سکوی پرش به سوی رضایت محبوب/ توفیق رفاقت و قرائت قرآن

خبرگزاری مهر، گروه دین و اندیشه: رضایت الهی، مقصد میهمانان اوست. کسی که به جایگاه رضایت الهی نائل شده، به اوج بندگی رسیده است. عاشق، جز رضایت معشوق را نمی‌طلبد و هر گاه رضایت محبوب خود را به دست آورد به تمام هدف خود رسیده است. روشن است که این گام بلند نیازمند تلاش [۱] و همت فراوان است چنانکه در دعای روز اول نیز بیان شده، باید کمر همت برای روزه‌داری همه جانبه، کنار نهادن غفلت و بی‌خبری و بی‌خیالی و تلاش برای بازگشت از بیراهه و کجراهه بست.

همین زحمت‌های عاشقانه است که موجب شده در دعای روز دوم از خدا بخواهیم که ما را به خشنودی خود، نزدیک و نزدیک‌تر کند و بگوییم: «اللَّهُمَّ قَرِّبْنِی فِیهِ إِلَی مَرْضَاتِکَ ؛[۲] خدایا مرا در این روز به رضا و خشنودیت نزدیک ساز.» این راه، راه یک شبه نیست و باید با جدیت تمام برای نجات از ایستایی و بی‌رمقی خود بکوشیم.

هر کار نیک و هر عبادتی که انجام می‌دهیم مورد رضایت خداست؛ چراکه عمل به فرمان محبوب است؛ اما نکته مهم آن است که هدف باید جلب مداوم رضایت الهی باشد. این مطلب از معنای کلمه «مَرضات»، به خوبی فهمیده می‌شود زیرا مرضات به معنای «رضایت مداوم» است .[۳]

زمانی انسان به این مرتبه رسیده است که هر سختی و هر آسانی با هر درجه‌ای، برای او یکسان بوده و همیشه راضی و خشنود از خواست محبوب خود باشد و دائم به دنبال جلب رضایت الهی است .[۴]

این حجم از توان به وجود نمی‌آید مگر اینکه چنین ظرفیت و قدرتی را از خدا بخواهیم چنانکه امام سجاد علیه اسلام چنین درخواست می‌کند: «وَ هَبْ لِی قُوَّةً أَحْتَمِلُ بِهَا جَمِیعَ مَرْضَاتِک ‏؛[۵] و مرا نیرویی ده که بتوانم بار رضای تو را بر دوش کشم.»

دوری از پرتگاه خشم الهی

هچنان‌که رضایت الهی موجب همه خوشبختی‌ها است، خشم و قهر الهی نیز موجب تمام بیچارگی‌ها است و باید هر چه می‌توانیم از پرتگاه خطرناک غضب الهی دور شویم. مثل همیشه، این خواسته را نیز باید از درگاه خود پروردگار مهربان بخواهیم که: «وَ جَنِّبْنِی فِیهِ مِنْ سَخَطِکَ وَ نَقِمَاتِکَ‏؛ و مرا از خشم و غضبت دور ساز.»

برای دور شدن از غضب الهی راهی جز دور شدن از گناهان وجود ندارد. باید برنامه‌ریزی کنیم و با تمرکز بر شناخت علف‌های هرز بی‌مبالاتی و گناه، یکی‌یکی آنها را از باغچه زندگی‌مان از ریشه برکنیم. گونه‌های رنگارنگ کفر و شرک و نفاق [۶]، پوشاندن نشانه‌های الهی و گردنکشی [۷] همه و همه موجب غضب الهی است که با دوری از آنها می‌توان خود را لحظه به لحظه از غضب الهی دور و دورتر کرد.

توفیق رفاقت و قرائت قرآن

قرآن کریم به عنوان نامه بی‌همتای محبوب، فراتر از یک برنامه برای سعادت انسان، بلکه خود سعادت و خوشبختی است. قرائت قرآن، به معنای قدم برداشتن در مسیر است. اگر چنین نبود خدای متعال به قرائت در حد توان دستور نمی‌داد که: «فَاقْرَؤُا ما تَیَسَّرَ مِنَ الْقُرْآن ‏؛[۸] هر چه از قرآن میسّر می‌شود بخوانید.»

