سیزده به در، زمان گره‌زدن نیست

سیزده به در که نمی‌توان گفت بلکه سیزده به توی سال ۹۹ زمانی برای نفس کشیدن طبیعت است، روز پاسداشت و گرامیداشت آنچه در پی سال‌ها، قدرش را آنچنان که باید، نمی‌دانستیم.

پارک‌ها و بوستان‌ها تعطیل شده و درختان کمی از تاب بستن‌ به شاخه‌ها و خط‌خطی شدن‌ تنه‌هایشان رهایی یافته‌اند و گل‌های نورسته نیز لگدمال نمی‌شوند.

خطر آتش‌سوزی مراتع و جنگل‌ها به‌صورتی چشمگیر کاهش یافته و تردد در جاده‌ها نیز روان است.

گره زدن سبزه با آیین دیرینه سیزده به در، گره خورده است اما طبیعت مردم به ویژه ایرانیان با آرامش و بهار خوشایند گره بیشتری خورده و در شرایط گسترش کرونا ، جامعه با گرایش به خردگرایی از گره های سیزده به چشم پوشی می کند تا به مقوله اهمیت به تندرستی جنبه عملی ببخشد.

ماندن درخانه برای گشودن گره و گرفتاری بیماری کرونا را به جای گره سیزده به در ، برگزیده و بدین گونه مجال هواخوری به طبیعت بیرونی و درونی می دهد.

زمانی برای تنفس طبیعت 

نوروز ۹۹ قطعا در تاریخ ثبت خواهد شد، از آن رو که میهمانی ناخوانده و ناخواسته تمام رسم‌های کهن ایرانی را در سال نو به تعلیق درآورد و چشم‌ها را خیره به ساعتی کرد که این بیماری رخت بندد تا در سالگرد شکستش نوروزی باشکوه تر برپا کنند.

سیزده برای ایرانیان و پاسدارندگان نوروز، نه عددی نحس است و نه شماره‌ای که نخواهندش. سیزدهم فروردین‌ماه در تاریخ اسطوره‌ای ایران، روزی است که کمان آرش پهلوان، سرحدات کشور را تعیین کرد و پس از سال‌ها جنگ و کشاکش بین ایران و توران صلح افتاد و جشن سیزده نیز درواقع جشنی به پاسداشت حفظ مرزهای ایران است.

امروز مرزهای ایران اما در تهدید بیماری همه‌گیری است که پیر و جوان و زن و مرد نمی‌شناسد و جان‌ها را هدف گرفته است.

در خانه بمانیم و بگذاریم رودها و دریاها، سواحل و جنگل‌ها، پرندگان و حیوانات، بدون آدمی‌زاد و حضورش نفسی بکشند، به بیان دیگر می‌توان از همین امروز به این اندیشید که ۱۳ فروردین‌ماه ۹۹ همچنان روز پاسداشت طبیعت است و با ماندن در خانه‌ و اهمیت به هشدارها درباره ویروسی همه‌گیر، به‌گونه‌ای دیگر به طبیعت اطرافمان بها داده‌ایم.

مهار هیجانات،کلید رفتار اخلاق‌محور

ساناز چراغی، روان‌شناس در گفت‌وگو با ایرنا با بیان اینکه از بیماری کرونا در جهان باعنوان بحران یاد می‌شود، گفت: بحران پیشامدی ناگهانی است که وضعیتی ناپایدار را برای جامعه ایجاد می‌کند و در مورد کرونا، موجب اعمال محدودیت‌هایی شده که تحمل آن‌ها دشوار است.

وی افزود: در دل هر مشکل فرصت‌هایی بزرگ‌تر نهفته است؛ به بیان دیگر انسان‌های بزرگ قادرند بحران را به فرصت‌های بزرگ بدل کنند؛ بنابراین در این دوران که فقط واکنش ما تحت کنترل ماست و عملا توانایی دیگری در مواجهه با کرونا نداریم، باید بتوانیم با مهار هیجانات، رفتاری اخلاق‌محور و مبتنی بر نفع جامعه داشته باشیم.

