تکیه بر «جوانان» برای ایجاد تحول در کشور

خبرگزاری مهر؛ گروه جامعه_ ساناز باقری راد: از همان پسر جوانی که با لباس بلوچی در دور دست ترین نقطه کشور کارگاه تولیدی راه انداخته است، گرفته تا آن دختر گیلکی که در کلبه مه گرفته خود حصیر می بافد و جوان آفتاب سوخته‌ای که در میان کوچ نشینی هایش در دامنه‌های زاگرس دامپروری می‌کند. حتی مهندس جوانی که در کارخانه یک شهر صنعتی گوشه‌ای از تولید را بر دوش گرفته یا خانم مهندسی که در شهر کوچک خودش کشاورزی مدرن راه انداخته و خلاصه همه جوانانی که در شهرهای کوچک و بزرگ خودشان دست به حرکتی هرچند اندک اما مؤثر زده‌اند، همگی در زمره جوانان آینده ساز کشور محسوب می‌شوند.

همه جوانان این سرزمین که احتمالاً مسیر شکوفایی‌شان با یکدیگر بسیار متفاوت است، هرکدام در گوشه و کنار این مرز تأثیر خاص خود را در پیشرفت کشور بر عهده دارند و این همان تعریف «جوان ایرانی» است.

جوانان ایران در دهه‌های مختلف کشور هر کدام به نحوی برای پیشرفت کشور تلاش کرده و در برهه‌های مختلف نقش آفرینی کرده‌اند.

اما حال دور، دورِ دهه هفتادی‌ها و هشتادی هاست. آن‌هایی که این روزها بیش از هر دوران دیگری به کار آفرینی و مشاغل نوین روی آورده و از خلاقیت خود استفاده می‌کنند. این خلاقیت در هر نقطه از کشور به شکلی در حال خودنمایی است.

اما اینکه طی سال‌های اخیر این خلاقیت‌ها و ظرفیت‌های جوان کشور چه میزان شناسایی و به مرحله شکوفایی رسیده، سوالی است که شاید پاسخ آن درخور تلاش‌های ریز و درشت نسل جوان نباشد.

خواسته‌های نخبگان علمی برای پیشرفت چیست؟

نخبگان و استعدادهای جوان کشور در عرصه‌های مختلف کم نبوده و نیستند اما علیرغم تلاش‌هایی که برای شکوفایی آنها شده همچنان موانع زیادی برای شناخت ظرفیت‌های جدید و حتی پرورش نخبگان قبلی وجود دارد.

طی سال‌های گذشته جوانان کشور در عرصه‌های مختلف علمی پیشرفت‌های چشم‌گیری در سطح جهان داشته و همواره پای ثابت المپیادهای علمی جهانی بوده‌اند.

نوآوری‌ها و دستاوردهای مختلفی که در طول سالیان گذشته در حوزه‌های مختلف علمی از جمله سلول‌های بنیادی، نانو، زیست فناوری، هسته‌ای، مهندسی و… توسط جوانان به دست آمده، گواه پتانسیل‌های این نسل است.

با این حال هنوز هم مشکلات فراوانی برای این افراد وجود دارد و حتی با وجود مهارت‌های عملی این قشر، زمینه فعالیت اجرایی آنها در بدنه مدیریتی کشور بسیار ناچیز است.

ضرورت اصلاح نگرش‌ها به کارآفرینان، حذف مقررات دست‌وپا گیر در جهت حمایت از نخبگان و مسیر پژوهش‌های کاربردی، لزوم تسهیل شرایط دشوار کسب و کارهای جدید در کشور و غیره گوشه‌ای از خواسته‌های نخبگان علمی کشور برای رفع موانع موجود در مسیر رشد آنها است.

تاکید رهبر معظم انقلاب بر استفاده از ظرفیت نخبگان

رهبر معظم انقلاب مهر ماه سال ۹۸ در دیدار با جوانان نخبه بر لزوم «اجرا و تحقق جدی سند راهبردی امور نخبگان» برای تسهیل امور جوانان برتر این عرصه تاکید کردند.

ایشان اجرای کامل این سند را موجب رفع بسیاری از مشکلات در زمینه پیشرفت علمی، تجاری‌سازی محصولات علمی و فناوری و حل سایر مشکلات بخش علمی خواندند و گفتند: بنیاد نخبگان موظف است به این سند بپردازد و شورای‌عالی انقلاب فرهنگی نیز باید با به‌روزرسانی این سند، تحقق آن را مطالبه و دنبال کند.