این آیه به روشنی بیان می‌کند که یکی از ویژگی‌های انسان‌های موفق آن است که بیشتر از دیگران قرآن می‌خوانند چنانکه در دعای روز دوم نیز از خداوند چنین موفقیتی را درخواست کرده و می‌گوئیم: «وَ وَفِّقْنِی فِیهِ لِقِرَاءَةِ آیَاتِکَ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِین ؛[۹] و برای قرائت آیات قرآنت موفق گردان به حق رحمتت ای مهربان‌ترین مهربانان عالم.»

قرآن کریم، دورنمای تکامل بشریت است که تمام این کتاب آسمانی در ماه مبارک رمضان برای ما نازل شده است. گزاف نیست اگر طعام سفره مهمانی خدا را قرآن بدانیم و بهره‌مندی هر چه بیشتر از این طعام لذیذ و شراب طهور را ملاک برندگان [۱۰] این ماه و تعلق جوایز الهی به مهمانانش قرار دهیم. این مطلب تا جایی است که هدیه‌ای بالاتر از قرآن قرار داده نشده است .[۱۱]

انس با قرآن، تلاوت با تدبر، حفظ قرآن، به کار بستن مفاهیم قرآنی و هر نوع حاضر شدن در محضر قرآن حتی اگر نگاه به آیات قرآن باشد، ضامن ترقی و صعود انسان به سوی محبوب است به خصوص که به لطف خدای مهربان، تلاوت هر آیه از کتاب وحی الهی ثوابی همسان با ختم قرآن پیدا کرده است .[۱۲]

پی‌نوشت:

[۱]. وَ أَجْهَدَهَا فِی مَرْضَاتِک‏؛ و در خشنودی تو کوشیده‏اند.[صحیفه سجادیه، نیایش ۴۷]
[۲]. مفاتیح الجنان، دعای روز دوم ماه رمضان.
[۳] ‏حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم (مرکز نشر آثار علامه مصطفوی: تهران، ۱۳۸۵)، ج ۴, ۱۵۳.
[۴]. وَ لَا تَبَعاً إِلَّا لِمَرْضَاتِک‏؛ چنان کن که پیوسته در جست‏وجوی خشنودی تو باشم‏.[صحیفه سجادیه، نیایش ۴۷]
[۵]. صحیفه سجادیه، نیایش ۲۱.
[۶]. سوره نحل، آیه ۱۰۶؛ سوره فتح آیه ۶.
[۷]. سوره آل‌عمران، آیه ۱۱۲؛ سوره طه، آیه ۸۱.
[۸]. سوره مزمل، آیه ۲۰. در این آیه دوبار به قرائت قرآن به اندازه توان دستور داده شده است که عبارت دیگر این آیه چنین است: «فَاقْرَؤُا ما تَیَسَّرَ مِنْه‏؛ پس هر چه از [قرآن‏] میسر شد تلاوت کنید.
[۹]. مفاتیح الجنان؛ دعای روز دوم ماه رمضان.
[۱۰]. عَلَیکُم بِکِتابِ اللّه … مَن عَمِلَ بِهِ سَبَقَ؛ بر شما باد رجوع به کتاب خدا (قرآن) … کسی که به آن عمل کند از همه پیشی می‌گیرد.[نهج البلاغه (صبحی صالح) ص ۲۱۹، خطبه ۱۵۶]
[۱۱]. مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ فَظَنَّ أَنَّ أَحَداً أُعْطِیَ أَفْضَلَ مِمَّا أُعْطِیَ فَقَدْ حَقَّرَ مَا عَظَّمَ اللَّهُ وَ عَظَّمَ مَا حَقَّرَ اللَّهُ؛ و هرکس قرآن را قرائت کند و گمان کند به کسی از مردم چیزی بهتر از آن داده شده است آنچه را خدا کوچک شمرده بزرگ داشته است و آن چه را خدا بزرگ داشته کوچک شمرده است.[وسایل الشیعه، ج ۶، ص ۱۷۰].
[۱۲]. وَ مَنْ تَلَا فِیهِ آیَةً مِنَ الْقُرْآنِ کَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ خَتَمَ الْقُرْآنَ فِی غَیْرِهِ مِنَ الشُّهُور؛ و هرکس که در این ماه یک آیه از قرآن تلاوت کند، ثواب کسی را دارد که در ماههای دیگر قرآن را ختم کرده باشد.[امالی (شیخ صدوق (ره))، ص ۹۵]