این روان‌شناس ابراز کرد: در بررسی صحبت‌های افرادی که به مسافرت رفته‌اند یا وضعیت را نادیده گرفته‌اند، با واکنش‌های هیجانی بیش از واکنش‌های مسئله‌مدارانه مواجه می‌شویم؛ مثلا می‌گویند در سال فقط یک بار سیزده‌به در داریم و یک روز، روز طبیعت است، معمولا این افراد در تصمیم‌گیری‌هایشان آسیب‌ بیشتری می‌بینند تا افرادی که مسئله‌مدارانه با مشکل برخورد می‌کنند.

او با اشاره به اینکه باید با موضوع شیوع کرونا راه‌حل‌مدار برخورد کنیم، عنوان کرد: افرادی که مسئولیت‌پذیری بیشتری دارند در مدیریت بحران بیشتر موفق‌ خواهند بود؛ زیرا این افراد می‌دانند به عنوان بخشی از جامعه مسئولیت حفاظت از خود و اطرافیانشان را بر عهده دارند.

یک روانشناس: باید با موضوع شیوع کرونا راه‌حل‌مدار برخورد کنیم. افرادی که مسئولیت‌پذیری بیشتری دارند در مدیریت بحران بیشتر موفق‌ خواهند بود؛ زیرا این افراد می‌دانند به عنوان بخشی از جامعه مسئولیت حفاظت از خود و اطرافیانشان را بر عهده دارند.

به گفته‌ چراغی به جای غرزدن، پرورش افکار منفی و وسواس‌گونه ضروری است خونسردی خود را حفظ کنیم و بدانیم در هر صورت این روزها می‌گذرد و باید به توانمندی خود اعتماد داشته باشیم.

این روان‌شناس با اشاره به اینکه برخی افراد لذت‌طلبی آنی را به آینده‌نگری ترجیح می‌دهند، گفت: بعضی با این استدلال‌ها که تنها یک روز در سال باعنوان روز طبیعت نامگذاری شده است یا حوصله فرزندانمان با در خانه‌ماندن سر رفته، فقط در یک روز می‌خواهند به‌صورت لحظه‌ای از طبیعت لذت ببرند و این موضوع خطرات بسیاری را برای آنان ایجاد می‌کند.

چراغی با اشاره به اینکه پدر و مادرها باید سعی کنند برای فرزندانشان بیشتر وقت بگذارند، گفت: وضعیت کنونی، فرصت خوبی برای پرورش خلاقیت خود و فرزندانمان است.

برگزاری روز طبیعت در خانه با خلاقیت   

وی ادامه داد: امسال که نمی‌توانیم سیزده به در را در دل طبیعت بگذرانیم، از همین امروز با فرزندانمان صحبت کنیم و از آن‌ها برای برگزاری متفاوت روز طبیعت ایده بگیریم. از آن‌ها بپرسیم که با توجه به امکانات و فضای خانه، چه کار متفاوتی می‌توانیم انجام دهیم، این کار متفاوت می‌تواند تهیه غذایی خاص یا انجام بازی بخصوصی باشد.

مقاومت جامعه و اقناع مردم در برابر بحران  

علی عربی، استاد دانشگاه و جامعه‌شناس نیز در گفت‌وگو با ایرنا، موضوع چرایی بی‌توجهی برخی مردم به هشدارها و نادیده گرفتن ضرورت فاصله‌گذاری اجتماعی را به عنوان امری اجتناب‌ناپذیر، به ویژه در مناسبتی همچون روز طبیعت تحلیل کرد.

وی در پاسخ به این پرسش که "چه باید کرد تا افراد جامعه ضرورت قبول حضور نیافتن در مکان‌های عمومی و ماندن در منزل را بپذیرند"، گفت: باید این سوال را اینگونه اصلاح کرد که چرا باوجود پیام‌ها و تصمیم‌سازی‌های دولت و ابلاغ دستورالعمل‌های مرتبط، همچنان در میان بخشی  از افراد جامعه در تمام طبقات اجتماعی و سنین متفاوت و با هر میزانی از تحصیلات، هنوز حساسیت اخلاقی موثر در ارتباط با همه‌گیری کرونا شکل نگرفته است.

