بحران کرونا در ایران و بی‌پناهی مردم
کرونا هم مانند هر بحران دیگری در ایران به مشکلی تبدیل شده که باید خود مردم برای گریز از آن کاری بکنند. این روزها صفحه کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی مملو از عکس‌های محموله‌های محصولات بهداشتی و پزشکی است که به مراکز درمانی اهدا شده یا ویدیوهایی از پرستاران و پزشکانی که برای تامین لوازم مورد نیاز بیمارستان و درمانگاه‌ها از مردم کمک می‌خواهند.
کمبود لوازم پیشگیری از ابتلای کادر درمانی به ویروس کرونا در بسیاری از مراکز درمانی به یک مشکل جدی تبدیل شده است. کمبود ماسک، دستکش و گان (لباس محافظتی) باعث شده تعدادی از پرستاران و پزشکان هم به بیماری مبتلا شوند و حتی در برخی موارد جان خود را از دست بدهند.
این کمبودها بسیاری را دست به کار خرید و ارسال این لوازم به مراکز درمانی کرده است. در طرف دیگر ماجرا مشخص نیست دولت تا چه اندازه در تامین این لوازم موفق است.
در حالیکه دولت در اغلب کشورهای درگیر با کرونا علاوه بر تامین نیازهای پزشکی و درمانی چتر حمایتی خود را گسترده‌تر کرده و یارانه‌هایی برای مزدبگیران و اقشار کم‌درآمد تعیین کرده، دولت ایران همچنان چشم به کمک‌های مردمی و تامین نیازهای اولیه مراکز درمانی به وسیله خود مردم دارد.
در این شرایط پرسش اصلی اینجاست که اگر مردم توان خرید و ارسال لوازم پزشکی به مراکز درمانی را دارند چرا دولت به وظیفه قانونی خود عمل نمی‌کند؟ آیا موضوع کمبود اعتبار است یا ناکارآمدی و ناهماهنگی و فساد؟ چرا دولت ایران در همه بحران‌ها چشم به کمک مردم دوخته و چرا خیریه‌ها و افراد در ایران جایگزین دولت و سازمان ها شده‌اند؟
حق نشر عکس Getty Images Image caption کرونا هم مانند هر بحران دیگری در ایران به مشکلی تبدیل شده که باید خود مردم برای گریز از آن کاری بکنند کمبود اعتبار، بهانه همیشگی دولتکمبود اعتبار و بودجه برای کنترل بحران یکی از بهانه‌های همیشگی دولت در مواجه با شرایط بحرانی در ایران بوده. حالا که شرایط اقتصادی در ایران به دلیل فشار تحریم‌ها بیشتر از هرزمان دیگری وخیم است، این موضوع از طرف دولت بیشتر از همیشه پررنگ شده است.
درخواست کمک پنج میلیارد دلاری از صندوق بین‌المللی پول نشان می‌دهد ایران زیر فشار شدید اقتصادی قرار دارد. این اولین‌بار در نیم‌قرن گذشته است که ایران از این صندوق درخواست وام کرده است.
اما زمانی که فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم‌ها کمتر از حالا بود، بازهم دولت ایران در مدیریت بحران با دشواری‌های ساختاری مواجه بود. نبود اعتبار کافی، فساد ساختاری که همان بودجه‌های محدود را هدر می‌دهد، مشخص‌نبودن وظایف دستگاه‌ّها و دخالت نیروهای غیرمتخصص در کار متخصصان باعث شده ایران یکی از ضعیف‌ترین ساختارهای مدیریت بحران بین کشورهای دارای دولت مستقر را داشته باشد.
مواجه حکومت ایران با بحران‌هایی مانند زلزله و سیل در سال‌های اخیر گواه این ضعف است. هنوز بعد از گذشته دو سال بسیاری از مردم زلزله‌زده کرمانشاه در چادر و کانکس زندگی می‌کنند و سیل‌زدگان خوزستان و لرستان هم وضعیت بهتری ندارند. این در حالی است که میلیادرها تومان اعتبار برای حل مشکلات ناشی از سیل و زلزله در نظر گرفته شده است.