حال باید دید که بنیاد نخبگان و این شورا تا چه میزان به فرمایشات حضرت آیت الله خامنه ای توجه و به جوانان علمی کمک کرده‌اند.

حال و روز توجه به ظرفیت قهرمانان ورزشی کشور

موفقیت‌های ورزشکاران و جوانان ایرانی در رشته‌های مختلف ورزشی نیز نمونه دیگری از همان ظرفیت‌های جوان است.

ظرفیت‌هایی که بخشی از آنها شناسایی شده و ستارگان ورزشی کنونی را تشکیل می‌دهند و بخشی از آنها نیز به دلیل عدم برخورداری از امکانات لازم همچنان پنهان هستند.

در حال حاضر شمار زیادی از ورزشکاران کشور با مشکلات زیادی به ویژه مشکلات مالی روبرو هستند و اغلب آنها از بی توجهی دولت گله دارند.

نمونه‌های آنها را نیز می‌توان در قهرمانان جوانی دید که زحمات آنها در قالب چندین سکه طلا و لوح تقدیر خلاصه شده و در گوشه گود قرار گرفته‌اند، دید.

اما شناسایی استعدادهای جدید نیز موضوع دیگری است که انتظار می‌رود مدیران هر بخش برای آن برنامه ریزی جامعی داشته باشند.

مسعود سلطانی فر وزیر ورزش و جوانان شهریور ماه سال ۹۸ با اشاره به پرورش استعدادهای فوتبالی ایران، گفته بود: ما برنامه مدونی برای توسعه فوتبال داریم به طوری که احداث یک هزار زمین چمن مصنوعی را از ۲ سال پیش در کشور آغاز و تا به حال نزدیک به ۳۰۰ زمین حتی در دورترین نقاط ایران نیز احداث کردیم.

وی افزود: تا پایان فعالیت این دولت احداث زمین فوتبال چمن مصنوعی ادامه خواهد داشت و حتماً تا چند سال آینده با یک لشکر از استعدادهای ناب فوتبالی مواجه خواهیم شد.

سلطانی فر برگزاری المپیاد استعدادهای برتر ورزش ایران را به عنوان یکی از برنامه‌های مؤثر در پرورش نخبگان ورزش ایران نام برد و افزود: این المپیاد در سطح پایه با شرکت ۴۰۰ هزار نفر شروع می‌شود و برگزاری مرحله نهایی به رقابت ۳۰ هزار نفر منجر خواهد شد. در این فرایند استعدادهای برتر در رشته‌های مختلف ورزشی شناسایی شده و مورد نظارت و پشتیبانی قرار می‌گیرند.

با توجه به وجود ظرفیت‌های فراوان جوان در عرصه‌های ورزشی، کم‌ترین انتظار از مدیران این حوزه برنامه ریزی برای شناخت استعدادها به ویژه در مناطق محروم و کم برخوردار و عدم رهاسازی آنها است.

جوانان آتش به اختیار در میدان مبارزه با معضلات اجتماعی و فرهنگی

این روزها حل بسیاری از معضلات فرهنگی و اجتماعی بر دوش جوانان خودجوش و فعال در این عرصه افتاده است. جوانانی که در راستای شعار «آتش به اختیار» و با خلاقیت فکری در حال ریشه یابی کمک به رفع آسیب‌های اجتماعی جامعه هستند

طی سال‌های اخیر تشکل‌ها و سمن‌های فراوانی در محوریت رسیدگی به معضلات اجتماعی، توسط جوانان تشکیل شده است. اغلب این سمن‌های جوان با ارائه راهکارهایی نوین درباره موضوعاتی نظیر کودکان کار، اعتیاد، فقر، خودکشی و مواردی از این دست فعالیت می‌کنند.

از سوی دیگر گروه‌های جهادی که این روزها بیشتر از هر زمان دیگری در حال نقش آفرینی در سطح شهر هستند نیز نمونه‌ای دیگر از ظرفیت‌های جوان کشور است که در هنگام وقوع بحران‌ها نمایان می‌شود.

فعالیت‌های داوطلبانه و جهادی جوانان در سیل‌ها، زلزله‌ها، کمک به نیازمندان و حتی در برابر ویروس کرونا همان پتانسیل‌های پنهان کشور است بهره گیری از آنها می‌تواند راه نجات جامعه امروزی باشد.

مسیر شناسایی و استفاده از این تفکرات جوان نیز وابسته بر اقدام مدیران دولتی برای توجه به گروه‌های مردمی و جوان کشور و استفاده از نیروهای خلاق در سطوح اجرایی است.

