حفظ نفس واجب است/ اسباب ظاهری عالم مأموران الهی هستند

به گزارش خبرگزاری مهر، آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی، امروز، ۲۴ اسفندماه، در سخنانی در مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) گفت: یکی از سؤالاتی که این روزها برای ملت عزیز ما مطرح می‌شود این است که آیا تقابلی میان احکام شرعی و دستورات بهداشتی وجود دارد یا خیر؟ متأسفانه یک گروه جانب افراط را طی می‌کنند و همه افکار و اندیشه‌ها را متوجه عوامل ظاهری این عالم می‌کنند و یک گروه هم جنبه تفریط را طی و فقط دعا و تضرع و استمداد از خدای تبارک و تعالی را مطرح می‌کنند.

وی افزود: تمام این عواملی که در عالم هست را تحت اراده خدا می‌دانیم، اگر بنا باشد یک قرص انسان مریضی را شفا دهد تا خدا اراده نکند نمی‌تواند تأثیری داشته باشد. اگر انسانی معتقد باشد که به اراده خودش و فقط با علم پزشکی می‌تواند به نتیجه برسد این اشتباه محض است! از طرف دیگر اگر کسی معتقد باشد که فقط باید با تضرع و دعا به نتیجه برسیم، این هم اشتباه است.

جداسازی اسباب عالم شرک است

رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) بیان کرد: اساساً اگر ما اسباب این عالم را از هم جدا کنیم، این خودش یک نوع شرک است، همان طوری که دارو و پزشک را جز علل برای صحت یک انسان می‌دانیم در کنار اینها امر معنوی دعا و تضرع را هم مؤثر می‌دانیم. البته نمی‌خواهیم انکار کنیم و نباید از این غفلت کرد که در میان این عوامل دعا به مراتب قوی‌تر است.

فاضل لنکرانی تصریح کرد: گاهی اوقات به صورت غیرطبیعی یک انسان با دعا معالجه شده اما در روایات داریم که پیامبری از انبیای الهی مریض شده بود و به او گفتند که چرا معالجه نمی‌کنی؟ گفت که آن کسی که مرا مریض کرده باید مرا شفا بدهد، از جانب خدای تبارک و تعالی وحی آمد تا خودت را مداوا نکنی تو را شفا نمی‌دهم!

وی افزود: بنابراین اشتباه است که ما بین این علل تفکیک می‌کنیم؛ به حسب ظاهر یکسری علل ظاهری مادی و علل معنوی داریم. هم باید از این علل مادی استفاده کرد. «أَبَی اللَّهُ أَنْ یُجْرِیَ الْاُمور إِلَّا بِالْأَسْبَابِها» این سنت خدای تبارک و تعالی است، اگر یک کسی گرسنه است بگوید من بدون اینکه غذا بخورم می‌خواهم با دعا خودم را سیر کنم، این بر خلاف سنت خدای تبارک و تعالی است، خدای تبارک و تعالی جسم انسان را طوری قرار داده که برای سیر شدن نیاز به غذا دارد و بدون این غذای مادی سیر نمی‌شود! حالا کسی بگوید من گرسنه‌ام، تشنه‌ام، من بدون اینکه آب بخورم، سیراب می‌شوم.

فاضل لنکرانی ابراز کرد: باید اسباب ظاهری این عالم را مأموران الهی بدانیم یعنی این قرص خودش مأمور خدا برای سلامتی انسان است، این آب مأمور خداست برای اینکه این انسان را از تشنگی نجات بدهد، این غذا مأمور خداست برای اینکه انسان را از گرسنگی نجات دهد. تا خدا اراده نکند به این نتیجه نخواهد رسید و دعا و تضرع هم همینطور است.

اسباب علت و معلولی در عالم

استاد حوزه علمیه گفت: خدای تبارک و تعالی سنّتش بر این است که بشر همان طوری که عوامل ظاهری را مورد توجه قرار می‌دهد، کسی می‌خواهد عالم بشود، می‌خواهد به مرتبه اجتهاد برسد یا پزشک شود، اگر در خانه بنشیند من دعا می‌کنم خدا یک شبه من را مجتهد و پزشک کند این برخلاف سنت الهی است. «لَیْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَی» سنت الهی این است که حتی در رزق باید تلاش و کوشش کند.

وی افزود: در روایات داریم که به بعضی از ائمه ما عرض می‌کردند فلان شخص در خانه خودش نشسته و می‌گوید من دعا می‌کنم خدا رزقم را به من برساند، فرمودند این کار اشتباهی است، خدا وعده داده رزق هر انسانی را به او بدهد ولی به شرطی که او تلاش کند، فعالیت خودش را کند، یعنی خدا می‌خواهد انسان هم متوجه عوامل ظاهری این عالم باشد. این عالم یک عالم علت و معلول است، عالمی است که سراپا نظم و قانون در این عالم تکوین وجود دارد. عالم هرج و مرج نیست که همینطوری هر چیزی هر نتیجه‌ای برای هر کسی بخواهد، بلکه باید با راه خودش تحقق پیدا کند.

وی ادامه داد: اگر کسی مریض شد، وظیفه‌ی شرعی‌اش هست به عنوان یک واجب خودش را معالجه کند، هیچ انسانی حق ندارد بگوید من مالک خودم، من مریض شدم و می‌خواهم بمیرم، این حرف غلط و مخالف با دین و فقه ماست، فقه می‌گوید اگر مریض شدی بر تو معالجه خودت واجب است، مگر یک مرضی باشد که با صبر و حوصله خود به خود بدن او را حل کند و نیازی به مراجعه به طبیب نداشته باشد.

وجوب حفظ نفس

فاضل لنکرانی اضافه کرد: اگر این روزها افرادی مریض هستند مبادا این را کتمان کنند، به طبیب مراجعه و با او ارتباط برقرار کنند، زیرا حفظ نفس واجب است. همچنین خدا می‌فرماید که بدان طبیب وسیله است، قرص دارو است اما شفا دست خدای تبارک و تعالی است و بشر باید به عوامل ظاهری و باطنی توجه کند. عوامل ظاهری موجب رشد علم و عوامل باطنی موجب ارتقای روحی و ایمان می‌شود.

وی تأکید کرد: بنابراین اسلام در مورد حفظ جان بسیار تأکید دارد و باید از راه‌های علمی و پزشکی جلو برویم. از همین جا باید از پزشکان قدردانی کنم که با نهایت تلاش و ایثار جهاد می‌کنند تا این مشکل را حل کنند.