نظام در انزوایی دوگانه است

گفت‌وگو با ژاله وفا، فعال سیاسی:

برگرفته از گفت‌وگو با ژاله وفا:

■رژیم ولایت‌فقیه هم در ساختار داخلی و هم منطقه‌ای در انزوا قرار دارد. خود آقای خامنه‌ای هم به آن اشاره کرد. جامعه ملی هم با شرکت نکردن در انتخابات جهشی فعال کرد. جهتش این است که انزوای رژیم را کامل کند. این رژیم تک‌پایه است. به محض از دست دادن پایگاه داخلی در جست‌وجوی پایگاه بیرونی است. رژیم در مقابل این انزوا از روی ضعف دو کار انجام داده است. یکی یکدست کردن مجلس با سپاهیان و افزودن بر خشونت. این موارد باعث می‌شود که رژیم بیشتر از مردم جدا و تک‌پایه‌ای شود. رژیم به خاطر فقدان انسجام درونی مجبور شده در منطقه قدرت خود را نشان دهد. این دومین کار رژیم است که سعی کرده پای ایران را در چندین جنگ باز کند. درمقابل اما مجبور است این مساله را با واقعیت‌ها تطبیق دهد. مدتی پیش در دیداری که اردوغان با پوتین داشت روس‌ها دست بالا را گرفتند. در تصمیم‌گیری‌ها و عقد قراردادها ایران را دخیل نمی‌کنند، در حالی که خرج‌ها را نظام ولایت فقیه می‌کند.

■ جنبش مردمی در عراق و لبنان، که به نوعی ضد رژیم است، باعث شده سپاه قدس در منطقه در مقایسه با دورانی که قاسم سلیمانی زنده بود، قدرت کمتری پیدا کند. بمبارانی که از طرف نیروهای آمریکایی و انگلیسی مراکز حشد الشعبی که در حقیقت دست راست سپاه قدس بوده در همین روزهای گذشته ادامه داشته است. در این شرایط اصلاح‌طلبان درون نظام که می‌بینند رژیم پایه داخلی‌اش را هم از دست می‌دهد امیدوارند که رژیم به سوی توافق با آمریکا برود. خط اصلی اما این است به میزانی که نظام پایگاه داخلی‌اش را از دست داده، به پایگاه خارجی چشم امید ببندند.

■مردم با تحریم انتخابات خیلی صریح گفتند که  حاضر نیستند وقتی خامنه‌ای مدام از دشمن می‌گوید از او در مقابل تحریم کننده خارجی حمایت کنند. نه به این دلیل که از تحریم خوشحالند یا به نفع دولت ترامپ عمل کنند. با این تحریم نه بزرگ را به شکل فعال به نظام گفتند. اگر رژیم مسئله خارجی‌اش را حل نکند انزوای داخلی‌اش هم بیشتر می‌شود و مجبور است سر مسئله‌ای اتمی با آمریکا و اروپا وارد مذاکره شود.

■در پاسخ به اینکه آیا رفتار نظام تکراری بوده شاید نظام مثل همیشه مهندسی انتخاب کرده، اما اکنون ایران با فردی مثل ترامپ روبه‌روست. این بار رفتار جامعه ملی در تحریم بسیار متفاوت بوده است.

مردم به خاطر کرونا کشتار آبان و مقاومت را فراموش نکرده‌اند.

■به جای اینکه برای من مهره و آدم‌ها را در نظام مطرح باشد، روش‌ها مهم هستند. مهره‌ها را می‌شود جانشین کرد اما باید موقعیت نظام را  بررسی کرد. خامنه‌ای دیگر هیچ پوششی برای نظام باقی نگذاشته است. وقتی او لایحه بودجه تصویب نشده از مجلس خودش را به شورای نگهبان می‌فرستد علامت واضحی است که نظام حداقل پوشش‌ها را هم رعایت نمی‌کند. زمانی خمینی در پاریس قول داد که ولایت با جمهور مردم است و بعد نمایندگان او در مجلس خبرگان دم از ولایت فقیه زدند. بعد هم خمینی دم از ولایت مطلقه زد. نظام به تدریج پوشش‌ها را برداشت و واقعیت خود را عریان کرده است. فرستادن لایحه تصویب نشده بودجه در مجلس هم نشان می‌دهد که بود و نبود مجلس اهمیتی ندارد و این نظام استبدادی و ضد اهداف انقلاب است. عریانی نظام در مسئله کرونا و اینکه دین و فرهنگ ملت هم از خود بیگانه است و آن را در خشونت و خرافات خلاصه می‌کند ماهیت نظام را رو کرده است. جامعه ماهیت نظام را در سطح خشونت و تهی بودن دانش و سیاستی مردم محور را خوب فهمیده است. اینها باعث شده  اگر فردی را جایگزین خامنه‌ای کنند، کسانی که زور بیشتری داشته باشند، که اکنون سپاه در این موقعیت است، جانشین خواهد شد. می‌دانیم که سپاه در مجلس، رانت‌خواری‌ها و تصمیم‌گیری‌ها نقش دارد. هرکسی که بیاید نظام را بهتر نمی‌کند و خشونت نظام عریان‌تر می‌شود. اما جامعه اگر موفق شود تحریم فعال را ادامه دهد در نهایت تعیین می‌کند که این نظام چه مسیری را پیش ببرد.