هرچند که سیاست‌های برخی از مدیران با مساله ورود تفکرات نوین به بدنه مدیریتی کشور فاصله بسیاری دارد و آن طور که باید و شاید شاهد کمک‌های دولتی به گروه‌های جوان نبوده‌ایم.

سیاست‌های برخی مدیران، مانع استفاده از جوانان

در همین خصوص محمدمهدی تندگویان معاون ساماندهی امور جوانان کشور در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، ضمن تبریک هفته جوان درباره لزوم شناسایی استعدادهای جوان جامعه، گفت: در حال حاضر تمامی نهادها و مدیران از توانایی جوانان آگاهی دارند و می‌دانند که تنها راه نجات در عرصه‌های مختلف استفاده از ظرفیت جوانان است. اما متأسفانه در بسیاری از عرصه به دلیل سیاست‌های برای مدیران، شاهد عدم میدان دادن به جوانان و بهره نبردن از پتانسیل‌های بالای آنها هستیم چراکه هنوز بسیاری از مدیران کشور با ورود جوانان به عرصه مدیریتی و اجرایی مخالفت دارند اجازه ایجاد تحول در کشور را نمی‌دهند.

وی با بیان اینکه مشکل اصلی ما علاوه بر شناسایی ظرفیت‌ها، عدم به کارگیری مناسب آنها است، ابراز داشت: علی‌رغم تأکیدات رهبر معظم انقلاب، بیانیه گام دوم و دیگر مسئولین در به‌کارگیری جوانان در بدنه مدیریتی کشور، آنطور که شایسته بود این امر عملی نشد و اعتماد کامل برای سپردن مسئولیت به این نسل به ویژه در عرصه‌های تولیدی محقق نشد.

معاون امور جوانان وزارت ورزش تأکید کرد: متأسفانه در ظرفیت‌های تولیدی و نهادهای مختلف، هنوز هماهنگی لازم برای استفاده از جوانان وجود ندارد و در سازمان‌های متعدد، سرسختی‌های زیادی برای به‌کارگیری جوانان دیده می‌شود.

لزوم اجرای کامل قانون منع به کارگیری بازنشستگان

تندگویان، عدم اجرای کامل قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان را یکی از علل اصلی عدم استفاده از جوانان در بدنه مدیریتی کشور دانست و عنوان کرد: متأسفانه این قانون به طور کامل اجرا نشد و اگر در برخی نهادها نیز به مرحله اجرا رسید، فرصت ورود جوانان متخصص و شایسته به سطوح تأثیر گذار کشور، فراهم نشد. در واقع نسل گذشته به دلیل عدم اعتماد به جوانان، سدی در برابر ورود آنها به بدنه مدیریتی کشور بوده و هستند.

وی تصریح کرد: تا زمانی که به صورت عملیاتی و اجرایی از ظرفیت جوانان استفاده نکنیم، علی‌رغم تمامی شعارهایی که در این زمینه داده می‌شود، تنها در حد همان شعار دادن خواهیم ماند و فرصت استفاده از نسل جوان را از دست می‌دهیم.

معاون ساماندهی امور جوانان با اشاره به اقدامات این معاونت در راستای استفاده از ظرفیت‌های نسل جوان گفت: اولین اقدام معاونت، اعتمادسازی برای استفاده از جوانان بود که این امر در بدنه اجرایی و مدیریتی معاونت ساماندهی امور جوانان اجرا شد. در حال حاضر تمام مدیران ستاد کل و ستادهای استانی، جوانان متولد دهه ۶۰ هستند و تعداد بانوان نیز در پست‌های مدیریتی افزایش یافته است.

تندگویان درباره تشکل‌ها نیز توضیح داد: خوشبختانه هم‌اکنون مجامع ملی و استانی جوانان جایگاه خود را پیدا کرده‌اند و حتی شاهد انجام شدن انتخابات مجامع برای اولین‌بار در کشور هستیم. در حال حاضر تشکل‌های جوانان با نهادها وارد همکاری و رایزنی شده و خودشان پروژه‌های مختلف را در عرصه‌های علمی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و … پیگیری می‌کنند. ما نیز به عنوان یک نهاد حمایت‌کننده در کنار آنها هستیم و در صورتی که هر کدام از تشکل‌ها خواسته یا مشکلی داشته باشند، با ارائه گزارش به نهاد مربوطه، هماهنگی‌های لازم برای تسهیل امور آنها را انجام می‌دهیم.