در زمان بروز زلزله و سیل و وقایع طبیعی هم اغلب این مردم هستند که دست به کار می‌شوند و با ارسال کمک و جمع‌آوری پول به بازسازی خسارت‌ها می‌پردازند. بی‌اعتمادی عمیق مردم به دولت هم باعث شده دستگاه‌های رسمی کمترین کمک را از طرف مردم دریافت کنند که همین موضوع خود باعث آشفتگی در کمک‌رسانی می‌شود.
دولت امسال اعلام کرده بود که ۵درصد از بودجه یعنی معادل ۲۰هزار میلیارد تومان را برای مدیریت بحران در نظر گرفته است. به گفته رئیس سازمان مدیریت بحران ایران قرار بود سه درصد از کل بودجه در بخش پیشگیری و دو درصد دیگر برای اقدامات مقابله‌ای صرف شود. مشخص نیست آیا این اعتبار در همین زمینه ها مصرف شده است؟
این در حالی است که بودجه سازمان مدیریت بحران در لایحه بودجه امسال هم حدود ۱۳ میلیارد تومان بود. بودجه‌ای که در مقایسه با نهادهایی تبلیغاتی و ایدئولوژیک در جمهوری اسلامی مانند مرکز خدمات حوزه‌های علمیه با بیش از هزار میلیارد تومان اعتبار ناچیز به شمار می‌رود.
حق نشر عکس Icana Image caption نامه وزیر بهداشت به رئیس دولت درباره احتکار ماسک که در آن از "شبکه درهم‌تنیده احتکار ماسک" انتقاد کرده بود و شعارهای تامین فوری ماسک را هم به یک "شبکه فرصت‌طلب بی‌انصاف" مربوط دانسته بود، می‌تواند نشان‌دهنده این موضوع باشد که احتکار لوازم پزشکی در این شرایط ریشه‌هایی عمیق‌تر از چند محتکر عادی دارد فساد و بی‌اعتمادی مردم به دولتفساد ساختاری در کشور هم همین بودجه‌های ناچیز را هدر می‌دهد. مهدی هاشمی، رئیس سابق کمیسیوت عمران مجلس و معاون سابق وزیر کشور گفته بودجه سازمان مدیریت بحران کشور صرف "مخارج دیگری" می‌شود.
بسیاری نگرانند حتی با ورود کمک‌های بشردوستانه به ایران و حتی پرداخت وام صندوق بین‌المللی پول، این کمک‌ها هم صرف مخارج دیگری شود. هیچ تضمینی برای بهبود وضعیت بیمارستان‌ها و کادر درمانی بعد از دریافت کمک‌های بین‌المللی وجود ندارد.
سازمان بهداشت جهانی کمتر از دو هفته پیش محموله چهار و نیم تنی از لوازم محافظتی و پزشکی به ایران ارسال کرد که وضعیت آن مشخص نیست. در همین حال که کمبودها در ایران جان کادر درمانی را به خطر انداخته رژه نیروهای نظامی و شبه‌نظامی ایران با لباس محافظتی در خیابان‌های ایران انتقادهای زیادی را برانگیخته است.
استفاده نمایشی و تبلیغاتی از لوازم پزشکی و احتمال احتکار آنها حتی به وسیله دستگاه‌های حکومتی در ایران موجب این نگرانی شده که با رسیدن کمک‌های مالی خارجی به کشور تغییری در وضعیت بیماران و نیروهای درمانی کشور ایجاد نشود.
نامه وزیر بهداشت به رئیس دولت درباره احتکار ماسک که در آن از "شبکه درهم‌تنیده احتکار ماسک" انتقاد کرده بود و شعارهای تامین فوری ماسک را هم به یک "شبکه فرصت‌طلب بی‌انصاف" مربوط دانسته بود، می‌تواند نشان‌دهنده این موضوع باشد که احتکار لوازم پزشکی در این شرایط ریشه‌هایی عمیق‌تر از چند محتکر عادی دارد.
همین نگرانی در زلزله و سیل اخیر وجود داشت و به همین دلیل مردم از کمک به دستگاه‌های دولتی که وظیفه امدادرسانی دارند خودداری می‌کردند و کمک‌های خود را به مستقیم به دست زلزله‌زدگان و سیل‌زدگان می‌رساندند.
