«محمد بن سلمان» درحکم «صدام» جدید برای غرب/دلیل دستگیری شاهزادگان

خبرگزاری مهر - گروه بین الملل: در روزهای گذشته «احمد بن عبدالعزیز» و «محمد بن نایف» به «خیانت بزرگ» متهم شده و در یک اردوگاه نظامی صحرایی در بازداشت دولت ریاض هستند.

بازداشت این دو شاهزاده برجسته در زمانی صورت می‌گیرد که از یک سو بن سلمان طی روزهای اخیر تصمیمات یکجانبه بی‌سابقه‌ای اتخاذ کرده و زیارت و طواف کعبه را با توجه به انتشار ویروس کرونا متوقف کرده که این اقدام در تاریخ اسلام سابقه نداشته است و از سویی دیگر شایعاتی درباره وضعیت جسمانی و سلامتی شاه سعودی منتشر شده است.

تحلیلگران بازداشتهای اخیر را مرتبط با اعلام قریب الوقوع پادشاهی از سوی «محمد بن سلمان» می‌دانند. «میدل ایست آی» نیز در یک گزارش اعلام کرده است که محمد بن سلمان قبل از برگزاری نشست ۲۰ پادشاهی خود را اعلام خواهد کرد.

خبرنگار مهر در گفتگو با پروفسور «مهران کامروا» به بررسی این موضوعات پرداخته است که در ادامه می‌آید. «کامروا» رئیس مرکز مطالعات بین المللی و منطقه‌ای دانشگاه جرج تاون آمریکا است. وی دکترای خود را در علوم اجتماعی و علوم سیاسی از دانشگاه کمبریج اخذ کرده و صاحب مقالات و کتابهای زیادی است. کتابهای «قطر؛ کشور کوچک، سیاست بزرگ»، «خاورمیانه معاصر، تاریخ سیاسی پس از جنگ جهانی اول» و «انقلاب فکری ایران» از جمله آثار وی به شمار می‌رود.

*دلایل بازداشت اخیر شاهزادگان سعودی از سوی ملک سلمان چیست؟

با توجه به مبهم بودن سیستم سیاسی عربستان سعودی، تعیین دلایل دستگیری‌های اخیر در این کشور دشوار است. به نظر می‌رسد هدف اصلی دستگیری‌های اخیر، تحکیم بیشتر قدرت محمد بن سلمان، از بین بردن هسته سخت قدرت(deep state) در سعودی که از شاهزاده‌ها و دیگر اعضای ارشد خانواده حاکم تشکیل شده است و ترساندن هر کسی است که ممکن است تفکرات مخالف محمد بن سلمان را قبول و ترویج کند.

*با توجه به این بازداشتها آیا «محمد بن سلمان» مسیر به قدرت رسیدن خود را هموار کرده است؟

باید گفت عربستان سعودی در طی سالهای اخیر به شدت تغییر کرده است و با چنین روش‌های بی سابقه‌ای پیش بینی اینکه سیستم سیاسی چگونه به یک باره بعد از پادشاه فعلی نمایان می‌شود واقعاً دشوار است.

اما اگر روند فعلی که در طی چند سال اخیر تکامل یافته، همچنان ادامه داشته باشد، احتمالاً محمد بن سلمان پس از فوت یا کناره گیری پدرش از صحنه سیاست، به عنوان رهبر مسلم عربستان ظاهر می‌شود.

*رویکرد غرب در قبال تحولات اخیر و اصلاحات محمد بن سلمان چیست؟

غرب و ایالات متحده آمریکا از شعار حقوق بشر جهت رسیدن به اهداف سیاست‌های خارجی خود استفاده می‌کنند. اما دقیقاً مانند صدام حسین، غرب به محمد بن سلمان به عنوان چهره‌ای بسیار مفید می‌نگرد که می‌تواند باعث محقق شدن اهداف غربیها و آمریکا در منطقه شود، از خرید گسترده تسلیحات گرفته تا مقابله با حریف سرسختی مانند ایران، تأمین منافع غرب در منطقه خلیج فارس و خاورمیانه وسیع‌تر و منبعی که غرب از آن به عنوان ثبات منطقه یاد می‌کند.

مهمتر از همه این موارد، مخصوصاً برای ایالات متحده آمریکا، محمد بن سلمان به یک اتحاد استراتژیک ضمنی با اسرائیل دست زده است. همه اینها ترکیب می‌شوند تا او را به عنوان فردی محبوب غرب و ایالات متحده تبدیل کنند.

اصلاحات اجتماعی محمد بن سلمان در بین جوانان سعودی بسیار محبوب شده است. به نظر می‌رسد روحانیون سعودی و دیگر عناصر محافظه کار در جامعه به طور مؤثر کنار گذاشته شده و ساکت شده اند. در این مرحله، آنها هیچ مشکلی برای محمد بن سلمان و تلاش‌های او برای تحکیم قدرت ایجاد نمی‌کنند.

*کاهش قیمت نفت چه تأثیری بر بلندپروازیهای محمد بن سلمان خواهد داشت؟

کاهش قیمت نفت احتمالاً برخی از پروژه‌های عمرانی محمد بن سلمان را محدود خواهد کرد. احتمالاً سطح بیکاری کمی بالا خواهد رفت و اگر مشکلات اقتصادی ادامه یابد، احتمالاً محبوبیت وی تا حدودی کاهش خواهد یافت.

با این حال، اقتصاد عربستان دارای ذخایر غنی است و تمهیدات رانتی احتمالاً دست نخورده باقی می‌مانند. تا زمانی که اقتصاد دچار تلاطم جدی نشود، من مشکلات بزرگ سیاسی ناشی از مشکلات اقتصادی در عربستان سعودی را پیش بینی نمی‌کنم.