وی ابراز داشت: به علاوه معاونت جوانان تلاش کرد تا ردیف بودجه‌ای را برای تشکل‌ها در لایحه بودجه ۹۹ در نظر بگیرد تا مشکلات مالی آنها حل شود.

معاونت جوانان برای استفاده از ظرفیت نسل جوان چه کرده است!

معاون ساماندهی امور جوانان درباره اقدامات معاونت برای ورود نسل جدید به بدنه مدیریتی کشور، خاطرنشان کرد: در بحث استفاده از ظرفیت‌های استخدامی نیز متأسفانه حریف وزارتخانه‌ها نیستیم و علی‌رغم مکاتبات انجام شده، به نتیجه خاصی نرسیده‌ایم. بنده همواره در ستاد ملی ساماندهی امور جوانان و ستادهای استانی، گزارش شمار نیروهای استخدامی را دریافت می‌کنم و از سازمان استخدامی کشور نیز این آمار را مطالبه می‌کنیم اما علی‌رغم چندین‌بار مکاتبه ما در خصوص استفاده بیشتر از جوانان، هیچ پاسخی دریافت نکرده‌ایم و آمارهای سازمان امور استخدامی کشور در زمینه جذب جوانان نیز خوب نیست.

تندگویان ادامه داد: به جز چندین وزارتخانه از جمله وزارت نفت، وزارت کار و وزارت کشور، باقی وزارتخانه‌ها در این زمینه پاسخگو نبوده و آماری در این زمینه به ما ارائه نداده‌اند.

وی با تاکید بر لزوم پیگیری قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان توسط مجلس و فشار بر سازمان استخدامی کشور، یادآور شد: نهادها موظف هستند برای استفاده از پتانسیل نسل جوان قوانین دست و پاگیر را کاهش دهند و این اقدام تنها با تسهیل قوانین از سوی سازمان امور استخدامی ممکن خواهد بود.

وی درباره همکاری با بدنه آموزشی کشور برای استفاده از ظرفیت نخبگان جوان نیز اظهار داشت: معاونت جوانان در حال حاضر تفاهمنامه‌ای را با جهاد دانشگاهی دارد و در این تفاهمنامه دوره‌های توانمندسازی جوانان، موضوع سرباز مهارت و استفاده از شبکه‌های جوان را پیگیری می‌کنیم. درواقع در موضوعات مختلف با آموزش عالی کشور همکاری خوبی داریم و از جوانان نخبه نیز در عرصه‌های گوناگون استفاده شده است.

تندگویان مهم‌ترین عرصه‌های فعالیت‌های جوانان را در موضوعات اجتماعی و فرهنگی خواند و اظهار داشت: طی سال‌های اخیر خوشبختانه جوانان در عرصه‌های اجتماعی به ویژه آسیب‌های اجتماعی ورود بسیار خوبی کرده‌اند و شاهد تحولاتی در حل موضوعاتی نظیر فقر، اعتیاد و غیره بوده‌ایم. این اقدامات در قالب تشکل‌ها یا سمن‌های جوانان انجام شده و استفاده از ایده‌های آنها راه نجات جامعه خواهد بود.

فرصت طلایی جوان بودن جمعیت کشور برای تحقق شعار سال

در حال حاضر جامعه ایران در بالاترین سطح از پتانسیل جوان قرار دارد و جمعیت اصلی کشور را قشر جوان تشکیل می‌دهند. در واقع فرصت طلایی پنجره جمعیتی و جوان بودن جمعیت کشور مهم‌ترین امتیاز این روزهای کشور است.

در صورت استفاده از این پتانسیل جوان و ورود تفکرات نوین به سطح کشور شاهد پیشرفت و رشد جامعه خواهیم بود اما استفاده از این پتانسیل نیازمند تغییر سیاست‌های مدیران و توجه آنها به جوانان باشد. البته فرصت استفاده از این امتیاز نیز چندان طولانی نیست و باید پیش از بسته شدن پنجره طلایی جمعیتی از آن بهره برد در غیر این صورت در چندین دهه آینده، با ورود جوانان امروز به دوران میانسالی خبری از ظرفیت‌های فعلی کشور نخواهد بود.

تحقق شعار «جهش تولید» در سال ۹۹ نیز در گرو توجه به همین گروه‌های جوان در عرصه‌های مختلف علمی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، هنری و… و بهره گیری از ظرفیت‌های آنها خواهد بود.