همچنین در موارد دیگری از بروز وقایع طبیعی که جامعه جهانی به ایران کمک کرده بود مانند زلزله های بم و رودبار برخی اقلام اهدایی بعدها در بازارها به فروش رسیدند که نشان می‌داد این کمک‌ها هم قربانی فساد حکومتی در ایران می‌شوند.
حق نشر عکس iSna Image caption زمان بروز بحران‌ها بهترین زمانی است که می‌توان کارآمدی یک نظام سیاسی را سنجید. دولت به معنای عام در ایران حتی در روزهای عادی هم به سختی نشانی از کارآمدی نشان می‌دهد فرار دولت از بار مسئولیت با ابزار خیریهدولت ایران در زمینه فرار از بار مسئولیت‌هایش هم سابقه تاریخی درازی دارد. دولت هرجا توانسته از زیربار مسئولیت‌های خود شانه خالی کرده و از مردم خواسته این مسئولیت‌ها را بردوش بکشند.
دولت حداقل در دو دهه گذشته تلاش کرده تا جایی که می‌تواند ساخت و تجهیز مدرسه و بیمارستان را به مردم و خیریه‌ها واگذار کند. در سال‌های اخیر میزان بودجه‌های که خیرین مدرسه‌ساز برای ساخت مدرسه پرداخت کرده‌اند از میزان بودجه‌های دولتی بیشتر بوده است.
در همین‌حال سیاست‌های دولت برای پولی‌سازی بهداشت و آموزش به کاهش دسترسی جامعه به این خدمات منجر شده است. از طرفی نظام ایران برای صرف بودجه در بخش‌های مانند تبلیغات، گسترش دامنه نفوذش در کشورهای دیگر، توسعه نظامی و تقویت بنیه سرکوب مردم و از این دست مخارج دست و دلبازانه هزینه می‌کند و هیچ‌گاه در این زمینه دچار کمبود اعتبار نمی‌شود.
این سیاست‌های دولت به گسترش خیریه‌ها در ایران منجر شده اما در همین حال خیریه‌ها هم به یکی از مراکز پولشویی در کشور تبدیل شده‌اند. موارد زیادی از فساد مالی و پولشویی تحت نام خیریه‌ها در سال‌های گذشته فاش شده که بسیاری از آنها با مقام‌های دولتی و حکومتی ارتباط مستقیم داشته‌اند.
زمان بروز بحران‌ها بهترین زمانی است که می‌توان کارآمدی یک نظام سیاسی را سنجید. دولت به معنای عام در ایران حتی در روزهای عادی هم به سختی نشانی از کارآمدی نشان می‌دهد.
بنابراین این ساختار درهم تنیده از فساد، ناکارآمدی و شانه خالی کردن دولت از بار مسئولیت‌ها در نهایت باعث شده در مواقع بحرانی مردم نه تنها به عملکرد دولت اعتمادی نداشته باشند بلکه خود جایگزین دولت شود. دولت هم نشان داده این روش را می‌پسندد و تلاشی برای تغییر رویه نشان نمی‌دهد. مدیریت خیریه‌ای کشور و بحران‌ها سال‌هاست به شیوه اصلی دولت‌ها در ایران تبدیل شده است.
بیشتر بخوانید:
- 'کرونا قرار است کدام یک از ما را ببرد؟'
- از کرونا در قم تا ایدز در لردگان؛ چه کسی بهای دروغ را می‌پردازد؟
- کرونا و باز شدن پای 'دشمن' به بحران
- آیا کرونا، ویروس 'برانداز' است؟
- ناظران می‌گویند؛ ویروس کرونا با الهیات شیعه چه می‌کند؟
- ناظران می‌گویند؛ کرونا، ایدز و حقوق بشر
- کرونا؛ ضعف مدیریت حاکمیت ایران فرصتی برای تصمیم‌گیری مشورتی- مشارکتی
منبع خبر: بی بی سی فارسی 
اخبار مرتبط: بحران کرونا در ایران و بی‌پناهی مردم
حق کپی © ۲۰۰۱-۲۰۲۴ - Sarkhat.com - درباره سرخط - آرشیو اخبار - جدول لیگ برتر ایران
