سال ۱۳۹۸ سالی بد برای صنعت فناوری اطلاعات در ایران

در سال ۱۳۹۸ صنعت فناوری اطلاعات در ایران یکی از بدترین سال‌ها را در ۱۰ سال اخیر تجربه کرد.

در سال ۱۳۹۸ و پس از اثر کردن تحریم‌های آمریکا، صنعت فناوری اطلاعات ایران و بسیاری از استارت‌آپ‌ها با مشکلات شدیدی روبه‌رو شدند.

بحران قطع اینترنت در آبان و آذر ماه، و در نهایت بحران کرونا در پایان سال هم تیر خلاص را بر پیکر بسیاری از این کسب و کارها زد و این صنعت که می‌رفت موتور محرک جدیدی برای اقتصاد ایران باشد را با چالش عمیقی روبه‌رو کرد. تا جایی که برخی از کسب و کارها این حوزه از بین رفتنند و باقی نیز سعی دارند خود را در سال ۱۳۹۹ زنده نگاه دارند.

سالی ۹۸ در حالی آغاز شد که اولین پیامدهای بازگشت و افزایش تحریم آمریکا در این صنعت بر بدنه فروشگاه‌های آنلاین در ایران مانند دیجی‌کالا و بامیلو دیده شد. این در حالی بود که در دو سال قبل این کسب و کارها رشدی جذاب را به خود دیده بودند.

براساس آمار ارائه شده از سوی مرکز توانمندسازی کسب‌وکارهای نوپا فاوا، استارت‌آپ‌ها در سال ۹۶ در مقایسه با سال ۹۲، تا ۳۲ برابر رشد کرده‌ بودند. در این مدت بسیاری از استارت‌آپ‌هایی مانند دیجی کالا، آپارات، بازار و اسنپ به شرکت‌های بسیار بزرگی با گردش مالی و کارکنان زیاد تبدیل شده بودند.

در سال ۱۳۹۸ بسیاری از برندهای تلفن همراه هم بازار ایران را ترک کردند. از طرفی با گران شدن دلار مردم دیگر مانند سال قبل توان خرید تلفن همراه را نداشتند.

مهدی محبی، رئیس اتحادیه دستگاه‌های مخابراتی، نیز به خبرگزاری مهر گفته بود: «با توجه به تغییرات نرخ ارز و افزایش قیمت دلار، توان مردم برای خرید گوشی کاهش یافته و شواهد نشان می‌دهد خرید و فروش موبایل نصف شده است.»

در سال ۱۳۹۶ سایت جی‌اس‌ام که در زمینه تکنولوژی فعالیت می‌کند گزارش داده بود که ارزش بازار موبایل ایران شش میلیارد دلار است. در سال ۱۳۹۸ این بازار چند میلیارد دلاری با شوکی شدید روبه‌رو شد؛ البته تا کنون گزارشی از میزان این شوک منتشر نشده است.

در سال ۱۳۹۸ شبکه فایو جی فعالیت خود را در بسیاری از نقاط جهان شروع کرد اما خبری از گسترش این فناوری در ایران نبود.

اولین مودم فایو جی ساخت شرکت کوالکام است و تا سرعت پنج گیگابیت بر ثانیه را پشتیبانی می‌کند. چنین سرعتی ۲۵۷ برابر بیشتر از پرسرعت‌‌ترین شبکه ال‌تی‌ئی موجود در آمریکا است.

محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، با انتشار توئیتی از «پوشش ۶۶ درصدی اینترنت تری جی و فور جی» در روستاها و تمامی شهرها خبر داده و اعلام کرده بود که اینترنت فایو جی نیز «در سال ۱۳۹۹ ارائه خواهد شد.»

با این وجود یکی از مشکلات برای توسعه این فناوری در ایران به صدا و سیمای ایران باز می‌گردد.

باند فرکانسی ۷۰۰ و ۸۰۰ مگاهرتزی با وجود آزاد بود مورد ادعای صدا و سیمای ایران است .

بهزاد اکبری عضو هیئت عامل سازمان فناوری اطلاعات ایران گفته است: «اگر بخواهیم سرویس فایو جی را فراگیر کنیم، صداوسیما باید طیفی را که در اختیار دارد، آزاد کند تا بتوان از آن در توسعه فایو جی استفاده کرد.»

یکی دیگر از بحث‌ها در سال ۱۳۹۸ به «اندروید ملی» باز می‌گشت. گوگل و اپل اقدام به حذف بسیاری از اپلیکیشن‌های ایرانی کرده اند به همین دلیل زمزه استفاده از اندروید ملی مطرح شد.

در تیر ماه ۱۳۹۸ محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران، گفته است «مدت زیادی بود که می‌خواستیم سیستم ‌عامل اندروید را در گوشی‌های ایرانی تغییر دهیم تا از استارتاپ‌های داخلی حمایت کنیم؛ این موضوع پیش نمی‌رفت تا اینکه اپلیکشین‌های داخلی را حذف کردند و این همدلی ایجاد شد و به‌زودی نتیجه کار را اعلام می‌کنیم.»

این موضوع هم تا پایان سال در حد حرف باقی ماند.

یکی دیگر از بحران‌های سال ۱۳۹۸ در صنعت فناوری اطلاعات استخراج پول‌های اینترنتی در ایران بود. حتی بحث‌هایی برای قانونی شدن این کار در ایران مطرح شد.

در نمایشگاه الکامپ ۱۳۹۸هم اپلیکیشن‌هایی مرتبط با این موضوع حضور داشتند. «ارزجو» یکی از این اپلیکیشن‌ها است؛ سیستمی که کیف پول دیجیتال را دراختیار کاربران خود قرار می‌دهد. ارزجو در زمینه ارز دیجتال فعالیت می‌کند و فعلا با بیت‌کوین شروع کرده است.

با وجود بحث‌ها و وعده‌های مختلف این موضوع هم تا پایان سال همچنان در‌هاله‌ای از ابهام باقی ماند.

با قطع اینترنت در آبان و آذر ۱۳۹۸ در ایران، تنها دسترسی به برخی سایت‌های ایرانی با‌ هاست داخل ایران امکان‌پذیر بود.

در عین حال که قطع سراسری اینترنت در یک کشور، عملی کم‌وبیش بی‌سابقه بود و بازتاب‌های گسترده‌ای پیدا کرد، و همزمان مانع از انتقال اخبار اعتراضات، و برخورد با معترضان، به خارج از کشور شد.

اما این اتفاق یک ضعف بزرگ را نیز آشکار کرد. در نبود گوگل، موتورهای جستجوی ایرانی که ادعا می‌شد کاربردی شده‌اند و میلیاردها تومان هزینه آن شده بود عملا قادر به انجام هیچ کار مفیدی نبودند.

در این بازه زمانی مشخص شد که دو موتور جست‌وجوی ایرانی با نام «یوز» و «پارسی‌جو» تقریبا بی‌فایده و ناکارآمد هستند. آن‌چه در گفته‌های مقام‌های دولتی نیز عیان بود.

سال ۱۳۹۸ در حالی پایان یافت که با بحران کرونا نیز بسیاری از شرکت‌های فناوری اطلاعات فعال در حوزه‌های مختلف مانند گردشگری را در برابر بحرانی جدی قرار داد و این شرکت‌ها مجبور به اخراج بخش زیادی از نیروهای خود شدند.