسازی در سازمان تجارت جهانی

چکیده

بنای سازمان تجارت جهانی بر اصول متعددی استوار است که مهم‌ترین آن‌ها اصل نبود تبعیض است. این اصل، کشورهای عضو سازمان را به داشتن رفتار یکسان با یکدیگر مقید می‌کند. با توجه به یکسان‌نبودن کشورها از لحاظ توسعه‌یافتگی، ورود کشورهای در حال توسعه یا کم توسعه‌یافته به سازمان تجارت جهانی، نیازمند مراقبت جدی از اقتصاد این کشورهاست تا هنگام رقابت با کشورهای توسعه‌یافته دچار آسیب نشوند. شرط تواناسازی، به کشورهای توسعه‌یافته‌‌‌ این اجازه را می‌دهد تا به کشورهای در حال توسعه، ترتیبات تجاری ترجیحی اعطا کنند. عمل براساس این شرط، ارادی و داوطلبانه است، اما کاملاً تابع قواعد سازمان تجارت جهانی است و کشورها نمی‌توانند آن را وسیله‌ای برای فرار از تعهدات این سازمان قرار دهند. ترجیحات اعطایی به موجب شرط تواناسازی که باید واجد سه ویژگی عمومیت‌یافته، غیرمعوض و غیرتبعیض‌آمیز باشد، بعضاً بر مبنایی انتخابی و گزینشی از سوی کشورهای توسعه‌یافته‌‌‌ به کشورهای در حال توسعه داده می‌شوند. این امر می‌تواند موجب عقیم‌شدن کارایی این وسیله شود و فلسفۀ وجودی آن، یعنی تشویق و ترویج توسعۀ اقتصادی کشورهای در حال توسعه را مخدوش کند.

کلیدواژه ها: اصل نبود تبعیض؛ رفتار ویژه و متفاوت؛ گات؛ نظام عمومیت‌یافتۀ ترجیحات

نویسنده:

علی رضائی: استادیار گروه حقوق خصوصی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز

فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی - دوره 47، شماره 3، پاییز 1396.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.