این استاد دانشگاه ابراز داشت: می‌توان به شکلی یک‌سویه با مخاطب قرار دادن مردم، آنها را درباره بی‌توجهی به مسئولیت اجتماعی‌شان مورد سرزنش قرار داد یا آنها را به دلیل سهل‌انگاری در ارتباط با حفظ امنیت جانی سایر اعضای جامعه محکوم کرد؛ اما این تمام داستان نیست.

عربی با اشاره به داده‌های تصویری از بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته درخصوص نافرمانی اجتماعی درمقابله با کرونا، اظهار کرد: صرفا نمی‌توان تمام بار این نافرمانی را بر دوش مردم نهاد؛ زیرا چنین تبیینی نه‌تنها راه‌گشای سیاست‌گذاری‌های پیش‌گیرانه نخواهد بود که سبب می‌شود مدیریت مساله به شکلی چالش‌برانگیز به بحران منجر شود.

او ابراز داشت: براساس نگاهی جامعه‌شناختی متاسفانه نظام سلامت ایران مبتنی بر اصل پزشک‌سالاری سازماندهی شده است و به‌این ترتیب تمام سرمایه‌گذاری‌های صورت‌پذیرفته تاکنون مبتنی بر مقوله "درمان" بوده است؛ از همین رو این امر سبب شده با قرار گرفتن پزشکان در راس تمام پست‌های اجرایی نظام سلامت به شکل حداکثری، اصل پیشگیری به حاشیه رانده شود و جامعه نسبت به مفهوم سلامت در این زمینه در کمترین حد توانمند شود و  صرفا مبتنی بر داشته‌های فرهنگی عمل کند.

جلب نظرها به آمار ابتلا، کاهنده حساسیت اخلاقی است

به گفته عربی در چنین ساختاری، بدنه اجتماع تنها معطوف به شکل کمّی و آمار و ارقام ابتلا، درمان و تعداد مرگ و میر شده است؛ بنابراین نظام سلامت با نگاهی پزشکی و نه اجتماعی، انسان را به‌مثابه موجودی مجهز به عقلانیتی حسابگرانه در نظر گرفته است و تلاش می‌کند تا بدین شکل حساسیت اخلاقی جامعه را نسبت به رعایت دستورات پیشگیرانه برانگیزد، غافل از اینکه تقلیل یک اپیدمی به بیماری فردی و از سوی دیگر تاکید بیش از اندازه بر "اعداد" در جهانی که به وسیله اطلاعات خاص و عام بمباران می‌شود می‌تواند، کاملا نتیجه‌ای عکس داشته باشد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه در چنین فضایی افراد شروع به مقایسه‌هایی با خطای فاحش علمی می‌کنند، عنوان کرد: از همین رو است که برخی افراد جامعه نه تنها نسبت به اجرای دستورات پیشگیرانه مسئولیت‌پذیر عمل نمی‌کنند، بلکه به این نتیجه‌گیری خواهند رسید که مساله بیش از آنچه که باید جدی تلقی شده است.

یک جامعه‌شناس: مقایسه صرف آمار مرگ و میر باعث خطای فاحش علمی می‌شود؛ از همین رو  برخی افراد جامعه نه تنها نسبت به اجرای دستورات پیشگیرانه مسئولیت‌پذیر عمل نمی‌کنند، بلکه به این نتیجه‌گیری خواهند رسید که مساله بیش از آنچه که باید جدی تلقی شده است

مقایسه مرگ و میر کرونا با دیگر بیماری‌ها؛ یک خطای شناختی

وی برای مثال مقایسه تعداد مرگ و میر ناشی از آنفلوانزا، تصادفات جاده‌ای، بیماری‌های قلبی و عروقی، تلفات گرسنگی و ... اشاره کرد که بسیاری در شرایط کنونی به آن استناد می‌کنند و باعث شده حساسیت اخلاقی جامعه دچار انحراف و توهم شود.

