«تصور کنید حقیقت زنی باشد» نگاهی به دیباچة نیچه بر فراسوی خیر و شر و دیباچة کانت بر نقد عقل محض

چکیده

با وجود تفاوت‌های بسیار میان کار فلسفی کانت و نیچه، شباهت‌های جالبی نیز در دیباچه‌های آن‌ها بر دو کتاب اصلی‌شان نیز به چشم می‌آید: فراسوی خیر و شر نیچه و نقد عقل محض کانت. در این دیباچه‌ها، این دو فیلسوف نقدهای خود از جزم‌باوری و متافیزیک را عرضه می‌کنند و از امیدهای خود برای فلسفة آینده سخن می‌گویند. این یک فلسفة آینده از نظر هر دو، از جزم‌باوری فاصله خواهد داشت. کانت اثر خود را در واقع تمهیدی بر این فلسفه می‌شمارد، در حالی که نیچه همچنان امید ظهور این فلسفه را در سر می‌پروراند. در این مقاله سعی شده است در سه بخش این مضامین بیان و شرح شود. در درآمد، صحنة شباهت‌های میان این دو دیباچه را ترسیم خواهیم کرد. در بخش دوم، منظور و مراد کانت و نیچه از جزم‌باوری را شرح داده، نشان می‌دهیم چرا آن‌ها از افول و مرگ جزم‌باوری سخن می‌گویند. بخش پایانی، نشان می‌دهد که چرا نیچه و کانت هر دو سودای یک فلسفة آینده را در سر دارند، فلسفة آینده‌ای که آثار خود را همچون تمهیدی بر آن تلقی می‌کنند.

کلیدواژه ها: جزم‌باوری؛ متافیزیک؛ فلسفۀ نقادانه؛ تجربه‌باوری؛ فلسفۀآینده

نویسنده:

حمیدرضا محبوبی آرانی: استادیار دانشگاه تربیت مدرس تهران

فصلنامه حکمت و فلسفه - دوره 13، شماره 50، تابستان 1396.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.