روش‌شناسی سید جعفر مرتضی عاملی در ارزیابی احتمالات تاریخی

چکیده

 کتاب الصحیح من سیرة النبی الأعظم، تألیف سید جعفر مرتضی عاملی، یکی از مهم‌ترین منابع در مطالعات سیره‌ شناسی است که در آن از روش‌های گوناگون تاریخی استفاده شده است. در این نوشتار، روش‌های عاملی در ارزیابی احتمالات تاریخی در کتاب الصحیح، شناسایی، دسته‌بندی و برای هریک، نمونه‌ای ذکر شده است. ارزیابی احتمالات تاریخی توسط عاملی را می‌توان در سه مورد ذیل دسته‌بندی کرد: 1. ترجیح یک احتمال تاریخی، مانند: ترجیح احتمال سازگار با شخصیت فرد مورد نظر، ترجیح احتمال هماهنگ با تصریح روایت تاریخی، ترجیح احتمال با ردّ یکی از دو احتمال معارض، ترجیح احتمال با استناد به روایات مشابه دیگر و یا تواتر روایات، ترجیح احتمال مطابق با ذوق و سلیقه؛ 2. ردّ یک احتمال تاریخی، مانند: ردّ احتمال بدون دلیل، ردّ احتمال با استناد به شخصیت فرد مورد نظر و یا سیاق روایات، ردّ احتمال مخالف با ظاهر روایت؛ 3. ردّ توجیه دیگران، مانند: ردّ توجیه متناقض با صریح روایت، ردّ توجیه جمع بین روایات متناقض با استناد به قول بزرگان صحابه و تابعین.

کلیدواژه ها: سید جعفر مرتضی عاملی؛ الصحیح من سیرة النبی الأعظم؛ تاریخ‌نگاری اسلامی؛ روش‌شناسی تاریخی؛ احتمال تاریخی

نویسندگان:

حمید جلیلیان: استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بناب

 سیفعلی زاهدی فر: استادیار دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.  

فصلنامه تاریخ اسلام - دوره 16، شماره 2- مسلسل 62، تابستان 1394.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.