عربی اظهار کرد: برخی بر اساس همین تفکر، از این روش برای راستی‌آزمایی‌ یافته‌های تجربی خود بهره می‌گیرند و با تاکید بر اینکه در میان هیچ‌یک از آشنایان و همسایگان‌شان موردی از ابتلای به بیماری مشاهده نکرده‌اند، بیش از پیش از مصونیت‌شان درمقابل کرونا اطمینان حاصل می‌کنند و مثلا حتی خود را برای روز سیزده به در آماده می‌کنند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه دولت باید تاکید ویژه‌ای در بازنمایی تصمیمات صحیحی که درخصوص تعطیلی بسیاری از مراکز و مراسم‌ها داشته باشد، گفت: در رسانه ملی نیز تنها به شکل حداکثری تاکید بر آمار ابتلا و مرگ می‌شود و بر این اساس، دعوت به در خانه ماندن می‌کند در نتیجه شرایط به نحوی یکسویه، کاملا مطلوب نشان داده می‌شود و حتی در شوهای تلویزیونی همچنانی تماشاگران به شکل حداکثری با بهانه‌هایی چون رعایت فاصله و تب‌سنجی در یکی از کانون‌های اصلی بیماری شرکت می‌کنند و بدین ترتیب مهر تاییدی بر نتیجه‌گیری‌های نادرست بخش قابل توجهی از جامعه زده می‌شود.

براساس طرح فاصله‌گذاری اجتماعی که از روز جمعه ۸ فروردین‌ماه آغاز شد و بنا بر تاکید معاون استاندار فارس، محمود رضایی کوچی در گفت‌وگو با ایرنا، امسال در فارس سیزده به در نداریم و انتظار می‌رود مردم همکاری‌های لازم در این زمینه داشته باشند.

طرح فاصله‌گذاری اجتماعی به‌منزله طرحی ملی دربردارنده راهبردها و دستورالعمل‌هایی برای جلوگیری از شیوع بیماری کروناست که فعلا تا ۲۰ فروردین ماه ادامه دارد؛ بر این اساس همه دستگاه‌های دست اندرکار از قبیل دستگاه‌های نظامی و انتظامی و دستگاه‌های اجرایی استان موظف به اجرای سختگیرانه طرح هستند.

بر این اساس، مطابق با ویژگی‌های جغرافیایی و مسیرهای ورود و خروج شهرهای استان، فرمانداران موظف هستند ممنوعیت عبور و مرور را اعمال کنند؛ همچنین به شهروندان توصیه شده است در روزهای دوازدهم و سیزدهم فروردین از منازل خود خارج نشود.

برای اجرای دقیق طرح فاصله‌گذاری اجتماعی مقرر شده است که اکیپ‌های ایست و بازرسی در دروازه‌های بیرون از شهرهای استان در بیش از ۱۰۰ نقطه مستقر شوند تا مانع خروج مردمی از شهر شوند که قصد رفتن به سیزده به در دارند؛ همچنین پلیس این اختیار را دارد که افرادی را که قصد سفر غیرضروری دارند تا سقف ۵۰۰ هزار تومان جریمه کند و اگر مقاومتی داشته باشند خودروی آنها را به مدت یک ماه توقیف کند.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان فارس نیز در گفت‌وگو با ایرنا از ممنوعیت ورود و آمد و شد شهروندان در تمام مناطق چهارگانه زیست‌محیطی به‌منظور جلوگیری از شیوع و قطع زنجیره ویروس کرونا سخن گفت و اعلام کرد: ورود به این مناطق ویژه در روزهای پایانی هفته و سیزده‌به‌در امسال ممنوع است.

حمید ظهرابی ممنوعیت‌ها را شامل ورود به اثر طبیعی ملی، پارک ملی، مناطق حفاظت شده و پناهگاه‌های حیات وحش و همچنین مناطق شکار ممنوع عنوان کرد و گفت: یگان حفاظت محیط زیست استان به صورت شبانه روزی در مناطق حضور مستمر دارند و به‌صورت جدی از حضور افراد ممانعت می‌کنند.

بنا بر اعلام دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شمار مبتلایان بیماری کرونا در استان فارس تا یکشنبه ۱۰ فروردین‌ماه به ۷۱۲ نفر رسیده است؛ همچنین تاکنون ۲۷ نفر در اثر ابتلا به این بیماری در استان فارس جان خود را از دست داده‌اند، هم اکنون ۲۰۶ نفر از مبتلایان به دلیل مشاهده علایم محدود این بیماری در قرنطینه خانگی به سر می برند و ۲۶۸ نفر نیز با بهبودی کامل از بیمارستان ترخیص شده‌اند.