■تحریم فعال انتخابات اولین قدم است. فعال است چون اولین قدم و جنبشی ادامه دار است. اگر ایران بخواهد مردم حق‌وند و نظام حقوق‌مندی پیدا کند که متکی بر حقوق انسان و شهروندی و طبیعت و جامعه جهانی باشد، جامعه باید مقاومت را ادامه دهد. از دید من در مسئله کرونا نظام بی‌کفایتی خود را نشان داده است. ستاد بحرانی که نمی‌تواند اوضاع را مدیریت کند. درباره پنهانکاری‌ها نمونه پروازهای هواپیمایی ماهان به چین. در حالی که نظام از نیمه بهمن می‌دانست کرونا به ایران آمده اما از مردم پنهان کرد. مردم اعتمادی به نظام ندارند.  فشار مسئله مرگ و زندگی بر شانه جامعه پزشکی ایران است. اعتماد در مبارزه با کرونا به نظام پزشکی ایران است که بی‌کفایتی نظام را جبران می‌کند. مردم اکنون درگیر کرونا هستند و مسئله مرگ و زندگی در میان است. مردم به خاطر کرونا کشتار آبان و مقاومت را فراموش نکرده‌اند. امیدوارم که حالا که در حال مبارزه بین مرگ و زندگی هستیم نیروی محرکه جامعه، به‌خصوص بخش جوان و تحصیل کرده جامعه، معلمان، زنان و … در فرصت قرنطینه دنبال چشم‌انداز و ساختن بدیل برای آینده باشند. نیروهای سیاسی هم باید در تحریم فعال شرکت کنند و تهمیداتی را تدارک ببینند که آن چشم‌انداز ساخته شود.

حالا که در حال مبارزه بین مرگ و زندگی هستیم نیروی محرکه جامعه در فرصت قرنطینه دنبال چشم‌انداز و ساختن بدیل برای آینده باشند.

■این نظام فقط به حفظ خود اهمیت می‌دهد. ایران به خاطر تحریم نفتی وضعیت اقتصادی وخیمی دارد. مثلا همین لایحه تصویب نشده بودجه از نقطه نظر درآمدها بسیار خیالی تنظیم شده است. نظام پولی در دست ندارد چون همه مالیات‌هایش به نفت وابسته و نفت ایران تحریم است. در انزوای بین‌المللی هم قرار دارد. دخالت در جنگ یمن و سوریه هم هزینه بسیاری برداشته است. با گرانی‌ها و از جیب مردم گرفتن سعی می‌کنند هزینه نظام را در این جنگ‌ها بدهند. با دست خالی که نمی‌شود به جنگ با دنیا رفت. این نظام هم همیشه ثابت کرده هرگاه در تنگنا قرار گرفته بر ضد منافع ملی ایران و حقوق ایران به باج دهی متوسل شده است. مثالش باج‌هایی است که در دریای خزر به روسیه داد. خود برجام ۱۰۵ تعهد یک طرفه از سوی ایران بود. پس نظام هرگاه در برابر اروپا و آمریکا سیاستی در پیش بگیرد که این نظام را حفظ کند، به هر باجی رضایت خواهد داد که از ثروت ملی مردم ایران خواهد بود. بنابراین از آنجایی که نظام پایگاه داخلی را از دست داده به باج دادن به غرب و مذاکره خفت‌بار برای حفظ نظام بیشتر تمایل دارد.

نظرات بیشتر در همین زمینه:

ویژگی‌های موقعیت کنونی در ایران

مهرداد درویش‌پور − برآمد دوباره اعتراضات اجتماعی نه تنها محتمل بلکه اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. کشمکش حاکمیت و مردم ادامه پیدا خواهد کرد تازمانی که توازن قوا بهم بخورد. در لحظه حاضر حکومت یا خطر سرنگونی روبرو نیست، اما مردم نیز به اقتدار حکومت تمکین نکرده‌اند.

رژیم درگیر بحران موجودیت خود است

محمدرضا شالگونی − ممکن است خودِ رژیم قبل از مرگ خامنه‌ای بمیرد.

دشواری سخن گفتن در وضعیتی نامشخص درباره‌ی آینده‌ای نامشخص‌تر

کاظم کردوانی − ایرانِ پس از «موقعیتِ کرونایی» دیگر ایرانِ پیش از آن نخواهد بود. وضعیتی که کشور ما در حال گذراندن است تأثیرهای شگرفی بر شکلِ آینده‌ی آن خواهد گذاشت.

کرونا و بازگشت به‌وضع طبیعی

محمد غزنویان − کووید- ۱۹ جدی‌ترین اخطار و شاید یکی از آخرین اخطارها باشد برای بازپس‌گرفتن خدمات عمومی. اخطار بر این‌که هم‌بستگی‌های درهم شکسته‌‌مان در برابر آیین مالکیت، ما را به وضع طبیعی بازگردانده است.

مردمان بی‌کنش و حاکمیت زمینه‌چین در سال ۹۹

جویا آروین – پس از پایان بحران کرونا تا چند صباحی نمی‌توان از مردم انتظار کنشگری‌هایی در حد جنبشِ آبان‌ماه را داشت. در مقابل، حاکمیت در ایران ممکن است چنین وضعی را چون فرصتی مغتنم بشمارد برای تصمیم‌گیری‌های بنیادی با خیال راحت و بی‌واهمه از مخالفت گسترده از سوی مردم.

کرونا، کشمکش جناح‌ها و معضل بقای رژیم اسلامی

محمود قزوینی − هدف این نوشته بررسی تأثیرات سیاسی کرونا بر رژیم اسلامی و جنگ جناح‌های آن است.

حکومت درگیر همتافته‌ای از بحران‌های کلان است

بهزاد کریمی − تدبیر ولی فقیه، مقابله با بحران از طریق تغیراتی در عرصه قدرت به قصد انسجام و یکدستی بیشتر است. جنبش مردم، مایه نگرانی اصلی نظام است.

ثبات رهبری رژیم؛ مشکل عمده: مهار نارضایتی‌ها

علی افشاری − خامنه‌ای در موقعیتی محوری قرار دارد به مانند سابق. ممکن است برنامه‌هایی برای جانشینی مد نظر باشد. اما هیچ قرینه قابل اتکایی وجود ندارد که عمر خامنه‌ای تا حد مجلس دوازدهم ادامه نیابد.

رژیم و بحران جانشینی

سیامک پویان − هر کس که جایگزین علی خامنه‌ای شود دیگر نخواهد توانست جایگاه مستحکم او را در ساختار نظام به دست بیاورد. جامعه ایران هم دیگر آن جامعه‌ای نیست که برای مرگ این یکی توی سر خودش بزند و عزاداری کند.

انتخابات مجلس یازدهم یک کودتای خزنده سیاسی بود

جلیل روشندل − دوران گذار به مرحله بعد از خامنه‌ای، یکی از بزرگ‌ترین دل مشغولی‌های شخص رهبر جمهوری اسلامی، حلقه قدرت و اطرافیان او است و انتخابات مجلس را باید در این بستر فهمید.

در برابر رژیم هیچ‌ افق روشنی قرار ندارد

ایرج مصداقی − جامعه پس از پشت سرگذاشتن بحران کرونا غیرقابل پیش‌بینی خواهد بود. کرونا ناکارآمدی و بی‌کفایتی نظام اسلامی و ایدئولوژی آن را عریانتر از پیش کرده است. رابطه بین جامعه و نظام حاکم پس از پایان این بحران، وارد مدار جدیدی خواهد شد.

پیش بینی در این باره که خیزش بعدی کی روی خواهد داد ممکن نیست

سهراب مبشری − اگر انتقال قدرت در ایران در نبود یا ضعف هر گونه نیروی مخالف صورت گیرد ، این موقعیت ممکن است فرق داشته باشد با حالتی که جمهوری اسلامی در شرایطی مانند خیزش مردمی علیه خود رهبر جدید برگزیند.

دوره برزخی

ایرج فرزاد − مردم در این دوره برزخی، مطالبات و خواست‌هایشان را که همواره سرکوب شده و با زندان و اعدام و محرومیت مواجه بوده، شفافتر و علنی تر بیان خواهند کرد و دستاوردهای سالیان مبارزه خود را تحکیم و برگشت ناپذیر خواهند کرد.

در رویارویی با بحران: مسیر تجدید سازمان حاکمیت و نیروهای اجتماعی دخیل

ماردین کوثری − اکنون در آستانه سال ۹۹، اغلب مسائلی که در سال ۵۷ حل‌نشده باقی ماندند، دوباره ظهور یافته‌اند؛ باز هم می‌بینیم که تاریخ تضادها را دفن نمی‌کند، بلکه آن‌ها را با خود حمل می‌کند.

جمهوری اسلامی سپاه پاسداران

اصغر ایزدی − دستگاه قدرت با قیام آبان ۹۸ و نحوه مقابله با آن با تمام قدرت سرکوب، برآن شد که تغییرات لازم را در ساختارسیاسی انداموار نظام سرعت بخشد. بر چنین بستری است که نقشه تنظیم مجلس یازدهم شکل گرفت و به اجرا درآمد.